Gelişmekte Olan Piyasa Ekonomilerinin İhracat Performansının Bulanık AHP ve TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 3, 113 - 128, 25.09.2018

Nihat Işık , Özgür Engeloğlu , Serhat Karaoğlan

https://doi.org/10.18037/ausbd.552531

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmada, yükselen piyasa ekonomisi ülkelerinin 2013 yılı ihracat performansı bulanık AHP ve TOPSIS yöntemleri ile ölçülmüş ve analize dâhil olan 22 ülke performanslarına göre sıralanmıştır. AHP yöntemi ile uzman görüşleri alınarak yapılan değerlendirme sonucunda belirlenen ağırlıklara göre, en önemli gösterge olarak yüksek teknoloji ürünlerinin ihracatı (HTECH) ön plana çıkmıştır. TOPSIS yöntemi kullanılarak yapılan analiz sonucunda, HTECH göstergesi en yüksek ülke olan Filipinler belirlenen ağırlıkların da etkisiyle 2013 yılı itibarıyla ihracat performansı en iyi ülke olmuştur. Yine HTECH göstergesi en yüksek 6 ülke aynı zamanda ihracat performansı en iyi 6 ülke olarak sıralanmıştır. 

Çalışmada Türkiye’nin ise 22 ülke arasında 17. sırada yer aldığı gözlemlenmektedir. 7 göstergenin 6’sında ilk 16 ülke arasında yer alan Türkiye’nin sıralamada bu kadar gerilerde kalmasının başlıca sebebi, en önemli gösterge olarak belirlenen HTECH göstergesinde 20. sırada yer almasıdır. Buna göre, Türkiye’nin ihracat performansının artmasında HTECH ürünlerinin ihracattaki payını artırmaya dönük politikalar uygulanması oldukça önemli olacaktır. 

Anahtar Kelimeler

İhracat, Ekonomik Büyüme, Bulanık AHP

Kaynakça

• Al-Yousif, Y. K. (1999). On the Role Exports in the Economic Growth of Malaysia: A Multivariate Analysis. International Economic Journal, 13 (3), 67-75.
• Awokuse, T. O. (2003). Is the Export‐Led Growth Hypothesis Valid for Canada?. Canadian Journal of Economics/Revue Canadienne D’économique, 36 (1), 126-136.
• Aydın, Ö. (2009). Bulanık AHP ile Ankara için Hastane Yer Seçimi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24 (2), 87-104.
• Aydın, Ö., Öznehir, S., Akcalı, E. (2009). Ankara İçin Optimal Hastane Yeri Seçiminin Analitik Hiyerarşi Süreci ile Modellenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (2), 69-86.
• Ayhan, M. B. (2013). A Fuzzy AHP Approach for Supplier Selection Problem: A Case Study in a Gearmotor Company. International Journal of Managing Value and Supply Chains (IJMVSC), 4 (3), 11-23.
• Bahmani-Oskooee, M., Alse, J. (1993). Export Growth and Economic Growth: An Application of Cointegration and Error-Correction Modeling. The Journal of Developing Areas, 27 (4), 535-542.
• Bahmani-Oskooee, M., Niroomand, F. (1999). Openness and Economic Growth: An Empirical Investigation. Applied Economics Letters, 6 (9), 557-561.
• Balassa, B. (1978). Exports and Economic Growth: Further Evidence. Journal of Development Economics, 5 (2), 181-189.
• Balcerzak, A., Pietrzak, M. B. (2014). Are New EU Member States Improving Their Institutional Effectiveness for Global Knowledge-based Economy? TOPSIS Analysis for the Years 2000-2010 (No. 16/2014). Toruń, Poland: Institute of Economic Research.
• Balcerzak, A., Pıetrzak, M. B. (2015). Human Development and Quality of Institutions in Highly Developed Countries (No. 156/2015). Toruń, Poland: Institute of Economic Research.
• Balcerzak, A., Pıetrzak, M. B. (2016). Application of TOPSIS Method for Analysis of Sustainable Development in European Union Countries (No. 22/2016). Toruń, Poland: Institute of Economic Research.
• Banihashemi, S. A., Rejaei, Z. (2015). Analysis of the Digital Divide in Asia-Islamic Countries: A TOPSIS Approach. Journal of Asian Scientific Research, 5 (4), 165-176. Behzadiyan, M., Otaghsara, S. K., Yazdani, M., Ignatius,
• J. (2012). A State-of the-Art Survey of TOPSIS Applications. Expert Systems with Applications, 39(17), 13051-13069.
• Bellman, R. E., Zadeh, L. A. (1970). Decision-Making in a Fuzzy Environment. Management Science, 17(4), 141-164.
• Buckley, J. J. (1985). Fuzzy Hierarchical Analysis. Fuzzy Sets Systems, 17 (1), 233-247.
• Chang, D-Y. (1996). Applications of the Extent Analysis Method on Fuzzy AHP. European Journal of Operational Research, 95 (3), 649-655.
• Chen, C-T. (2000). Extensions of the TOPSIS for Group Decision-Making Under Fuzzy Environment. Fuzzy Sets and Systems, 114 (1), 1-9.
• Çakır, S., Perçin, S. (2013). AB Ülkeleri’nde Bütünleşik Entropi Ağırlık-TOPSIS Yöntemiyle Ar-Ge Performansının Ölçülmesi. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32 (1), 77-95.
• Demireli, E. (2010). TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Sistemi: Türkiye’deki Kamu Bankaları Üzerine Bir Uygulama. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5 (1), 101-112.
• Deng, H. (1999). Multicriteria Analysis with Fuzzy Pairwise Comparison. International Journal of Approximate Reasoning, 21 (3), 215-231.
• Dinçer, S. E. (2011). Multi-Criteria Analysis of Economic Activity for European Union Member States and Candidate Countries: TOPSIS and WSA Applications. European Journal of Social Sciences, 21 (4), 563-572.
• Doraisamıi, A. (1996). Export Growth and Economic Growth: A Reexamination of Some Time-Series Evidence of The Malaysian Experience. The Journal of Developing Areas, 30 (2), 223-230.
• Ekanayake, E. M. (1999). Exports and Economic Growth in Asian Developing Countries: Cointegration and Error-Correction Models. Journal of Economic Development, 24 (2), 43-56.
• Eyüboğlu, K. (2016). Comparison of Developing Countries’ Macro Performances with AHP and TOPSIS Methods. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 6 (1), 1-16.
• Feder, G. (1983). On Exports and Economic Growth. Journal of Development Economics, 12 (1), 59-73.
• Frankel, J. A., Romer, D. (1999). Does Trade Cause Growth?. American Economic Review, 89(3), 379-399.
• Genç, T., Masca, M. (2013). Topsis ve Promethee Yöntemleri ile Elde Edilen Üstünlük Sıralamalarının Bir Uygulama Üzerinden Karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (2), 539-567.
• Henriques, I., Sadorsky, P. (1996). Export-Led Growth or Growth-Driven Exports? The Canadian Case. Canadian Journal of Economics, 29 (3), 540-555.
• Huang, J-H., Peng, K-H. (2012). Fuzzy Rasch Model in TOPSIS: A New Approach for Generating Fuzzy Numbers to Assess the Competitiveness of the Tourism Industries in Asian Countries. Tourism Management, 33 (2), 456-465.
• Jahanshahloo, G. R., Lotfi, F. H., Izadikhah, M. (2006). An Algorithmic Method to Extend TOPSIS for Decision-Making Problems with Interval Data. Applied Mathematics and Computation, 175 (2), 1375-1384.
• Jia, J., Fan, Y., Guo, X. (2012). The Low Carbon Development (LCD) Levels’ Evaluation of the World’s 47 Countries (Areas) by Combining the FAHP with the TOPSIS Method. Expert Systems with Applications, 39 (7), 6628-6640.
• Karaoğlan, S., Şahin, S. (2016). DEMATEL ve AHP Yöntemleri İle İşletmelerin Satın Alma Problemine Bütünleşik Bir Yaklaşım, DSLR Kamera Örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8 (2), 359-375.
• Kavoussi, R. M. (1984). Export Expansion and Economic Growth: Further Empirical Evidence. Journal of Development Economics, 14 (1), 241-250.
• Kaya, P., Cetin, E. I., Kuruüzüm, A. (2011). Çok Kriterli Karar Verme ile Avrupa Birligi ve Aday Ülkelerin Yasam Kalitesinin Analizi. Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 13 (1), 80-94.
• Kim, G., Park, C. S., Yoon, K. P. (1997). Identifying Investment Opportunities for Advanced Manufacturing Systems with Comparative-Integrated Performance Measurement. International Journal of Production Economics, 50 (1), 23-33.
• Kristjanpoller, W. R., Olson, J. E. (2014). Economic Growth in Latin American Countries: Is It Based on Export-Led or Import-Led Growth?. Emerging Markets Finance and Trade, 50 (1), 6-20.
• Kunst, R. M., Marin, D. (1989). On Exports and Productivity: a Causal Analysis. The Review of Economics and Statistics, 71 (4), 699-703.
• Kwan, A. C., Kwok, B. (1995). Exogeneity and the export-led growth hypothesis: the case of China. Southern Economic Journal, 61 (4), 1158-1166.
• Mangır, F., Erdogan, S. (2011).“Comparison of Economic Performance Among Six Countries in Global Financial Crisis: The Application of Fuzzy TOPSIS Method. Economics, Management and Financial Markets, 6 (2), 122-136.
• Marin, D. (1992). Is The Export-Led Growth Hypothesis Valid for Industrialized Countries?. The Review of Economics and Statistics, 74 (4), 678-688.
• Michaely, M. (1977). Exports and Growth: An Empirical Investigation. Journal of Development Economics, 4 (1), 49-53.
• Önder, E., Taş, N. H. (2015). Economic Performance Evaluation of Fragile 5 Countries After the Great Recession of 2008-2009 Using Analytic Network Process and TOPSIS Methods. Journal of Applied Finance & Banking, 5 (1), 1-17.
• Özden, Ü. H. (2012). AB’ye Üye Ülkelerin ve Türkiye’nin Ekonomik Performanslarına Göre Vikor Yöntemi ile Sıralanması. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (21), 455-468.
• Paul, A., Popovici, O. C., Calin, C. A. (2014). The Attractiveness of CEE Countries for FDI. A Public Policy Approach Using the TOPSIS Method. Transylvanian Review of Administrative Sciences, 42, 156-181.
• Pietrzak, M. B., Balcerzak, A. (2016). Quality of Human Capital and Total Factor Productivity in New European Union Members States (No. 23/2016). Toruń, Poland: Institute of Economic Research.
• Ram, R. (1987). Exports and Economic Growth in Developing Countries: Evidence from Time-Series and Cross-Section Data. Economic Development and Cultural Change, 36 (1), 51-72.
• Saaty, T. L. (1977). A Scaling Method for Priorities in Hierarchical Structures. Journal of Mathematical Psychology, 15 (3), 234-281.
• Saleem, A., Sial, M. H. (2015). Exports-Growth Nexus in Pakıstan: Cointegration and Causality Analysis. Pakistan Economic and Social Review, 53 (1), 17-46.
• Samut, P. K. (2014). İki Aşamalı Çok Kriterli Karar Verme ile Performans Değerlendirmesi: AHP ve TOPSIS Yöntemlerinin Entegrasyonu. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (4), 57-67.
• Sengupta, J. K., Espana, J. R. (1994). Exports and Economic Growth in Asian NICs: An Econometric Analysis for Korea. Applied Economics, 26 (1), 41-51.
• Shih, H-S., Shyur, H-J., Lee, E. S. (2007). An Extension of TOPSIS for Group Decision Making. Mathematical and Computer Modelling, 45 (7), 801-813.
• Sofyalıoglu, Ç. (2009). Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci ile Uygun Altı Sigma Metodolojisinin Seçimi. Journal of Management & Economics, 16 (2), 1-17.
• Şimşek, M. (2003). İhracata Dayalı-Büyüme Hipotezinin Türkiye Ekonomisi Verileri ile Analizi, 1960-2002. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18 (2), 43-63.
• Thornton, J. (1996). Cointegration, Causality and Export-Ld Growth in Mexico, 1895–1992. Economics Letters, 50 (3), 413-416.
• Tsaur, S-H., Chang, T-Y., Yen, C-H. (2002). The Evaluation of Airline Service Quality by Fuzzy MCDM. Tourism Management, 23 (2), 107-115.
• Tunca, M. Z., Ömürbek, N., Cömert, H. G., Aksoy, E. (2016). Opec Ülkelerinin Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinden Entropi ve Maut ile Değerlendirilmesi. Visionary E-Journal/Vizyoner Dergisi, 7 (14), 1-12.
• Tyler, W. G. (1981). Growth and Export Expansion in Developing Countries: Some Empirical Evidence. Journal of Development Economics, 9 (1), 121-130.
• Ustasüleyman, T. (2009). Bankacılık Sektöründe Hizmet Kalitesinin Değerlendirilmesi: Ahs-Topsis Yöntemi. Bankacılar Dergisi, 69, 33-43.
• Vaidya, O. S., Kumar, S. (2006). Analytic Hierarchy Process: An Overview of Applications. European Journal of Operational Research, 169 (1), 1–29.
• Van Laarhoven, P. J. M., Pedrycz, W. (1983). A Fuzzy Extension of Saaty’s Priority Theory. Fuzzy Sets and Systems, 11 (1-3), 199-227.
• Yılmaz, E. (2012). Bulanık AHP – VIKOR Bütünleşik Yöntemi ile Tedarikçi Seçimi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 33 (2), 331-351.
• Zadeh, L. A. (1965). Fuzzy Sets. Information and Control, 8 (3), 338-353.
• Zanakis, S. H., Solomon, A., Wishart, N., Dublish, S. (1998). Multi-Attribute Decision Making: A Simulation Comparison of Select Methods. European Journal of Operational Research, 107 (3), 507-529.