Türkiye’de Eğitim Eşitsizliğinin Farklı Yüzleri

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 2, 271 - 292, 17.06.2019

Seda Yıldız , Derya Gültekin-karakaş

https://doi.org/10.18037/ausbd.566795

Cited By: 7

Öz

Bireylerin ve toplumların gelişiminde hayati rol oynayan eğitim olanaklarına erişim eşitlikçi ve hak-merkezli olmaktan uzaklaştığı ölçüde, farklı toplumsal kesimler arasındaki eşitsizlikler derinleşmektedir. Çalışmada, Türkiye’de eğitim alanındaki eşitsizlik farklı veçheleri ile incelenmekte ve 2008-2016 dönemi için ülke, bölge ve cinsiyet bazında ortalama öğrenim süresi ve okullaşma oranları temelinde eğitim kazanımları hesaplanarak, eğitime toplumun farklı kesimlerinin erişiminin ne ölçüde eşitlikçi olduğu sorgulanmaktadır. Bu kapsamda, Eğitim Gini İndeksi (EGİ) yöntemi kullanılarak eğitim seviyelerine göre indeks değerleri hesaplanmakta ve eğitim Lorenz eğrileri çizilerek eşitsizliğin seyri gözlemlenmektedir. Ayrıca okullaşmanın standart sapma değerleri ve ortalama öğrenim süreleri üzerinden eğitimde Kuznets eğrisinin oluşup oluşmadığı incelenmekte ve EGİ değerlerinin gelir dağılımı ile ilişkisine bakılmaktadır. Analize göre ülke genelinde okullaşmanın artması ve azalan EGİ değerleri, eğitimde eşitsizliğin azaldığına işaret etmektedir. Ancak, veriler yaş, cinsiyet ve bölge değişkenlerine göre inceltildiğinde, eşitsizliklerin devam ettiği görülmektedir. Eğitim harcamalarında kamudan hanehalklarına doğru kayış ve en yüksek %20’lik gelir grubu lehine farklılaşma, eğitim eşitsizliğini arttırmaktadır. En yüksek %20’lik gelir grubunun eğitim harcamalarının toplam tüketim harcamalarındaki payı, diğer gelir gruplarının toplamına ve özellikle de en düşük %20’lik gelir grubuna göre artmaktadır. Analiz, Türkiye’de eğitime erişimde eşitliğin sağlanamadığını ve eğitime sosyal statü, cinsiyet, yaşanılan bölge ve aile gelir düzeyinden bağımsız erişim sağlayacak politikaların geliştirilmesi gerektiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Eğitim Eşitsizliği, Bölgesel Eşitsizlik, Eğitim Gini İndeksi

Kaynakça

• Alon, S. (2010). Racial Differences in Test Preparation Strategies: A Commentary on Shadow Education, American Style: Test Preparation, the SAT and College Enrolment. Social Forces, 89(2), 463-474.
• Barro, R., & Lee, J. (2010). A New Data Set of Educational Attainment in the World, 1950-2010. doi:10.3386/w15902.
• Becker, G. S. (1962). Investment in Human Capital: A Theoretical Analysis. Journal of Political Economy, 70(5), 9-49.
• Bergen, R. J. S. (2006). Family Influences on Young Adult Career Development and Aspirations. Doctoral dissertation, University of North Texas.
• Boran, B. S. (1939). A Study of Occupational Mobility: an Analysis of Age Distributions of Occupational Groupings in the United States (1910-1930), Doctoral dissertation, University of Michigan.
• Bourdieu, P. (1973). Cultural Reproduction and Social Reproduction in Knowledge, Education and Cultural Change. London: Tavistock.
• Bourdieu, P., & Passeron, J.C. (1990). Reproduction in Education, Society and Culture, London: Sage.
• Checchi, D. (2006). The Economics of Education: Human Capital, Family Background. USA: Cambridge University Press.
• Dağdemir, Ö., & Acaroğlu, H. (2011). Türkiye’de Bölgesel Gelir Dağılımının İller Düzeyinde Analizi: 1990-2006. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 39-56.
• Delaney, A. M. (1999). Parental Income and Students College Choice Process: Research Findings to Guide Recruitment Strategies. Document Resume, 77. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED432187.pdf#page=82
• Doob, C. B. (2013). Social Inequality and Social Stratification (1st Edition), Upper Saddle River, N.J.: Pearson.
• Filiztekin, A. (2008). Türkiye'de Bölgesel Farklar ve Politikalar. İstanbul: TÜSİAD, Yayın No. TÜSİAD-T/2008-09/471).
• Filiztekin, A. (2009). Türkiye'de Bölgesel Farklar. http://research.sabanciuniv.edu/11643/1/BolgeselFarklar_YKY.pdf
• Friedman, M., & Friedman, R. D. (1980). Free to Choose: A Personal Statement. New York: Harcourt Brace Jovanovich.
• Gök, F. (2009, 28 Eylül). Eğitim Sistemi, Adaletsiz Kapitalizmi Yeniden Üretiyor. Birgün.
• Gürler E.K., Turgutlu T., Kırcı N., Üçdoğruk Ş. (2007). Türkiye’de Eğitim Talebi Belirleyicileri. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 44 (512), 89-101.
• Hanushek, E. A., Woessmann, L. (2007). The Role of Education Quality for Economic Growth. World Bank Policy Research Working Papers No. 4122.
• Illich, I. (1971). Deschooling Society. New York: Harper & Row.
• Krueger, A. B., & Lindahl, M. (2001). Education for Growth: Why and for Whom?. Journal of Economic Literature, 39, 1101-1136.
• Lam, G. (2014). Theoretical Framework of the Relation Between Socio Economic Status and Academic Achievement of Students. Education, 134 (3), 326-31.
• Loury, G. C. (1981). Intergenerational Transfers and the Distribution of Earnings. Econometrica, 49(4), 843-67.
• Machin, S. (2006). Social Disadvantage and Education Experiences. OECD Social, Employment and Migration Working Papers, No. 32, Paris: OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/715165322333
• Mill, J. S. (1859). On Liberty. Kitchener : Batoche Books (2001).
• Mirowsky J., Ross, C.E. (2003). Education Social Status and Health. New York: A. de Gruyter.
• OECD. (2007). Education at a Glance 2007: OECD Indicators. Paris: OECD.
• OECD (2014). Education at a Glance 2014: OECD Indicators, France: OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/eag-2014-en
• Osa-Edoh, G. I., Alutu, A. N. G. (2011). Parents’ Socio-Economic Status and Its Effect in Students’ Educational Values and Vocational Choices. European Journal of Educational Studies, 3(1), 11-21.
• Parsons, F. (1909). Choosing a Vocation. Boston: Houghton Mifflin Co.
• Raftery, A. E., Hout, M. (1993). Maximally Maintained İnequality: Expansion, Reform, and Opportunity in Irish Education, 1921-75. Sociology of Education, 66(1), 41-62.
• Ram, R. (1990). Educational Expansion and Schooling Inequality: International Evidence and Some Implications. The Review of Economics and Statistics, 72(2), 266–274.
• Rist, R. C. (1970). Student Social Class and Teacher Expectations: The Self-Fulfilling Prophecy in Ghetto Education. Harvard Educational Review, 40(3), 411-451.
• Schultz, T. W. (1961). Investment in Human Capital. The American Economic Review, 51, 1-17.
• Tezcan, M. (1985). Eğitim Sosyolojisi (4. Baskı). Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi.
• Tezcan, M. (1993). Eğitim Sosyolojisinde Çağdaş̧ Kuramlar ve Türkiye. Ankara: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi.
• Thomas, V., Wang, Y., Fan, X. (2001). Measuring Education Inequality: Gini Coefficients of Education. Policy Research Working Paper, No. WPS2525, World Bank Publications.
• Willis, P. E. (1977). Learning to Labor: How Working-Class Kids Get Working-Class Jobs. Farnborough: Saxon House.