Türkiye Ekonomisinde Cari İşlemler Açığının Belirleyicileri: Dönemler Arası Yaklaşım

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 3, 437 - 460, 30.09.2019

Ali Benli Özgür Tonus

https://doi.org/10.18037/ausbd.632151

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmanın temel amacı Türkiye ekonomisinde cari işlemler açığına neden olan temel makroekonomik, finansal ve yapısal faktörleri betimsel istatistikler ve ampirik analiz yardımıyla araştırmaktır. Türkiye’de özellikle 2001 krizi sonrasında genişleyen ve kalıcı hale gelen cari işlemler açığı konusundaki endişeler artmıştır. Çalışmada kullanılan ampirik model “dönemler arası” ve “esneklikler” yaklaşımlarının bir sentezi niteliğindedir. Cari işlemler dengesini ulusal gelir, bütçe dengesi, döviz kuru ve faiz oranlarının bir fonksiyonu olarak ele almaktadır. Model kısa ve uzun dönemlik analizlere olanak tanıyan ARDL yaklaşımı ile üç aylık frekanstaki veriler kullanılarak tahmin edilmiştir. Bulgulara göre bütçe dengesi, döviz kuru ve faiz oranı cari işlemler dengesi üzerinde uzun dönemde etkiliyken, kısa dönemde sadece GSYH ve bütçe dengesi etkilidir. Bütçe dengesi ile ilgili bulgular Ricardocu Denklik Hipotezinin Türkiye ekonomisinde geçerli olmadığını, İkiz Açık Hipotezinin ise geçerliliğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Cari Açık, Tasarruf Açığı, Dönemler Arası Yaklaşım, İkiz Açık Hipotezi

Kaynakça

• Alioğulları, Z. H., Başkaya, Y. S., Bulut, Y. E., ve Kılınç, M. (2015). Türkiye’de Tüketici Ve Ticari Kredilerin Cari Açıkla Ilişkisi. TCMB Ekonomi Notları, 19, 1–13.
• Appleyard, D. R., ve Field, A. J. (2015). International Economics (18th ed.). New York: McGraw-Hill/Irwin.
• Bayar, Y., Kılıç, C., ve Arıca, F. (2014). Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicileri. C. Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1), 451–472.
• Bayraktutan, Y., ve Demirtaş, I. (2011). Gelişmekte Olan Ülkelerde Cari Açığın Belirleyicileri: Panel Veri Analizi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(22), 1–28.
• Blanchard, O., & Milesi-Ferretti, G. M. (2012). (Why) should current account balances be reduced?. IMF Economic Review, 60(1), 139–150.
• Boratav, K. (2015). Türkiye İktisat Tarihi, 1908-2007 (12th ed.). Ankara: İmge.
• Brissimis, S. N., Hondroyiannis, G., Papazoglou, C., Tsaveas, N. T., & Vasardani, M. A. (2012). Current Account Determinants and External Sustainability in Periods of Structural Change. Economic Change an Restructuring, 45(1), 71–95.
• Brown, R. L., Durbin, J., ve Evans, J. M. (1975). Techiniques for Testing the Constancy of Regression Relations Over Time. Journal of the Royal Statistical Society, 37, 149–163.
• Bussière, M., Fratzscher, M., ve Müller, G. J. (2010). Productivity shocks, budget deficits and the current account. Journal of International Money and Finance, 29(8), 1562–1579.
• Calderón, C., Chong, A., ve Loayza, N. (1999). Determinants of Current Account Deficits in Developing Countries. Working Papers Central Bank of Chile, 51.
• Calderón, C., Chong, A., ve Zanforlin, L. (2007). Current Account Deficits in Africa: Stylized Facts and Basic Determinants. Economic Development and Cultural Change, 56(1), 191–221.
• Catão, L. A., & Milesi-Ferretti, G. M. (2014). External Liabilities and Crises. Journal of International Economics, 94(1), 18–32.
• Chinn, M., ve Prasad, E. (2003). Medium-term Determinants of Current Accounts in Industrial and Developing Countries: An Empirical Exploration. Journal of International Economics, 59(1), 47–76.
• Ciocyte, O., ve Rojas-Romagosa, H. (2015). Literature Survey on the Theorotical Explanations and Empirical Determinants of Current Account Balances. CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis, Background Document, April.
• Çiftçi, N. (2014). Türkiye’de Cari Açık, Reel Döviz Kuru ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Ilişkiler: Eş Bütünleşme Analizi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 129–142.
• Duman, Y. K. (2017). Türkiye’de Cari İşlemler Dengesi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki. Sakarya İktisat Dergisi, 6(4), 12-28.
• Erbaykal, E. (2007). Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Döviz Kuru Cari Açık Üzerinde Etkili Midir? Bir Nedensellik Analizi. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 81–88.
• Erkılıç, S. (2006). Türkiye'de Cari Açığın Belirleyicileri. TCMB Uzman Yeterlilik Tezi.
• Feldstein, M. (1985). American Economic Policy and the World Economy. Foreign Affairs, 63(5), 995–1008.
• Feldstein, M. (1987). Correcting the Trade Deficit. Foreign Affairs, 65(4), 795–806.
• Glick, R., ve Rogoff, K. (1995). Global Versus Country-Specific Productivity Shocks and the Current Account. Journal of Monetary Economics, 35(1), 159–192.
• Göçer, İ. (2013). Türkiye’de Cari Açığın Nedenleri, Finansman Kalitesi ve Sürdürülebilirliği: Ekonometrik Bir Analiz. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(1), 213–242.
• Granger, C. W. J. (1969). Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-spectral Methods, Econometrica, 37(3), 424-438.
• Güneş, S., & Yıldırım, C. (2017). Kredi Genişlemesi ile Cari Açık Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği. Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 2(1), 43-60.
• Hasanov, F., ve Senhadji, A. (2008). Macroeconomic Balance Approach and Assessment of Exchange Rate Misalignments. In “Assessment of Exchange Rates” Report, East and Central Asia Department, IMF.
• Husted, S., ve Melvin, M. (2013). International Economics (9th ed.). New Jersey: Pearson Education.
• International Monetary Fund. (2013). External Balance Assessment (EBA) Methodology: Technical Background. Research Department, IMF. Washington.
• Karluk, S. R. (2009). Uluslararası Ekonomi (9th ed.). İstanbul: Beta.
• Kesikoğlu, F., Yıldırım, E., ve Çeştepe, H. (2013). Cari Açığın Belirleyicileri: 28 OECD Ülkesi için Panel Var Analizi. AİBÜ - İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2), 15–34.
• Lee, J., Milesi-ferretti, G. M., Ostry, J., Prati, A., ve Ricci, L. A. (2008). Exchange Rate Assessments: CGER methodologies. Occasional Papers, IMF, 261.
• Mangır, F. (2012). Türkiye için Ikiz Açıklar Hipotezi Testi (1980-2011). Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 136–149.
• Narayan, S. (2009). A survey on Dynamics of Current Account Imbalances. The Indian Economic Journal, 57(3), 3–26.
• Obstfeld, M., ve Rogoff, K. (1994). The intertemporal approach to the current account. National Bureau of Economic Research Working Paper, 4893.
• Obstfeld, M., ve Rogoff, K. S. (2002). Foundations of International Macroeconomics. Massachusetts: MIT.
• Özmen, E. (2014). Reel Döviz Kuru ve Türkiye Dış Ticaret Dinamikleri. Ekonomik Araştrma Forumu, WP/14/12.
• Pesaran, M. H., Shin, Y., ve Smith, R. J. (2001). Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289–326.
• Pugel, T. A. (2016). International Economics (16th ed.). New York: Mc Graw Hill Education.
• Salvatore, D. (2006). Twin Deficits in the G-7 Countries and Global Structural Imbalances. Journal of Policy Modeling, 28(6), 701–712.
• Salvatore, D. (2013). International Economics (11th ed.). New Jersey: John Wiley ve Sons.
• Seyidoğlu, H. (2017). Uluslararası İktisat: Teori, Politika ve Uygulama (21st ed.). İstanbul: Güzem Can, No:32.
• Sönmezler, G., Akduğan, U., ve Gündüz, İ. O. (2017). Türkiye’de Cari Açık Sorununun Reel Döviz Kuru ve İhracatın İthalata Bağımlılığı Açısından Değerlendirilmesi. Maliye ve Finans Yazıları, 108, 106-120.
• Stokjov, A. (2016). A Survey of Competing Theoretical Approaches to Current Account Determination. CEA Journal of Economics, 1(1), 19–33.
• YASED. (2011). Türkiye’nin Cari Açığı: Makro ve Mikro Açıdan Nedenleri ve Çözüm Önerileri. (Erişim Tarihi: 25.01.2018). http://www.yased.org.tr/webportal/English/insight_yased/Documents/YASED_Cari_Acik_Ra poru_2012.pdf
• Yılmaz, Ö., Akıncı, M. (2012). Türkiye'de Cari Açıkların Belirleyicileri: Bir Zaman Serisi Analizi. TISK Academy/TISK Akademi, 7(14).
• Yüksel, S. (2016). Türkiye’de Cari İşlemler Açığının Belirleyicileri: Mars Yöntemi ile Bir İnceleme. Bankacılar Dergisi, 96, 102–121.