Kıbrıs Barış Harekâtı'nda Türkülerin Propaganda Amaçlı Kullanılması: "Kıbrıs'a Çıktık" Türküsü Üzerine İnceleme

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 2, 157 - 172, 25.06.2020

Sadık Çalışkan Derya Karaburun Doğan

https://doi.org/10.18037/ausbd.758049

Öz

Çalışma kapsamında Kıbrıs'a Çıktık adlı türkünün Türk milliyetçiliğinin ön plana çıkarılmasında ve Yunanistan karşıtı kamuoyunun inşasında propaganda amaçlı ne şekilde kullanıldığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu amaçla türkü nitel araştırma yöntemlerinden müzik ve göstergebilim analizleri kullanılarak incelenmiştir. Çalışmada eser, ABD'li dilbilimci Charles Sanders Peirce'in Anlamlandırma Modeli ve Fransız antropolog Claude Lévi-Strauss'un İkili Karşıtlıklar Modeli ışığında analiz edilmiştir. Elde edilen bulgularda, eserde Rumlara yönelik düşman soyut kavramı kullanılarak olumsuz bir algı inşa edildiği ortaya çıkarılmıştır. Kıbrıs Barış Harekâtı esnasında ve daha sonrasında Türk ozan, âşık ve şarkıcılar tarafından milliyetçilik fikrini daha etkili kılmak için olumsuz temsiller içeren eserlerin yazıldığı ve icra edildiği gözlemlenmiştir. Analiz sonucunda eserin “La (Dügâh)” karar sesinden, “Uşşak dörtlüsü”ne, “Buselik beşlisi” nin eklenmesinden oluşan Geleneksel Türk Sanat Müziği makam dizilerinden “Uşşak Makamı Dizisi”nde, ritmik yapı bakımından “2/4 (Nim Sofyan)” usulünde icra edildiği sonuçlarına varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs Barış Harekâtı, Yunanistan, Nefret Söylemi, Türkü, Propaganda

Kaynakça

• Ataman, H. (2012). Nefret Suçlarını farklı yaklaşımlar çerçevesinden ele almak: etik, sosyo-politik ve bir insan hakları problemi olarak nefret suçları, Y. İnceoğlu (Ed.), Nefret Söylemi ve/veya nefret suçları içinde (s. 47-81). İstanbul: Ayrıntı.
• Aksan, V. H. (2010). Kuşatılmış bir imparatorluk: Osmanlı Harpleri 1700-1870. Gül Çağalı Güven (Çev.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
• Aşkan, H., & Mermer Üzümlü, A. (2020). Soğuk Savaş döneminde Özgür Avrupa Radyosu'nu konu alan "Gerçekliğin Kuleleri" adlı kısa film üzerine inceleme. Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 71-92.
• Bağçeci, S. E. (2003). Piyano eğitiminde müzikal analiz kavramı – kapsamı ve örnek klavye analizleri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 159-176.
• Bozdağlıoğlu, Y. (2014). Türk-Yunan nüfus mübadelesi ve sonuçları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 180(180), 9-32.
• Cortese, A. J. P. (2006). Opposing hate speech. The United States: Greenwood Publishing Group.
• Çakı, C., & Karaburun Doğan, D. (2018). Leyla Saz Hanım’ın sanat anlayışıyla İttihat ve Terakki propagandası: Türk sanat müziği Vicdân-ı Muâzzam. Eurasian Journal of Music and Dance, 13, 66-81.
• Çetin, M., & Gazi, M. A., Çakı, C. (2018). The Examination of the Anti-USA propaganda posters in the Iran Revolution according to Claude Lévi-Strauss' binary opposition. International Journal of Social Science, 1(3), 31-51.
• Dolanbay, H. (2019). 1975-1984 arası gündem: Kıbrıs Barış Harekâtı ve Türkiye’nin dış politikası. Tarih ve Gelecek Dergisi, 5(3), 851-862.
• Erol, E. G. (2020). Sovyetler Birliği'nde radyo yayıncılığının afişler üzerinden sunumu. TRT Akademi, 5(9), 292-313.
• Fiske, J. (2017). İletişim çalışmalarına giriş. Süleyman İrvan (Çev.), 5. Basım. Ankara: Bilim ve Sanat.
• Gazi, M. A., & Çakı, C. (2019). II. Dünya Savaşı'nda çizgi filmlerin Mihver Devletleri tarafından karşı propaganda amaçlı kullanımı. SineFilozofi, 4(8), 249-265.
• Gökçe, E. (2018). 1974 Kıbrıs krizinde CHP-MSP koalisyon hükümetinin karar alma süreci. Ulisa: Uluslararası Çalışmalar Dergisi, 2(1), 41-60.
• Gülada, M. O., Gazi, M. A. & Çakı, C. (2019). Nazi propagandasının ulusal seferberlikte idealize ettiği Alman genç kızları: “Das Deutsche Mädel” dergisi üzerine inceleme. Erciyes İletişim Dergisi, 6(2), 1079-1100.
• Gülen, A. (2012). İnönü hükümetleri’nin Kıbrıs politikası (1961-1965). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 13(50), 389-428.
• Jowett, S. G. & O'donnell, V. (2014). Propaganda & persuasion. The United States: Sage.
• Karaca, M. (2018). İtalyan propagandasında kült lider olgusu: "Il Duce" Benito Mussolini. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(2), 1203-1220.
• Kalkan Kocabay, H. (2008). Tiyatroda göstergebilim. İstanbul: E.
• Karaburun Doğan, D., Sayan, Ş., & Çakı, C. (2017). The Analysis on election music and propaganda posters of political parties in 1999 general and local elections in Turkey, H.
• Arapgirlioğlu, A. Atik, R. L. Elliott, E. Turgeon (Ed.), In 2. Researches on science and art in 21st century Turkey (p. 179-186). Ankara: Gece.
• Karaburun Doğan, D., Çakı, C. (2019). Kıbrıs Barış Harekâtı’nda müziğin milliyetçilik inşasında propaganda amaçlı kullanılması: Girne'den yol bağladık Anadolu'ya şarkısı üzerine inceleme. Eurasian Journal of Music and Dance, 14, 214-229 .
• Kuş, O. (2016). Dı̇jı̇tal nefret söylemı̇nı̇ anlamak: Surı̇yelı̇ mültecı̇ krı̇zı̇ örnek olayı bağlamında BBC World Service Facebook sayfasına gelen yorumların metı̇n madencı̇lı̇ği teknı̇ği ile analı̇zı̇. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 51, 97-121.
• Lévi-Strauss, C. (2013). Mit ve anlam, Gökhan Yavuz Demir (Çev.), İstanbul: İthaki.
• Lévi-Strauss, C. (2016). Irk, tarih ve kültür, Haldun Bayrı, Reha Erdem, Arzu Oyacıoğlu, Işık Ergüden (Çev.), 7. Basım, İstanbul: Metis.
• Lévi-Strauss, C. (2017). Hepimiz yamyamız, Haldun Bayrı (Çev.), 2. Basım, İstanbul: Metis.
• Lévi-Strauss, C. (2018a). Yaban düşünce, Tahsin Yücel (Çev.), İstanbul: Yapı Kredi.
• Lévi-Strauss, C.(2018b). Hüzünlü dönenceler, Ömer Bozkurt (Çev.), 6. Baskı, İstanbul: Yapı Kredi.
• Ozulu, S. (2014). Nefret söyleminin engellenmesinde siyaset kurumu. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(7), 15-29.
• Özkırımlı, U. (2008). Milliyetçilik kuramları eleştirel bir bakış, Ankara: Doğu Batı.
• Strachan, H. (2014). Birinci Dünya Savaşı, Ümit Hüsrev Yolsal (Çev.), İstanbul: Say.
• Tanyeri Mazıcı, E., & Çakı, C. (2018). Adolf Hitler’in korku çekiciliği bağlamında kamu spotu reklamlarında kullanımı. Erciyes İletişim Dergisi, 5(3), 290-306.
• Tarakçı, M. (2010). Kıbrıs Barış Harekâtı. İstanbul: Hiperlink.
• Tate, T. (1998). Modernism, history and the First World War. The Great Britain: Manchester University.
• Van Gent, W. P., Jansen, E. F., & Smits, J. H. (2014). Right-wing radical populism in city and suburbs: an electoral geography of the Partij Voor de Vrijheid in the Netherlands. Urban Studies, 51(9), 1775-1794.
• Vardal, Z. B. (2015). Nefret söylemi ve yeni medya. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2(1), 132-156.
• Voigtländer, N., & Voth, H. J. (2015). Nazi indoctrination and anti-semitic beliefs in Germany. Proceedings of the National Academy of Sciences, 112(26), 7931-7936.
• Waldron, J. (2012). The Harm in hate speech. The United States: Harvard University.
• Walker, S. (1994). Hate speech: the history of an American controversy. The United States: U of Nebraska.
• Weber, A. (2009). Nefret söylemi el kitabı, Metin Çulhaoğlu (Çev.), Strazburg: Avrupa Konseyi.
• Yılmaz, H. (2017). Kıbrıs Barış Harekâtı ve sonuçları. İnönü University International Journal of Social Sciences (INIJOSS), 6(1), 87-98.
• Yılmaz, M. B. (2020). İkinci Dünya Savaşı'nda Japon medyasının ABD'ye yönelik faaliyetleri: Tokyo Rose radyo yayınları üzerine inceleme. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(1), 541-563.
• Yumul, A. (2013). Nefret suçu ya da ölü vicdanlar ülkesi. M. Çınar (Ed.), Medya ve nefret söylemi kavramlar mecralar tartışmalar içinde (s. 127-134). İstanbul: Hrant Dink.