Ne Umdular Ne Buldular? Taraflar Açısından Birinci İnönü Savaşı

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: Özel Sayı, 43 - 58, 01.04.2021

Ercüment Topuz

https://doi.org/10.18037/ausbd.907723

Öz

I. İnönü Savaşı, istiklaline ve istikbaline yönelik tehditleri tenkil etme niyetine sahip olanlar ile tarihi bir arka plana istinat ettirdikleri ütopik tahayyüllerini İtilaf Kuvvetleri’nin yardımıyla gerçekleştirme sevdasına tutulmuşlar arasında meydana gelen bir muharebedir. Tarafların kendi iç çelişkilerini çözümlemeden savaşa iştirakleri (Yunanistan’ın taarruzu keyfi, Millî Mücadele taraftarlarının müdafaası ise zaruridir) harbin nitelik olarak küçük ölçekli bir çarpışma olarak değerlendirilmesine neden olmuştur. Yunanistan’ın “Megali İdea” idealine ve İtilaf Kuvvetleri nezdindeki itibarına hizmet etmesi niyetiyle başlatmış olduğu taarruz, Millî Mücadele taraftarlarının mukavemeti ile karşılanmıştır. Taarruz taraftarlarının Atina ve Londra’da yaptıkları hesaplar İnönü sırtlarında hayal kırıklığına uğratılırken harpten elde edilen hasılat Ankara’nın siyasi ve askeri çelişkilerinin çözümüne olanak sağlamıştır. Çalışma, meclis zabıt cerideleri, dönem neşriyatından ilgili gazeteler ve savaşta yer almış ve komuta merkezinde bulunmuş müşahitlerin hatıraları başta olmak üzere ikincil kaynaklar dikkat-ı nazara alınarak hazırlanmıştır. Harbin tarafı olan Yunanistan’ın durumuna ilişkin değerlendirmelerde ise mezkûr ülkede veya Avrupa’da neşredilen gazetelerin savaşla ilgili bölümlerini tercüme ederek okurlarıyla paylaşan İstanbul neşriyatının paylaşımları dikkate alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

I. İnönü Savaşı, Millî Mücadele, Megali İdea, Gazete, Propaganda

Kaynakça

• Atatürk, M. K. (1969). Nutuk. C.II, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Cebesoy, F. A. (2019). Millî mücadele hatıraları. İstanbul: Temel Yayınları.
• Celal Nuri (29 Ağustos 1335). Hikmet-i hükümet-i osmaniye. İleri, s.1.
• Çetin, İ. (2018). Osmanlı kaynaklarına göre Yunanistan’ın I. Dünya Savaşı’na girişi. Karam, 59(XV), 169-204. https://doi.org/10.12787/KARAM1348
• Edhem Veysi, (25 Şaban 1340). Ne gündeyiz. Hayat. s.1.
• Erdem, N. (2009). Yunan tarihçiliğinin gözüyle Anadolu Harekâtı (1919-192). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hâkimiyet-i Millîye, (8 Kanun-ı Sani, 1337) Halıcı, Ş. (2016). Ethem. İstanbul: e Yayınları.
• Hâkimiyet-i Millîye, (8 Kanun-ı Sani 1337) Hâkimiyet-i Millîye, (12 Kanun-ı Sani 1337)
• Hâkimiyet Millîye, (15 Kanun-ı Sani 1337) Hilal, (23 Nisan 1922.) İkdam, (13 Kanun-ı Sani, 1921) İkdam, (14 Kanun-ı Sani 1921)
• İnönü, İ. (2009). İsmet İnönü hatıralar (Sabahattin Selek, Haz.). Ankara: Bilgi Yayınları. İrade-i Millîye, (1 Mart 1336.)
• Karaosmanoğlu, Y. K. (1973). Ergenekon (Millî mücadele yazıları). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Küçük, C. (2009). Sevr Antlaşması. DİA, Cilt 37 (s. 1-5). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Özkaya, Y. (1992). Kuvâ-yı Millîye, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 24(8), 451-480. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aamd/issue/55244/757961.
• Öztoprak, İ. (2000). Birinci İnönü Savaşı'nın Anadolu, İstanbul ve dış basında karşılanışı ve yorumu. Belleten. 240(LXIV). 523-540. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ttkbelleten/issue/602
• Sabis, İhsan A. (1993). Harp hatıralarım İstiklâl Harbi ve gizli cihetleri. C.5. İstanbul: Nehir Yayınları.
• Sağlamer, K. (1971). Anadolu’nun işgali ve Yunan mezalimi hakkında müttefiklerarası komisyonun raporu, BTTD, 9(40) 5-10.
• Şeref, M. (2011). Birinci Millet Meclisi (tarihi ve siyasi tefrika). T. Lüleci, (Haz.). İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• Vakit, (10 Kanun-ı Sani 1921) Vakit, (12 Kanun-ı Sani 1337) Vakit, (14 Kanun-ı Sani 1337) Vatan, (9 Kanun-ı Sani 1921)
• TBMM. ZC., (9 Kanun-ı Evvel 1336) TBMM. GZC., (8 Kanun-ı Sani 1337) TBMM. GZC., (17 Mart 1337)