Uluslararası İletişim Düzeninin Rejim Kuramına Göre Analizi

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 2, 547 - 570, 29.06.2021

Işılay Karslı Demirağ , Elif Toprak

https://doi.org/10.18037/ausbd.959272

Öz

Uluslararası rejim kuramı, üst otoritenin olmadığı uluslararası politikada aktörlerin karşılıklı olarak üzerinde uzlaştıkları düzenleyici unsurlarla birlikte, uluslararası işbirliğinin mümkün olduğunu varsaymaktadır. İlkeler, normlar, kurallar ve karar alma süreçlerini kapsayan bu düzenleyici unsurlar, anarşik bir yapıda olan uluslararası sistemde düzenin sağlanması için kullanılan araçlardır. İşbirliği temelli rejimler, üç farklı yaklaşımı içermektedir. Liberal rejim yaklaşımı, karşılıklı bağımlılığın olduğu bir dünyada ortak çıkarların varlığı ile rejimlerin kurulabileceğini öne sürmektedir. Güç temelli bir yaklaşım olarak realist kuram ise koordinasyon sorununun olduğu alanlarda rejimlerin oluşmasını desteklemektedir. Bilişsel konstrüktivist yaklaşım ise rejimlerin oluşmasını bilgi toplulukları ile açıklamaktadır. Bu çalışmanın amacı, uluslararası iletişim düzeninin temel bileşenleri olan telekomünikasyon, internet, posta ve fikri mülkiyet alanlarının her birinin kendi içinde belirli ilkelere, kurallara ve kuruluşlara sahip olmasından yola çıkılarak uluslararası iletişim düzeninde rejimlerin rol oynadığının ve kurumsallaşmayı desteklediğinin tartışılmasıdır. Uluslararası iletişim rejimleri; telekomünikasyon rejimi, internet rejimi, posta rejimi ve fikri mülkiyet rejimi şeklinde sınıflandırılarak analiz edilmiş ve içerdikleri düzenleyici unsurlar uluslararası rejim teorisinin realist, liberal ve bilişsel yaklaşımlarına göre tartışılmıştır. Bulgular ışığında, uluslararası iletişim düzeninde reforma yönelik çabalar, söz konusu rejimler için değerlendirilmiş ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Rejim Kuramı, Uluslararası İletişim, Uluslararası İletişim Düzeni, Telekomünikasyon, İnternet, Posta, Fikri Mülkiyet

Kaynakça

• Aksoy, S.Z. (2015) (a). Uluslararası rejim kuramları. T. Arı ve E. Toprak (Ed.), Uluslararası İlişkiler Kuramları II içinde (s. 25-46). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Aksoy, S. Z. (2015) (b). Rejim teorileri. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 12(46), 57-77. doi:10.33458/uidergisi.463028
• Alleyne, M. D. (1995). International power and ınternational communication. London: Macmillan Press.
• Arı, T. (2018). International regime theories. T. Arı ve E. Toprak (Ed.), Theories of International Relations I içinde (s. 117-141). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Axelrod, R. ve Keohane, R. O. (1985). Achieving cooperation under anarchy: strategies and institutions. World Politics, 38(1), 226-254. doi: 10.2307/2010357
• Blanton, S. ve Kegley, C. (2015). Dünya siyaseti: yönelim ve dönüşüm. Sakarya: Sakarya Kültür Yayınları.
• Bozdağlıoğlu, Y. ve Özen, Ç. (2004). Liberalizmden neoliberalizme güç olgusu ve sistematik bağımlılık. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 1(4), 59-79. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/uidergisi/issue/39246/462181
• Burchill S., Devetak R., Donnelly, J., Linklater A., Nardin, T., Paterson, M., True, J. (2013). Uluslararası ilişkiler teorileri. İstanbul: Küre Yayınları.
• Castells, M. (2007). Communication, power and counter-power in the network society. International Journal of Communication, 1, 238-266. Erişim adresi: https://ijoc.org/index.php/ijoc/article/view/46
• Cowhey, P. F. (1990). The ınternational telecommunications regime: the political roots of regimes for high technology. International Organization, 44(2), 169-199. doi: 10.1017/S0020818300035244
• Evans, G. ve Newnham, J. (2007). Uluslararası ilişkiler sözlüğü. İstanbul: Bilimevi Basın Yayın.
• Fikri Mülkiyet Hakları. (2019). Erişim adresi: https://www.ticaret.gov.tr/gumruk-islemleri/sikca-sorulan-sorular/ticari/fikri-mulkiyet-haklari
• Finance. (2020). Erişim adresi: https://www.upu.int/en/Universal-Postal-Union/About-UPU/Finance
• Franda, M. (2001). The emergence of an ınternational regime. London: Lynne Rienner Publishing.
• Frederick, H. H. (1993). Global communication and ınternational relations. Belmont, California: Wadsworth Publishing Company.
• Geray, H. (2003). İletişim ve teknoloji. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Global postal union reaches deal to prevent 'nightmare' of US exit. (2019). Erişim adresi: https://www.theguardian.com/world/2019/sep/25/un-universal-postal-union-mail-deal-trump
• Grieco, J. M. (1988). Anarchy and the limits of cooperation: a realist critique of the newest liberal ınstitutionalism. International Organization, 42(3), 485-507. Erişim adresi: https://edc.gov.bz/wp-content/uploads/2016/10/Anarchy_and_the_limits_of_cooperation.pdf
• Haas, E. B. (1982). Words can hurt you; or, who said what to whom about regimes. International Regimes, 36(2), 207-243. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/2706521
• Haas, P. M. (1992). Introduction: epistemic communities and ınternational policy coordination. International Organization, 46(1), 1-35. doi: 10.1017/S0020818300001442
• Haggard, S. ve Simmons, B. A. (1987). Theories of international regimes. International Organization, 3(41), 491-517. doi: 10.1017/S0020818300027569
• Haksever, G. (2018). İnternet ve çok-paydaşlı yönetişimi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Bilişim ve Teknoloji Hukuku Programı.
• Hasenclever, A., Mayer, P., & Rittberger, V. (2004). Theories of international regimes (6. b.). New York: Cambridge University Press.
• History. (2020). Erişim adresi: https://www.itu.int/en/history/Pages/ITUsHistory.aspx
• İnanç, Z. S. (2017). Soğuk savaş sonrasında karadeniz bölgesi: uluslararası rejim teorisi ışığında işbirliği sürecinin yeniden düşünülmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kauppi, M. V. ve Viotti, P. R. (2016). Uluslararası ilişkiler teorisi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Keohane, R. O. (1982). The demand for international regimes. International Organization, 36(2), 325-355. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/2706525
• Keohane, R. O. ve Nye, J. S. (2012). Power and interdependence (4.b.). Boston: Longman.
• Krasner, S. D. (1982). Structural causes and regime consequences: Regimes as intervening variables. International Organization, 36(2), 185-205. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/2706520
• Krasner, S. D. (1991). Global communications and national power: Life on the pareto frontier. World Politics, 43(3), 336-366. doi: 10.2307/2010398
• Little, R. (2001). International Regimes. J. Baylis, & S. Smith (Ed), The globalization of world politics: an ıntroductional relations içinde (s.299-316). New York: Oxford University Press.
• McPhail, T. L. (2014). Global communication: theories, stakeholders and trends (4.b.). UK: Wiley.
• Meyer, E. T. (2006). Communication regimes: A conceptual framework for examining IT and social change in organizations. Proceedings of the American Society for Information Science and Technology, 42(1). doi: 10.1002/meet.14504201100
• Mowlana, H. (2016). The role of media in contemporary ınternational relations: culture and politics at the crossroads. Journal of Multicultural Discourses, 11(1), 84-96. doi: 10.1080/17447143.2015.1032296
• Negotiating group on basic telecommunications. (1996). Erişim Adresi: https://www.wto.org/english/tratop_e/serv_e/telecom_e/tel23_e.htm
• Nye, J.S. (2017). Yumuşak güç. (Çev: R. İnan Aydın). Ankara: BB101 Yayınları.
• Nye, J. S. ve Welch, D. A. (2011). Küresel çatışmayı ve işbirliğini anlamak (2.b.). (Çev: R. Akman). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Outer Space Treaty. (1996). Erişim adresi: https://www.unoosa.org/oosa/en/ourwork/spacelaw/treaties/introouterspacetreaty.html Pexit? US prepares to pull out of Universal Postal Union. (2019). Erişim adresi: https://www.dw.com/en/pexit-us-prepares-to-pull-out-of-universal-postalunion/a-50569818
• Ruggie, J. G. (1975). International responses to technology: concepts and trends. International Organization, 29(3), 557-583. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/2706342?seq=1&cid=pdf-reference#references_tab_contents
• Sancak, K. (2016). Uluslararası ilişkilerde güç kavramı ve yumuşak güç. Ankara: Nobel Yayınları.
• Singh, J. P. (2010). International communication regimes. Oxford Research Encyclopedia, International Studies. doi:10.1093/acrefore/9780190846626.013.227
• Stein, A. A. (1982). Coordination and collaboration: regimes in an anarchic world. International Organization, 36(2), 299-324. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/2706524
• Sterling, F. J. (2016). Neoliberalizm. T. Dunne, M. Kurki ve S. Smith (Ed.), Uluslararası İlişkiler Teorileri: Disiplin ve Çeşitlilik içinde (Çev: Ö. Kelekçi) (s. 111-129). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Kültür Yayınları.
• Strange, S. (1982). Cave! hic dragones: a critique of regime analysis. International Organization, 36(2), 479-496. doi: 10.1017/S0020818300019020
• Şöhret, M. (2013). Uluslararası rejim teorisi. H. Çomaklı ve C. Sancaktar (Ed.), Uluslararası İlişkilerde Teorik Tartışmalar içinde (s. 89-111). İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Tunis Agenda for the Information Society. (2005). Erişim adresi https://www.itu.int/net/wsis/docs2/tunis/off/6rev1.html
• Universal service funds and digital inclusion for all. (2013). Erişim adresi: https://www.itu.int/pub/D-PREF-EF.SERV_FUND
• Waltz, K. N. (2015). Uluslararası politika teorisi. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Young, O. R. (1980). International regimes: problems of concept formation. World Politics, 32(3), 331-356. doi: 10.2307/2010108
• Young, O. R. (2012). Regime theory thirty years on: taking stock, moving. Erişim adresi: https://www.e-ir.info/2012/09/18/regime-theory-thirty-years-on-taking-stock-moving-forward/
• Yücekal, Y. (2003). Fikri mülkiyet haklarının uluslararası düzeyde korunması: dünya fikri mülkiyet örgütü (WIPO). Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, 8, 37-48. Erişim adresi: http://www.mfa.gov.tr/fikri-mulkiyet-haklarinin-uluslararasi-duzeyde-korunmasi---dunya-fikri-mulkiyet-orgutu-_wipo_.tr.mfa
• Zorlu, Y. (2016). Uluslararası iletişim düzeni ve batı egemenliği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42), 846-857. Erişim adresi: https://avesis.erciyes.edu.tr/yayin/7abd378e-2d9a-41f0-8f40-d5b0eaee4a28/uluslararasi-iletisim-duzeni-ve-bati-egemenligi