Türk Kamu Mali Yönetiminde İç Kontrol Sisteminin Belirleyicilerinin Araştırılması: Büyükşehir Belediyeleri Örneği

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 3, 827 - 850, 27.09.2021

Durdane Küçükaycan Şafak Ağdeniz

https://doi.org/10.18037/ausbd.1001688

Öz

İç kontrol sistemi, yeni kamu mali yönetiminin amaçlarının gerçekleştirmesinde kullanılan önemli araçlardan birisidir. 5018 sayılı Kanunun kapsamında yer alan kamu idarelerinin iç kontrol sistemlerini kurmaları gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı büyükşehir belediyelerinin iç kontrol sistemlerinin etkinliğini belirleyen faktörlerin tespit edilmesidir. Çalışmada ilk olarak, içerik analizi yapılarak her bir büyükşehir belediyesi için iç kontrol sistemi performans puanı oluşturulmuş ve en yüksek başarı düzeyinden en düşük başarı düzeyine doğru belediyelerin sıralaması yapılmıştır. İkinci olarak ise, belediyelerin iç kontrol sisteminin etkinliğini belirleyen faktörler korelasyon analiziyle tespit edilmesine çalışılmıştır. Çalışmada kullanılan faktörlerden sadece belediye başkanının siyasi ideolojisi ile iç kontrol sistemi etkinliği arasında anlamlı bir sonuç bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

İç Kontrol, Belediye, COSO, Sayıştay, İç Denetim

Kaynakça

• 26.12.2007 Tarih ve 26738 sayılı Resmî Gazete Kamu İç Kontrol Standartları Tebliği.
• Ağdeniz, Ş. (2019). Kurumsal risk yönetimi ve iç denetim. Eskişehir: Nisan Kitabevi.
• Ağmaz, S. (2017). Türkiyede’ki belediyelerin iç kontrol sistemlerinin etkinliğinin dış denetim bulgularına göre analizi. Kastamonu University Journal of Faculty of Economics and Administrative Sciences, 19(4), 74-92. doi:10.21180/kuiibf.2017434556 74
• Akyel, R. (2010). Türkiye’de iç kontrol kavramı, unsurları ve etkinliğinin değerlendirilmesi. Yönetim ve Ekonomi, 17(1), 83-97. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/yonveek/issue/13692/165713
• Aramide, S. F. ve Bashir, M. M. (2015). The effectiveness of internal control system and financial accountability at local government level in Nigeria. International Journal of Research in Business Management, 3(8), 1-6. Erişim adresi: http://oaji.net/articles/2015/490-1440162921.pdf
• Baykara, S.T. (2014). OECD ülkelerinde iç denetim. Denetişim Dergisi, 14, 42-58. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/denetisim/issue/22467/240303
• Chang, Y. T., Chen, H., Cheng, R. K. ve Chi, W. (2019). The impact of internal audit attributes on the effectiveness of internal control over operations and compliance. Journal of Contemporary Accounting & Economics, 15(1), 1-19. Erişim adresi: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1815566918301589
• Chen, Y., Eshleman, J. D. ve Soileau, J. S. (2016). Board gender diversity and internal control weaknesses. Advances in Accounting, 33, 11-19. Erişim adresi: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0882611015301103
• Committee of Sponsoring Organizations. (2013). Internal control integrated framework executive summary. Erişim adresi: https://www.coso.org/Documents/990025P-Executive-Summary-final-may20.pdf
• Çevik, O. ve Ağmaz, S. (2019). Türkiye’deki Büyükşehir Belediyelerinin İç Kontrol Sistemlerinin Kamu İç Kontrol Standartlarına Uyum Durumlarının Araştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(27), 78-96. doi:10.20875/makusobed.493346
• Doyle, J., Ge, W. ve McVay, S. (2007). Determinants of weaknesses in internal control over financial reporting. Journal of Accounting and Economics, 44(1-2), 193-223. Erişim adresi: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0165410106000905
• Fourie, H. ve Ackermann, C. (2013). The impact of COSO control components on internal control effectiveness: an internal audit perspective. Journal of Economic and Financial Sciences, 6(2), 495-518. Erişim adresi: https://hdl.handle.net/10520/EJC142871
• Graham, L. (2015). Internal control audit and compliance. New Jersey:John Wiley&Sons,.
• Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2009). Kamu iç kontrol standartlarına uyum eylem planı rehberi. Erişim adresi: http://www.malihizmetler.org.tr/dosyalar/ickontrol3.pdf
• Hung, D.T. ve Tuan, T.T. (2019). Factor affecting the effectiveness of internal control in joint stock commercial banks in vietnam, Management Science Letters, 9, 1799-1812. Erişim adresi: http://www.growingscience.com/msl/Vol9/msl_2019_158.pdf
• Hunziker, S. (2017). Efficiency of internal control: evidence from Swiss non-financial companies. Journal of Management & Governance, 21(2), 399-433. Erişim adresi: https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/s10997-016-9349-1.pdf
• Krippendorff, K. (1980). Content analysis: An introduction to its methodology. Sage: London. Erişim Aderesi: https://www.ocac.cl/wp-content/uploads/2015/01/Klaus-Krippendorff-Content-analysis.-An-introduction-to-its-methodology.pdf
• İç Denetim Koordinasyon Kurulu. (2021). 08.02.2021 tarihi itibariyle kamu idarelerindeki iç denetçi kadroları. Erişim adresi: https://www.hmb.gov.tr/kamu-idareleri-ic-denetci-kadrolari
• Lartey, P. Y., Kong, Y., Bah, F. B. M., Santosh, R. J. ve Gumah, I. A. (2020). Determinants of internal control compliance in public organizations; using preventive, detective, corrective and directive controls. International Journal of Public Administration, 43(8), 711-723. Erişim adresi: https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/01900692.2019.1645689?needAccess=true
• Liang, C., Lourie, B. ve Yeung, P. E. (2019). Female rank-and-file accounting employees and internal control quality, Working paper, 1-36. doi:http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3504465
• Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı İç Kontrol Dairesi. (2019). İç kontrol kavramlar sözlüğü. Erişim adresi: https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/01/%C4%B0%C3%A7-Kontrol-Kavramlar%C4%B1-S%C3%B6zl%C3%BC%C4%9F%C3%BC-INTOSAI.pdf
• Moeller, R. R. (2013). Executive's guide to Coso internal controls: understanding and implementing the new framework. New Jersey:John Wiley&Sons,.
• Oussii, A. A. ve Taktak, N. B. (2018). The impact of internal audit function characteristics on internal control quality. Managerial Auditing Journal, 33(5), 450-469. Erişim adresi: https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/MAJ-06-2017-1579/full/pdf?title=the-impact-of-internal-audit-function-characteristics-on-internal-control-quality
• Rae, K. ve Subramaniam, N. (2008). Quality of internal control procedures antecedents and moderating effect on organisational justice and employee fraud. Managerial Auditing Journal, 23(2), 104-124. Erişim adresi:https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/02686900810839820/full/pdf?title=quality-of-internal-control-procedures-antecedents-and-moderating-effect-on-organisational-justice-and-employee-fraud
• Sayıştay. (2020). Kamuda stratejik yönetim kurumsal risk yönetimi iç kontrol sistemi analiz çalışması. Erişim adresi:https://www.sayistay.gov.tr/tr/Upload/95906369/files/yayinlar/2019%20Analiz%20Kitab%C4%B1-27_01_2021.pdf.
• Sayıştay. (2020). 2019 yılı kamu idareleri denetim raporları. Erişim adresi: https://www.sayistay.gov.tr/tr/?p=2&ContentID=1899
• Shen, H., Xiong, H., Zheng, S. ve Hou, F. (2021). Chief executive officer (CEO)’s rural origin and internal control quality. Economic Modelling, 95, 441-452. Erişim adresi: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264999319320474
• Yılancı, F.M. (2015). İç denetim ve iç kontrol değerleme rehberi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yılmaz, R. (2019). Belediye, il özel idareleri ve 5018 sayılı kanuna tabi olan mahalli idare birliklerinde iç kontrol sistemini kurmanın önemi ve içişleri bakanlığının konuya yaklaşımı. T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı İç Kontrol Okuma Listesi, 1-17. Erişim adresi: https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/06/6853-FD1DCB722CE94984A3E4023D4F886CEA7D357696.pdf
• Xu, X. ve Gao, L. (2015). An empirical study on the factors affecting the effectiveness of internal control of listed corporation-based on the perspective of corporate governance. International Journal of Auditing, 12(4), 45-53. Erişim adresi: https://aisel.aisnet.org/cgi/viewcontent.cgi?article=1015&context=whiceb2015