Risk Toplumu, Güvensizlik ve Bireyselleşme Bağlamında Ebeveynliğin Dönüşümü: ‘Paranoyak’ Ebeveynlik’

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 2, 517 - 544, 27.06.2022

Kayhan Delibaş Şeyda Kankurdan

https://doi.org/10.18037/ausbd.1136345

Öz

Anne babalığın ve bununla bağlantılı olarak çocuk yetiştirmenin köklü bir değişimden geçmekte olduğunu, hatta bunun derin bir toplumsal krizin yansımaları olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Bu krizin çok çeşitli yansımaları olarak; hemen her gün medyada çocukların sağlığını, güvenliğini, akran zorbalığını, teknoloji bağımlılığını, sokaktaki riskleri konu edinen risk ve kaygı haberleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Günümüzde ebeveynliğin ve çocuk gelişiminin her boyutunun saplantılı bir titizlikle yürütülmesi gerektiğine dair ortak bir kanı yaygınlaşmış bulunuyor. Öyle ki ebeveynlerden, (çocuklarına nasıl bir oyuncak alması gerektiğinden, tuvalet eğitimine, ya da disiplin yöntemlerine kadar) ihtimal dahilindeki her faaliyetin risklerini değerlendirerek önlem alması beklenmektedir. Bu çalışmada çocuk yetiştirmenin neden bu kadar karmaşık ve hatta tartışmalı bir konu haline geldiği sorusuna yanıt aranmıştır. Bu bağlamda, makalenin amacı, genel olarak ebeveynliğin dönüşümüne ve özelde paranoyak ebeveynliğin yükselişine yol açan sosyo-kültürel koşulları inceleyerek ortaya koymaktır. Bulgular ebeveynlik kültürü ve pratiklerinin daha geniş bir sosyokültürel sürecin parçası olarak bireyleri de kaçınılmaz olarak dönüştürdüğünü göstermektedir. Araştırmada nicel veri toplama tekniği uygulanmış olup, kotalı örnekleme tekniği uygulanarak seçilmiş olan 18 yaş ve üzeri, evli, çocuk sahibi olan Aydın ilinde ikamet eden 341 ebeveynle görüşülmüştür. Çalışmamızın verileri 2019 yılında yapılan saha çalışmasından toplanmış olduğundan etik kurul izin belgesi bulunmamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Aile, Bireyselleşme, Ebeveyn Pratikleri, ‘Paranoyak Ebeveynlik’, Risk Toplumu

Kaynakça

• Bauman, Z. (2017). Akışkan modernite. İstanbul: Can Sanat Yayınları.
• Bauman, Z. ve Lyon D. (2016), Akışkan gözetim. İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
• Baumrind, D. (1966). Effects of authoritative parental control on child behavior. Child Development, 37(4), 887–907.
• Baumrind, D. (1967). Child care practices anteceding three patterns of preschool behavior. Genetic Psychology Monographs, 75(1), 43–88.
• Baumrind, D. (1971). Current patterns of parental authority. Developmental Psychology Monograph, 4 (1, Pt. 2), 1–103.
• Baumrınd, D. (1971a). Current patterns of parental authority. Developmental Psychology 4 (1), 1-103.
• Baumrind, D. (1991). The influence of parenting style on adolescent competence and substance use. Journal of Early Adolescence, 11(1), 56–95.
• Baumrind, D. (2005). Patterns of parental authority and adolescent autonomy. New Directions for Child and Adolescent Development, (108), 61-9.
• Beck, U. (1992). Risk society: Towards a new modernity. London: Sage Publications.
• Beck, U., Giddens, A., Lash, S (1994). Reflexive modernization: Politics, tradition and aesthetics in the modern social order, California: Stanford University Press.
• Beck, U. (1999). World risk society. Cambridge: Polity Press.
• Beck, U. (2014). Risk toplumu. İstanbul: İthaki Yayınevi
• Beck, U., Bonss, W. ve Lau. C (2003). The theory of reflexive modernization: Problematic, hypotheses and research programme. Theory, Culture & Society, 20(2), 1–33. Erişim adresi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0263276403020002001
• Brussoni, M ve Olsen, L. L. (2012). The perils of overprotective parenting: Fathers’ perspectives explored. Child Care Health Dev. Mar; 39(2), 237-45.
• Cline, F. W. ve Fay, J. (1990). Parenting with love and logic: Teaching children responsibility. Colorado Springs, CO: Piñon Press.
• Delibaş, K. (2017). Risk toplumu: Belirsizlikler ve söylentiler sosyolojisi, İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
• Douglas, M. (1994). Risk and blame: Essays in cultural theory. London: Routledge.
• Estlein, R. (2016). “Parenting styles” (içinde), The wiley blackwell encyclopedia of Family studies, (First Edition). (Ed. by Constance L. Shehan), New Jersey: John Wiley & Sons, Inc. doi: 10.1002/9781119085621.wbefs030
• Furedi, F. (2001). Paranoid parenting: Abandon your anxieties and be a good parent. London: Allen Lane/Penguin.
• Furedi, F. (2008). Paranoid parenting: Why ignoring the experts may be best for your child. London/New York: Continuum.
• Furedi, F. (2013). Paranoyak anne-babalık. İstanbul: İz Yayınevi.
• Furedi, F. (2014). Korku kültürü. İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
• Giddens, A. (1992). The transformation of intimacy: Sexuality, love and eroticism in modern societies. Cambridge: Polity.
• Giddens, A. (1995). Sociology, (2th Ed.) Cambridge: Polity Press.
• Giddens, A. (2014). Modernliğin sonuçları. İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
• Hodgkinson, T. (2010). The idle parent: Why less means more when raising kids. London: Penguin.
• Honoré, C. (2008). Under pressure: Rescuing our children from the culture of hyper-parenting. New York: Harper One.
• Lee, E., Bristow, J., Faircloth, C. ve Macvarish J. (2014). Parenting culture studies. New York: Palgrave Macmillan.
• Levy, D. M. (1966). Maternal overprotection. New York: WW Norton & Company, Inc.
• Macionis, J, J. (2012). Sosyoloji. Ankara: Nobel Yayınları.
• Mainland, M Shaw, S. M. & Prier A. (2017). Parenting in an era of risk: responding to the obesity crisis. Journal of Family Studies, 23(1), 86-97. Erişim adresi: https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/13229400.2015.1090328
• McDermott, Nancy A. (2020), The Problem with parenting: How raising children is changing across America. California: ABC-CLIO, LLC.
• Tulloch, J ve Lupton, D. (2003). Risk and everyday life. California: Sage Publications Ltd.
• Van den Berge, L. (2013). “Parenting support and the role of society in parental self-understanding: Furedi’s paranoid parenting revisited”, Journal of Philosophyof Education, 47, 391-406. Erişim adresi : https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/14679752.1208
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). Spss uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.