Gelişmiş Ülkelerin Sağlık Sistemleri Verimlilikleri ile Covid-19 Performansları İlişkisi Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 2, 611 - 628, 27.06.2022

İbrahim Hüseyin Cansever , Osman Şenol

https://doi.org/10.18037/ausbd.1136367

Cited By: 3

Öz

Ülkelerin sağlık sistemlerinin verimlilik analizi, kullandıkları girdiler ile elde ettikleri çıktıların görülmesi açısından önemlidir. Sağlık sisteminin mevcut durumda verimli olduğu bilinen birçok ülke ortaya çıkan Covid-19 salgınında önemli zorluklarla karşılaşmış ve yeterli performansı ortaya koyamamıştır. Araştırmanın temel amacı, Dünya Bankası gelir sınıflandırması dikkate alınarak gelişmiş ülke grubunda yer alan ülkelerin sağlık sistemlerini değerlendirmek, ikincil amacı ise elde edilecek verimlilik sonuçları ile ülkelerin Covid-19 ile mücadele performanslarının karşılaştırılmasını yapmaktır. Araştırmada sağlık sistemlerinin etkinliğini ölçmek için Veri Zarflama Analizi (VZA) modellemelerinden girdiye yönelik CCR ve BCC modellemeleri kullanılmıştır. Verilerin analizlerinde DEAP paket programından yararlanılmıştır. Araştırmanın evrenini 79 ülke oluşturuyorken; örneklemini verilerine ulaşılabilen 36 ülke oluşturmaktadır. Ülkelere ait sağlık göstergeleri ile ilgili veriler; Dünya Bankası internet sitesinden 2000-2018 arası yılları kapsamakta olup yıllık veriler kullanılmıştır. Covid-19 ile ilgili veriler ise Our World in Data ve Worldometer internet sitelerinden elde edilmiş ve 01.03.2020-01.03.2022 tarihleri arası verileri kapsamaktadır. Araştırmanın VZA sonucunda; Antigua ve Barbuda, Bahamalar, Barbados, Umman, Trinidad ve Tobago ile Uruguay ülkelerinin etkin olduğu bulunmuştur. Analize dâhil edilen ülkelerin genel verimlilik ortalaması %73 olarak bulunmuş ve etkin olmayan ülkelerin verimsizlik sebepleri ortaya konulmuştur. Analizden elde edilen bulgularla Covid-19 performansları karşılaştırma sonucunda; ülkelerin sağlık sistemleri etkinlik düzeyi ile Covid-19 performansları arasında doğrusal bir bağlantı olmadığı görülmüştür. Bu kapsamda ortaya çıkan Covid-19 pandemisi sürecinde ülkelerin sağlık sistemi girdilerinin önemli bir konumda olduğu, ancak pandeminin ayrı şekilde ele alınması gereken bir politika alanı olduğu ve bu alanda yürütülen politikaların sonuçları doğrudan etkilediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Sistemleri, Verimlilik, Covid-19, Sağlık Politikası, Veri Zarflama Analizi

Kaynakça

• Asandului, L., Roman, M. ve Fatulescu, P. (2014). The efficiency of healthcare systems in Europe: A data envelopment analysis approach. Procedia Economics and Finance, 10, 261-268. doi: 10.1016/S2212-5671(14)00301-3.
• Baily, M.N. ve Garber, A.M. (1997). Health care productivity, Brookings papers: Microeconomics, 19(3), 143-215. Erişim adresi: https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/1997/01/1997_bpeamicro_baily.pdf.
• Bhattacharjee, P. ve Ray, P.K. (2014), Modelling and optimisation of healthcare systems?: an overview, International journal of logistics systems and management, 19(3), 356-371. doi: 10.1504/IJLSM.2014.065502.
• Blendon, R. J., Kim, M. ve Benson, J.M. (2001). The public versus the world health organization on health system performance, Health Affairs, 20(3), 10-20. doi: 10.1377/hlthaff.20.3.10.
• Coronavirus Pandemic (COVID-19). (2022, 3 Mart). Erişim adresi: https://ourworldindata.org/coronavirus.
• Covid-19 Coronavirus Pandemic. (2022, 3 Mart). Erişim adresi: https://www.worldometers.info/coronavirus/.
• De Silva, A. ve Valentine N. (2000). A framework for measuring responsiveness. Global Programme on Evidence for Health Policy Discussion Paper No. 32. World Health Organization, Geneva.
• Dongarwar, D. ve Salihu, H.M. (2020). COVID-19 pandemic: Marked global disparities in fatalities according to geographic location and universal health care. International Journal of Maternal and Child Health and AIDS, 9(2), 213-216. doi: 10.21106/ijma.389.
• Duran, H. (2020). Devletlerin koronavirüsle karşılaştırmalı mücadele stratejileri. (SETA Analiz Sayı: 317). Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırma Vakfı sitesinden erişildi: https://setav.org/assets/uploads/2020/04/A317.pdf.
• Gavurova, B., Kocisova, K. ve Sopko, J. (2021). Health system efficiency in OECD countries: Dynamic network DEA approach. Health Economic Review, 11(40), 1-25. doi: 10.1186/s13561-021-00337-9.
• Hoffmann, C. ve Wolf, E. (2021). Older age groups and country-specific case fatality rates of COVID-19 in Europe, USA and Canada. Infection, 49(1), 111-116. doi: 10.1007/s15010-020-01538-w.
• Küçükaycan, D. (2021). Küresel Kamusal Mal Perspektifinden COVID-19 Pandemisiyle Mücadelede Evrensel Sağlık Kapsayıcılığı ve OECD Ülkelerinin Performansının Araştırılması. Maliye Dergisi, 181, 234-263. Erişim adresi: https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2022/01/11-181-56-Kuresel-Kamusal-Mal-Perspektifinden-1.pdf.
• Kujawska, J. (2021). Health system efficiency in European countries: network data envelopment analysis approach. European Research Studies Journal, 24(2), 1095-1117. doi: 10.35808/ersj/2176.
• Linna, M., Häkkinen, U. ve Magnussen, J. (2006). Comparing hospital cost efficiency between Norway and Finland, Health policy, 77(3): 268–78. doi: 10.1016/j.healthpol.2005.07.019.
• Mazzucato, M. ve Kattel, R. (2020). COVID-19 and public-sector capacity. Oxford Review of Economic Policy, 36 (Supplement 1), 256-269. doi: 10.1093/oxrep/graa031.
• McIntyre, D., Rogers, L. ve Heier, E.J. (2001). Overview, history, and objectives of performance measurement. Health Care Financing Review, 22(3), 7-43. Erişim adresi: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4194707/pdf/hcfr-22-3-007.pdf
• Özcan, Y. A. (2014). Health care benchmarking and performance evaluation. An assessment using data envelopment analysis. New York: Springer.
• Pinho, M. (2021), The challenge posed by the COVID-19 pandemic: how to decide who deserves life-saving medical devices?, International Journal of Health Governance, 26(1), 28-41. doi: 0.1108/IJHG-08-2020-0090.
• Samut, P.K. ve Cafri, R. (2016). Analysis of the efficiency determinants of health systems in OECD countries by DEA and Panel Tobit. Social Indicators Research, 129(1), 113-132. doi: 10.1007/s11205-015-1094-3.
• Şenol, O. ve Gökkaya, D. (2021). Examinatıon of Covid-19 Deaths in G-7 Countries by Panel Data Analysis Method. International Journal of Health Management and Tourism, 6(2), 550-562. doi: 10.31201/ijhmt.938495.
• Singer, D. (2020). Clinical and health policy challenges in responding to the COVID-19 pandemic. Postgrad Medical Journal, 96(1137), 373-374. doi: 10.1136/postgradmedj-2020-138027.
• Thompson, D. (2020). What’s behind South Korea’s COVID-19 exceptionalism? (2022, 3 Mart). Erişim adresi: https://www.theatlantic.com/ideas/archive/2020/05/whats-south-koreassecret/611215/.
• Timor, M. ve Lorcu, F. (2010). Türkiye ve Avrupa Birliğine üye ülkelerin sağlık sistem performanslarının kümeleme ve veri zarflama analizi ile karşılaştırılması, Yönetim, 21(65), 25-46. Erişim adresi: https://app.trdizin.gov.tr/makale/TVRBeE1qQTJOZz09/turkiye-ve-avrupa-birligine-uye-ulkelerin-saglik-sistem-performanslarinin-kumeleme-ve-veri-zarflama-analizi-ile-karsilastirilmasi.