Âdâb-ı Muâşeret Yolunda Nazik Bir Savaş: Saygısızlıkla Savaş Derneği

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 2, 681 - 694, 27.06.2022

Ömer Obuz

https://doi.org/10.18037/ausbd.1136407

Öz

Dünyanın önde gelen şehirlerinden olan İstanbul, asırlar boyunca Osmanlı İmparatorluğu’na başkentlik yaptı. Bu büyük ve kozmopolit şehir, Cumhuriyet ilan edildikten sonra, hem başkent payesini Ankara’ya kaptırdı, hem de geçmişteki renkliliğini giderek kaybederek tek tipleşti. Gerçi coğrafi konumunun ve tarihinin büyük etkisiyle önemini her daim korudu ancak şehrin giderek artan çözülmesi gereken pek çok sorunu vardı. Bunlardan biri şehrin, göçlerin etkisiyle demografik açıdan dönüşmesi ve kimi sakinleriydi. Özellikle kamusal alanda, görgü kurallarını hiçe sayan davranışlar giderek sorun olmaya başladı. İstanbulluların âdâb-ı muâşeret kurallarına uyması gerektiğine inanan, bunun için mücadele etmek isteyen az sayıdaki insan ise 1945 yılında Saygısızlıkla Savaş Derneğini kurdu. Böylece sinama, tiyatro, tramvay ve so-kaklarda görgü kurallarına aykırı davrananları uyararak, gerektiğinde doğru yolu tembihleyerek onları terbiye edeceklerdi. İşte bu çalışma da söz konusu cemiyete ve faali-yetlerine odaklanıyor, İstanbul’un “saygısızlarını” ve “saygısızlıklarını” mesele ediyor.

Anahtar Kelimeler

Saygısızlıkla Savaş Derneği, İstanbul, Zeki Zeren, Nezaket

Kaynakça

• Abdullah Cevdet. (1927). Mükemmel ve resimli âdâb-ı muâşeret rehberi. İstanbul, Yeni Matbaa.
• Akçura, G. (2020). Bir şehr-i İstanbul ki. İstanbul: Oğlak Yayınları.
• Aksel, M. (2019). İstanbul’un ortası. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Akşam, (1943, 21 Teşrin-i Sani), s. 7.
• Aykaç, F. A. (1943, 1 Mayıs). Görgü bahsi. Ulus, s. 2.
• Bildik, C. (1948, 17 Ağustos). Dünden bugüne, hürmet, nezaket ve saygı tarihe mi karışıyor?. Akşam, s. 5.
• C. Sahir. (1341). Âlem-i medeniyette âdâb-ı muâşeret ve elbise ve şapka giymek usulleri, Ankara: İktisat Matbaası.
• Cumhuriyet, (1952, 25 Kasım), s. 3.
• Deniz, K. (1945, 6 Eylül). Saygısızlarla savaş derneği faaliyette. Son Posta, s. 2
• Doğan, C. (2021). “Öteki” modernleşme, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Es, H. F. (1943, 28 Teşrin-i Sani). Saygısızla savaş meselesi. Akşam, s. 3.
• Es, H. F. (1944, 7 Teşrin-i Evvel). Saygısızla mücadele. Akşam, s. 3.
• Herkesin bilmesi lazım gelen muâşeret usulleri. (1927). İstanbul: Resimli Ay Matbaası.
• Güneysu, A. (1945, 26 Haziran). Bir fıkra ve olaylar. Tanin, s. 5.
• Münir, H. (1946, 19 Kasım). Saygısızlıkla nazik savaş. Ulus, s. 4.
• Püsküllüoğlu A. (1971). Öz Türkçe sözlük. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Rado, Ş. (1945, 22 Haziran). Sa-sa-ku!. Akşam, s. 2.
• Refik, C. (1945, 22 Kasım). Saygısızlarla savaş derneği sen neredesin?. Akşam, s. 5.
• Refik, C. (1950, 11 Temmuz). Hayırlı teşebbüsler. Akşam, s.3.
• Saygısızlıkla Savaş Derneği 1945-1948 çalışmaları. (1948). İstanbul: İsmail Akgün Matbaası.
• Saygısızlıkla Savaş Derneği Tüzüğü. (1945). İstanbul: Hüsnütabiat Basımevi.
• Talu, E. E. (1945, 26 Haziran). Saygısızlar solda sıfır kalır!. Son Posta, s. 1.
• Tekman, S. (1945, 20 Haziran). Saygısızlarla Savaş Kurumu neler yapacak. Son Posta, s. 7.
• T.İ, (1945, 8 Eylül). Saygısızlık Savaş Derneği. Ulus, s. 2.
• Ulus, (1945, 6 Eylül), s. 3.
• Ulus, (1947, 27 Şubat), s. 2.
• Va-Nu, (1947, 21 Mart). Akşamdan akşama. Akşam, s. 3.
• Zeren, Z. (1946, 16 Haziran). Uyuyor muyuz, yoksa ilgi mi görmüyoruz. Akşam, s. 4.
• Zeren, Z. (1945, 2 Temmuz). Saygısızlıkla Savaş Kurumu. Son Posta, s. 4.
• Zeren, Z. (1946, 6 Ekim). Sa. Sa. De. Hiç bir şey yapmadı ise… Akşam, s. 4.
• Zeren, Z. (1946, 27 Ekim). Saygısızlıkla savaş yolundan ilhamlar. Akşam, s. 4.
• Z.Z. (1946, 3 Mart). Sinemalarımızdaki saygısızlıklar. Akşam, s. 4.
• Z.Z. (1945, 23 Eylül). Saygısızlıkla Savaş Derneği. Akşam, s. 4.