Eğitim Bilimleri Araştırmalarında Nitel Bir Yöntem Olarak Gömülü Teorinin Kullanımı

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: Özel Sayı 2, 183 - 196, 31.12.2022

Damla Ayduğ

https://doi.org/10.18037/ausbd.1227339

Öz

Eğitimin bir bilim olarak gelişmesinden bu yana bilimsel yöntemlerle olan ilişkileri araştırmalara konu olmuştur. Bu süreçte öncelikle pozitivist paradigmalardan etkilenen eğitim bilimleri ardından yorumsamacı paradigmadan etkilenerek günümüze kadar gelmiştir. Bu çalışmada da yorumsamacı paradigma doğrultusunda ortaya çıkan nitel yöntemlerden biri olan gömülü teorinin eğitim araştırmalarındaki kullanımına ilişkin bir değerlendirme yapmak amaçlanmıştır. Araştırmada ilk olarak gömülü teori desenin özelliklerinden, gömülü teoride çalışma grubundan, veri toplama araçlarından ve veri analizinden bahsedilmiştir. Ardından gömülü teorinin eğitim araştırmalarında kullanım durumuna değinilmiştir. Sonuç olarak gömülü teorinin eğitim bilimleri alanlarına özgü kuramların geliştirilmesi adına önemli bir yöntem olduğu ve araştırmalarda daha fazla kullanılması gerektiği çıkarımında bulunulabilir.

Anahtar Kelimeler

Gömülü Teori, Nitel Araştırma, Eğitim Bilimleri

Kaynakça

• Akcan, F. (2016). Eğitimde etkili bir okul değişimi için okul liderliği: Okul liderliğine ilişkin bir temellendirilmiş kuram çalışması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Alpman, G. (2022). Türk aile şirketlerinde nesiller arası yönetim devri: Bir gömülü teori çalışması. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(43), 347-376. Erişim adresi: https://doi.org/10.46928/iticusbe.1073518
• Bringer, J.D., Johnston, L.H. ve Brackenridge, C.H. (2006). Using computer-assisted qualitative data analysis software to develop a grounded theory project. Field Methods, 18(3), 245-266. Erişim adresi: https://doi.org/10.1177/1525822X06287602
• Bryant, A. ve Charmaz, K. (2007). The SAGE Handbook of grounded theory. Los Angeles: Sage.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Charmaz, K. (2006). Constructing grounded theory: A practical guide through qualitative analysis. (2nd Ed.). London: SAGE Publications.
• Charmaz, K. ve Belgrave, L. L. (2012). Qualitative interviewing and grounded theory analysis. In J.F. Gubrium, J.A. Holstein, A.B. Marvasti, K.D. McKinney (Eds.). The SAGE Handbook of Interview Research: The Complexity of the Craft (pp. 347-365), Los Angeles, CA: SAGE.
• Corbin, J. ve Strauss, A. L. (1990). Grounded theory research: Procedures, canons, and evaluative criteria. Qualitative Sociology, 13(1), 3-21. Erişim adresi: https://link.springer.com/article/10.1007/bf00988593
• Creswell, J. W. (2015). Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları araştırma deseni (Çev. Ed. S. B. Demir)(Göz. Gez. 2. Baskı). Ankara: Eğiten Kitap.
• Demirhan, G. (2015). Türkiye’de eğitim yönetimi alanında araştırma geleneği ve paradigmaların gömülü teori bağlamında değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Denzin, N. K. (1997). Interpretive ethnography: Ethnographic practices for the 21st century. California: SAGE.
• Dodman, S.L. (2011). School reform in a high poverty elementary school: A grounded theory case study of capacity building. (Unpublished Doctoral Dissertation). University of Florida, Graduate School of The University of Florida, Florida.
• Dorion, J.A. (2017). A grounded theory of school of education futures. (Unpublished Doctoral Dissertation). Boston University, Boston University School of Education, Boston, Massachusetts.
• Ekşi, H. ve Çelik, H. (2015). Gömülü teori: Nitel desenler. İstanbul: EDAM.
• Ergin, H. (2017). Internationalization of higher education via distance learning: A grounded theory study in Turkey. (Unpublished Doctoral Dissertation). Boğaziçi University, Institute for Graduate Studies in Social Sciences, İstanbul.
• Fidan, N. ve Erden, M. (1993). Eğitim bilimine giriş. Ankara: Meteksan Matbaacılık.
• Fielder, A. (2010). Elementary school teachers' attitudes toward professional development: A grounded theory study. (Unpublished Doctoral Dissertation). University of Phoenix, Phoenix, Arizona.
• Gelmez-Burakgazi, S. ve Yıldırım, A. (2017). Journey into doctoral candidacy: A grounded theory study of doctoral qualification exam process. Croatian Journal of Education, 19(1), 63-92. Erişim adresi: https://cje2.ufzg.hr/ojs/index.php/CJOE/article/view/2017
• Glaser, B. G. (1978). Theoretical sensitivity: Advances in the methodology of grounded theory. Mill Valley, CA: Sociology Press.
• Glaser, B. ve Strauss, A. L. (1967). The discovery of grounded theory: Strategies for qualitative research. Mill Valley, CA: Sociology Press.
• Glaser, B. G. ve Strauss, A. L. (2017). The discovery of grounded theory: Strategies for qualitative research. New York: Routledge.
• Göktaş, Y., Hasançebi, F., Varışoğlu, B., Akçay, A., Bayrak, N., Baran, M. ve Sözbilir, M. (2012). Türkiye'deki eğitim araştırmalarında eğilimler: bir içerik analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 443-460. Erişim adresi: https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/127599/
• Ilgar, M. Z. ve Ilgar, S. C. (2013). Nitel bir araştırma deseni olarak gömülü teori: Temellendirilmiş kuram. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 197-247. Erişim adresi: https://openaccess.izu.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12436/111
• Karadağ, E. (2010). Eğitim bilimleri doktora tezlerinde kullanılan araştırma modelleri: Nitelik düzeyleri ve analitik hata tipleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(1), 49-71. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/108243
• Kartarı, A. (2017). Nitel düşünce ve etnografi: etnografik yönteme düşünsel bir yaklaşım. Moment Dergi, 4(1), 207-220. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/moment/issue/36383/411586
• Kern, B.E. (2010). Navigating: A grounded theory study of how school administrators prepare to lead. (Unpublished Doctoral Dissertation). Fielding Graduate University, The School of Educational Leadership and Change, California.
• Köybaşı, F. ve Uğurlu, C. T. (2019). Teacher candidates' socialization process: A grounded theory study. Asian Journal of Education and Training, 5(1), 213-223. Erişim adresi: https://eric.ed.gov/?id=EJ1208529
• Leedy, P.D. ve Ormrod, J.E. (2005). Practical research: Planning and design (8. Baskı). New Jersey: Pearson Merrill Prentice Hall.
• Merriam, S.B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation (2nd Ed.). San Francisco: Jossey-Bass.
• Morabito, P.N. (2010). Grounded theory approach to understanding student perceptions of asynchronous high school learning environments. (Unpublished Doctoral Dissertation). Walden University, College of Education, Minnesota.
• Musick, K. (2010). Spirituality and school leadership a grounded theory study. (Unpublished Doctoral Dissertation). University of Denver, The Morgridge College of Education, Denver, Colorado.
• Nettles, E.L. (2011). How do principals retain teachers in urban secondary schools in central Alabama: A grounded theory study. (Unpublished Doctoral Dissertation). The University of Alabama at Birmingham, The School of Educational Leadership, Birmingham, Alabama.
• Neuman, W.L. (2008). Social research methods: Qualitative and quantitative approaches (Çev. S. Özge). İstanbul: Yayın Odası.
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/113287
• Patton, M.Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (3. Baskıdan Çeviri) (Çev. Ed. M. Bütün ve S.B. Demir) Ankara: Pegem Akademi.
• Punch, K. F. (2005). Sosyal araştırmalara giriş: Nicel ve nitel yaklaşımlar (Çev. D. Bayrak, H. B. Arslan, Z. Akyüz). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Sanocki, S.J. (2013). The process of how teachers become teacher leaders and how teacher leadership becomes distributed within a school: A grounded theory research study. (Unpublished Doctoral Dissertation). Western Michigan University, Michigan.
• Selçuk, Z., Palancı, M., Kandemir, M. ve Dündar, H. (2014). Eğitim ve bilim dergisinde yayınlanan araştırmaların eğilimleri: İçerik analizi. Eğitim ve Bilim, 39(173), 430-453. Erişim adresi: http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/3278/720
• Silverstrone, D.M. (2011). A grounded theory of university leadership in community engagement. (Unpublished Doctoral Dissertation). Kingston University, United Kingdom.
• Strauss, A. ve Corbin, J. (1994). Grounded theory methodology: An overview. In N. K. Denzin ve Y. S. Lincoln (Eds.), Handbook of qualitative research (pp. 273–285). California: Sage Publications.
• Şener, E. (2019). Gömülü teori yaklaşımının yönetim araştırmalarında kullanımı. Nitel Sosyal Bilimler, 1(1), 22-47.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zeybekoğlu-Çalışkan, Z. (2011). A grounded theory of school as a social system in an atypical context. (Published Doctoral Dissertation). Middle East Technical University, Graduate School of Social Sciences, Ankara.