Hakkı Kâmil Beşe’nin Hikâyelerinde Anadoluculuk Akımının Yansımaları

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 3, 1133 - 1156, 30.09.2024

Ahmet Uslu

https://doi.org/10.18037/ausbd.1467457

Öz

Bu çalışmada 1071 Malazgirt Savaşı ile Anadolu’ya gelen ve bin yılda coğrafî ve tarihî unsurları, gelenek ve görenekleriyle bütünleşmiş Anadolu insanını temel alan Anadoluculuk Hareketi ile ilgili kısa bir giriş yapılarak edebiyat üzerindeki etkisi üzerinde özellikle de Hakkı Kâmil Beşe’nin hikâyelerinde bu düşüncenin nasıl ele alındığı üzerinde durulacaktır. Çalışmanın asıl amacı bu hareketin edebî eserlerde nasıl ele alındığını Beşe’nin hikâyeleri örneğinde ortaya koymaktır. Hakkı Kâmil Beşe’nin iki hikâye kitabı bulunmaktadır. Birinci kitabı tek bir hikâyeden oluşan on bölümlük bir kitaptır. İkinci kitabında ise yirmi iki hikâyesi vardır. Çalışmada Hakkı Kâmil Beşe’nin yayımladığı hikâyeler, “coğrafya, devlet anlayışı, Anadolu insanın özellikleri, kadın, kahramanlık, gelenek ve görenekler, tasavvuf ehli ve halk müziği, at, ahlakî değerler ve inanç sistemi, tedavi, aydın ve köylü” başlıkları altında incelenmiştir. Anadolu’yu vatan haline dönüştüren Müslüman Türkmenler ve yerli halkın kaynaşarak yeni devletin kurulması ile birlikte Anadolu’nun imarı, gelenek ve göreneklerin devam ettirilmesi, Anadolu’ya has ahlakî inançlar ve değerler ele alınmıştır. Hakkı Kâmil Beşe, Anadoluculuk anlayışını hikâyelerinde bütün yönleri ile ele alarak bir düşünce sisteminin hikâye yolu ile geniş halk kitlelerine ulaşmasını sağlamıştır. Bu çalışmanın daha sonra yapılacak başka çalışmalara yol gösterici olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yeni Türk Edebiyatı, Anadoluculuk Akımı, Hakkı Kâmil Beşe, Tek Çarık Yüzbaşı, Kırk Kanat

Reflections of Anatolianism Movement in the Stories of Hakkı Kâmil Beşe

Öz

In this study, a brief introduction will be made regarding the Anatolianism Movement, which is based on the Anatolian people who came to Anatolia with the 1071 Battle of Malazgirt and have integrated geographical and historical elements, traditions, and customs over a thousand years. The focus will particularly be on the influence of this movement on literature, especially on how this idea is addressed in the stories of Hakkı Kâmil Beşe. The main aim of the study is to demonstrate how this movement is portrayed in literary works, using Beşe's stories as an example. Hakkı Kâmil Beşe has two storybooks, the first consisting of ten chapters, each comprising a single story. The second book contains twenty-two stories. In the study, the stories published by Hakkı Kâmil Beşe are examined under headings such as "geography, state understanding, characteristics of Anatolian people, women, heroism, traditions and customs, Sufis and folk music, horses, moral values and belief system, treatment, intellectuals and peasants." The establishment of the new state through the amalgamation of Muslim Turkmens and the indigenous people who turned Anatolia into their homeland, the development of Anatolia, the continuation of traditions and customs, and the Anatolian-specific moral beliefs and values are discussed. Hakkı Kâmil Beşe ensured the dissemination of the Anatolianist perspective in his stories by addressing it comprehensively, thus enabling a thought system to reach wide audiences through storytelling. It is believed that this study will guide further research in this area.

Anahtar Kelimeler

New Turkish Literature, Anatolianism Movement, Hakkı Kâmil Beşe, Tek Çarık Yüzbaşı, Kırk Kanat

Kaynakça

• Alver, K. (2001). Anadoluculuk ve Hilmi Ziya Ülken. AKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 133–138. Erişim Adresi: https://sbd.aku.edu.tr/III1/10.pdf
• Arık, R. O. (1956). Coğrafyadan vatana. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Aslan, F. (2008). Anadolu Mecmuası ve Anadoluculuk (1924 – 1925). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bayraktar, L. (2009). Bir düşünce ekolü olarak Anadoluculuk. Felsefe Dünyası, 49, 69-82.
• Bayrı, M. H. (1328). Anadolu ve gençliğin vazifesi. Türk Yurdu, (34).
• Bayrı, M. H. (1340), Milliyetperverliğin ma’nası. Anadolu Mecmuası, (9,10,11).
• Bayrı, M. H. (1340). Asıl hakikat. Anadolu Mecmuası. (8).
• Çalıkıran Z. (2021). Dergâh ve Anadolu Mecmualarında Anadoluculuk Hareketi (1921 – 1925). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Çınar, M. (2007). Anadoluculuk hareketinin gelişimi ve Anadolucular ile Cumhuriyet Halk Partisi arasındaki ilişkiler (1943-1950) (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Deren, S. (2009). Türk siyasal düşüncesinde anadolu imgesi. Modern Türkiye’de siyasi düşünce: Milliyetçilik (C.4). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kaplan M. (1977). Anadolu mecmuası maddesi. Türk dili ve edebiyatı ansiklopedisi, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Halikarnas Balıkçısı (1954). Anadolu efsaneleri. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• Hatipoğlu, Ş. R. (1932). Türkiye’de ziraatin dünyası. Dönüm, 2(Temmuz), 6 – 11.
• Kahyaoğlu, Y. (2015). Klasik Türk müziğinde saz müziğinin yeri ve önemi. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 1(1), 57-60. https://doi.org/10.22252/ijca.105016
• Kaplan, M. (1992). Hikâye tahlilleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karpat, K. H. (1967). Türk demokrasi tarihi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Korkmaz, T. (2014). Erken Cumhuriyetçilik Döneminde farklı bir Milliyetçilik anlayışı olarak Anadoluculuk: Tipoloji ve kuramlar bağlamında bir değerlendirme (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Topçu, N. (1972). Yarınki Türkiye. İstanbul: Yağmur Yayınları.
• Topçu, N. (1978). Milliyetçiliğimizin esasları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ülken, H. Z. (1992). Türkiye’de çağdaş düşünce tarihi. İstanbul: Ülken.