Right to Health: A Fundamental Right Under Turkish Law

Yıl 2014, Cilt: 69 Sayı: 01, 165 - 188, 01.01.2014

Özgür Temiz

https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002307

Cited By: 8

Öz

The right to health is among social rights, in terms of its subject-matter, and among second generation rights, in terms of its historical evolution. A fundamental right under the section of economic and social rights in the Turkish Constitution, the right to health is usually studied as a typical “positive status right” in Turkish legal scholarship. This approach makes sense to a certain degree but has serious shortcomings to guide a comprehensive study. Because the scope of the right to health goes beyond the positive status of its subjects, a similar argument is valid for the corresponding duties of the state. This article deals with the right to health under Turkish law, and is aimed at describing the subjects, the scope and the limits of the right as well as the corresponding duties of the state. It will argue that the tripartite typology (respect, protect, fulfill) is better fit for the task of understanding the nature and scope of the duties of the state pertaining to the right to health.

Anahtar Kelimeler

Right to health, social rights, state that respects human rights, welfare state, rule of law

Türk Hukukunda Bir Temel Hak Olarak Sağlık Hakkı

Öz

Konusu yönünden sosyal haklar arasında ve tarihsel gelişimi yönünden “ikinci kuşak haklar” arasında sayılan sağlık hakkı, Anayasa’da “sosyal ve ekonomik haklar” arasında düzenlenmiştir. Bu doğrultuda, sağlık hakkı, hukuk öğretisinde bir “pozitif statü hakkı” karakterinde ele alınmıştır. Hakkın kapsamının ağırlık merkezi yönünden bir değerlendirmeyle bir dereceye kadar isabetli olan bu belirleme, hakkın bütünlüklü bir incelemesine yol gösterecek isabette değildir. Çünkü sağlık hakkının norm alanında, hak öznelerinin pozitif statülerini olduğu kadar negatif statülerini de ilgilendiren unsurlar bulunmaktadır. Aynı şekilde, sağlık hakkına karşılık gelen ödevler de pozitif statü belirlemesini aşan bir çeşitliliğe sahiptir. Bu çalışmada, Türk hukukunda sağlık hakkını bir temel hak olarak vücuda getiren Anayasa ve uluslararası insan hakları hukuku normları çerçevesinde, hakkın konusu, kapsamı ve özneleri ile bu hakka karşılık devletin ve üçüncü kişilerin ödevlerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Devletin ödevlerinin saygı, koruma, gereğini yerine getirme biçimindeki devletin üç temel ödeviyle anlaşılmasının, temel hak incelemesinde daha isabetli olacağı ileri sürülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Hakkı, Sosyal Haklar, İnsan Haklarına Saygılı Devlet, Sosyal Devlet, Hukuk Devleti

Kaynakça

• ALDIKAÇTI, Orhan (1997), “Sosyal Devlet”, Anayasa Yargısı, (14): 79-85.
• Alexy, Robert (2002), A Theory of Constitutional Rights (Oxford: Oxford University Press) (çev: J. Rivers).
• Algan, Bülent (2007), Ekonomik Sosyal ve Kültürel Hakların Korunması (Ankara: Seçkin Yayınları).
• Aybay, Rona (2007), Yabancılar Hukuku, (İstanbul, Bilgi Üniversitesi Yayınları).
• Donnelly, Jack (1995), Teoride ve Uygulamada Evrensel İnsan Hakları (Ankara: Yetkin Yayınları).
• Eide, Asbjørn (1987), UN Special Rapporteur for the Right to Food, The Right to Adequate Food as a Human Right: Final Report submitted by Asbjørn Eide, UN Doc E/CN.4/Sub.2/1987/23.
• Erdoğan, Mustafa (2011), İnsan Hakları Teorisi ve Hukuku, Genişletilmiş 2. Baskı (Ankara: Orion Kitabevi).
• Galtung, Johan (1999), Bir Başka Açıdan İnsan Hakları (İstanbul: Metis Yayınları).
• Gemalmaz, M. Semih (1986), “Tarihselliği Bağlamında İnsan Hakları”, İnsan Hakları Yıllığı, (7-8): 55-68.
• Gülmez, Mesut (1990), “Avrupa Sosyal Şartı’na Genel Bir Bakış ve Türkiye” İnsan Hakları Yıllığı (12): 91-124.
• Gümüş, Tarık (2010), Sosyal Devlet Anlayışının Gelişimi ve Dönüşümü (İstanbul: XII Levha Yayınları).
• Günday, Metin (2011), İdare Hukuku (Ankara: İmaj Yayınları).