BASININ ŞİDDETİ: SİYASAL GÖSTERİLERDE “POLİSE TAŞ ATAN ÇOCUKLAR” ÖRNEĞİ

Yıl 2010, Cilt: 65 Sayı: 03, 51 - 85, 01.03.2010

Tezcan Durna Çağla Kubilay

https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002173

Cited By: 4

Öz

Anahtar Kelimeler

-

BASININ ŞİDDETİ: SİYASAL GÖSTERİLERDE “POLİSE TAŞ ATAN ÇOCUKLAR” ÖRNEĞİ

Öz

Bu çalışmada, 15 Şubat 2006 tarihinde Cizre’de Abdullah Öcalan’ın yakalanmasının yıldönümü nedeniyle yapılan eylemlerde, çocukların polise taş atması ile medyada yaygınlaşan “polise taş atan çocuklar” klişesi, üç tema ve altı örnek olay düzleminde çözümlenmiştir. Çözümleme için, “şiddet mağduru çocuk”, “eylemlerde şiddete bulaşmış çocuk”, “devletin önleyici tedbirlerinin muhatabı olarak çocuk” başlıklı temalar oluşturulmuştur. Oluşturulan temalar ve bu temalar için seçilen örnek olayların sunum biçimini çözümlemek üzere ulusal basından Akşam, Cumhuriyet, Hürriyet, Ortadoğu, Taraf ve Yeni Şafak gazeteleri belirlenmiştir. Çalışmada söz konusu gazetelerin olaylara ilişkin yaptıkları haberler, Teun Van Dijk’in söylem çözümlemesi yöntemi ile analiz edilmiştir. Van Dijk’in söylem çözümlemesine göre haber metinleri mikro ve makro olmak üzere iki düzeyde çözümlenebilir. Makro çözümlemede haberin tematik ve şematik yapısına odaklanılır. Mikro çözümlemede ise sözcük seçimleri, cümle yapıları, cümleler arasında kurulan nedensellik ilişkileri ile retorik incelenir. Bu çalışma aynı zamanda, Türk medyasında suçla bitişik olarak anılan çocuk haberlerinde, çocuk haklarına duyarlı bir haberciliğin yapılıp yapılmadığına odaklanmakta; çocuk haklarına duyarlı bir haberciliğin nasıl yapılabileceğine dair önerilerde de bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Terör, basın, suçlu çocuk, devlet şiddeti, Kürt sorunu

Kaynakça

• Agamben, Giorgio (2001), Kutsal İnsan, Egemen İktidar ve Çıplak Hayat (İstanbul: Ayrıntı) (Çev.: İ. Türkmen).
• Aktaş, Cihan (2009), “Pencere Taşlayan Çocuklar,” Taraf, 27 Temmuz 2009.
• Alankuş, Sevda (2007), “Önsöz: Neden Çocuk Odaklı Habercilik Kitabı?”, Alankuş, Sevda (ed.) Çocuk Odaklı Habercilik, (İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları): 25-72.
• Anderson, Benedict (1995), Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması (İstanbul: Metis) (Çev.: İ. Savaşır).
• Aydın, Delal (2009), “ ‘Tinercilerin’ Bir Korku Nesnesi Olarak Temsili,” Toplum ve Kuram, 2: 4352.
• Badiou, Alain (2006), Sonsuz Düşünce (Çev.: I. Ergüden ve T. Birkan) (İstanbul: Metis).
• Bauman, Zygmunt (2006), Sosyolojik Düşünme (İstanbul: Ayrıntı Yayınları) (Çev.: A. Yılmaz).
• Baydar, Oya (2009), “Çocuklara Kıymayın Efendiler, Taraf, 28 Mart 2009.
• Brökling, Ulrich (2001), Disiplin: Askeri İtaat Üretiminin Sosyolojisi ve Tarihi (İstanbul: Ayrıntı) (Çev.: V. Atayman).
• Children Now, (1999), The News Media’s Picture of Children: A Five-Year Update and A Focus on Diversity, http://publications.childrennow.org/assets/pdf/cmp/newsmedia/newsmedia-pic-99.pdf
• Değirmencioğlu, Serdar M. (2007), “Çocuk Hakları Penceresinden Basın: Eleştirel, Katılımcı ve Yapıcı Bir Bakış,” Alankuş, S. (der.) Çocuk Odaklı Habercilik (İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları): 133-171.
• Elhüseyni, Dâra (2009), “Cezaevi: Değişen ve Görünmeyen Yüzler,” Toplum ve Kuram, 2: 9-15.
• Elias, Norbert (2002), Uygarlık Süreci: Toplumun Değişimleri, Bir Uygarlaşma Teorisi için Taslak Cilt 2 (Çev.: E.Özbek) (İstanbul: İletişim Yayınları).
• Erdoğan-Tosun, Gülgün (2007), “Çocuklar ve Çocuk Haklarının Medyada Temsili,” ALANKUŞ, Sevda (ed.) Çocuk Odaklı Habercilik, (İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları): 172-195.
• Foucault, Michel (2003), Cinselliğin Tarihi (İstanbul: Ayrıntı) (Çev.: H. U. Tanrıöver).
• Friedrich, Lynette K. ve Aletha H. Stein (1973), “Aggressive and Prosocial Television Programs and the Natural Behavior of Preschool Children,” Monographs of the Society for Research in Child Development, 38: 1-64.
• Gezgin, Suat (1996), “Göstergesel Şiddet (Ekrandan Sıçrayan Kan),” Yeni Türkiye, 11: 558-561.
• Girard, Rene (2003), Şiddet ve Kutsal (İstanbul: Kanat Kitap) (Çev.: N. Alpay).
• Gürbilek, Nurdan (2001), Kötü Çocuk Türk (İstanbul: Metis).
• Huesmann, L. Rowell ve Leonard D. Eron (1986), Television and the Aggressive Child: A CrossNational Comparison (Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum).
• Huesmann, L. Rowell ve Laurie S. Miller (1994), “Long-Term Effects of Repeated Exposure to Media Violence in Childhood,” Huesmann, L. R. (ed.), Aggressive Behavior: Current Perspectives (New York: Plenum): 153-183.
• IFJ (2002), Promoting Children's Rights in the Media–Workshop Report, http://africa.ifj. org/en/articles/promoting-childrens-rights-in-the-media--workshop-report.
• İnal, Ayşe (1994), “Haber Metinlerine Eleştirel Bir Bakış: Temel Sorunlar ve Örnek Çalışmalar,” İlef Yıllık: 135-163.
• İnal, Ayşe (1995), “Yazılı Basın Haberlerinde ‘Yapısal’ Yanlılık Sorunu,” Toplum ve Bilim, 67: 111134.
• İnal, Kemal (2005), “Paternalist Politikanın İdeal Türk Çocuğu”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 32/1-2: 195-212.
• Karacoşkun, M. D. (2002), “Bireysel ve Toplumsal Çözülmede Televizyon Faktörü Üzerine Düşünceler”,,Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6/1: 227-233.
• Kuruoğlu, Huriye (2001), “Televizyonun Çocuklar Üzerindeki Olumsuz Etkileri,” http://okulweb.meb.gov.tr/27/05/494176
• Mutlu, Erol (2005), Globalleşme, Popüler Kültür ve Medya (Ankara: Ütopya). Özal, Özcan (1996), “Medya ve Şiddet,” Yeni Türkiye, 11: 550–553.
• Phillips, Adam (1998), Dehşetler ve Uzmanlar (İstanbul: Metis) (Çev.: T. Erdem).
• Postman, Neil (1995), Çocukluğun Yokoluşu (Ankara: İmge) (Çev.: K. İnal).
• Rigel, Nurdoğan (1995), Haber, Çocuk ve Şiddet –Üretim, Kitle İletişim ve Tüketim Sürecinde Haberin İncelenmesi (İstanbul: Der Yayınları).
• Samancı, Suzan (2009), “Çocuklara Kıymayın Efendiler!,” Taraf, 20 Şubat 2009.
• Schlesinger, Philip (1994), Medya Devlet ve Ulus, Siyasal Şiddet ve Kolektif Kimlik (İstanbul: Ayrıntı) (Çev.: M. Küçük).
• Schmitt, Carl (2002), Siyasi İlahiyat, Egemenlik Kuramı Üzerine Dört Bölüm (Ankara: Dost) (Çev.: E. Zeybekoğlu).
• Schudson, Michael (1994-94), “Haber Üretiminin Sosyolojisi,” (Çev.: A. Altun ve M. A. Gevrek), İlef Yıllık 94: 307-325.
• Scott, J. C. (1995), Tahakküm ve Direniş Sanatları: Gizli Senaryolar (İstanbul: Ayrıntı) (Çev.: A. Türker).
• Trend, David (2008), Medyada Şiddet Efsanesi, Eleştirel Bir Giriş (İstanbul: YKY) (Çev.: G. Bostancı).
• Uluç, Güliz (2002), “Toplumsal Bir Gruba Yönelik Şiddet Türü: Medya, Şiddet ve Çocuklar,” http://www.iletisim.selcuk.edu.tr/dergi/gs/2002_cilt2s2.pdf.
• Van Dijk, Teun A. (1985), News Analysis: Case Studies of International and National News in the Press,(New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publication).
• Van Dijk, Teun A. (1988), “Semantics of a Press Panic: The Tamil Invasion,” European Journal of Communication, 3: 167-187.
• Van Dijk, Teun A. (2003), “Söylem ve İdeoloji, Çokalanlı Bir Yaklaşım,” Çoban, B. ve Z. Özarslan (eds.), Söylem ve İdeoloji: Mitoloji, Din, İdeoloji (İstanbul: Su Yayınları) (Çev.: N. Ateş): 13-112.
• Van Dijk, Teun A. (2008), Discourse and Power (Palgrave: Macmillan).
• Yetim, Dilek ve Melih E. Şahin (2008), “Aile Hekimliğinde Kadına Yönelik Şiddet Davranışı,” Aile Hekimliği Dergisi, 2/2: 48-53.