Anayasayı Değiştirme İktidarı ve Denetim Sorunu

Yıl 2007, Cilt: 62 Sayı: 03, 101 - 139, 01.03.2007

Osman Can

https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002035

Cited By: 5

Öz

Anahtar Kelimeler

-

ANAYASAYI DEĞİŞTİRME İKTİDARI VE DENETİM SORUNU

Öz

Asli ve türev kurucu iktidar Anayasa teorisinin önemli sorunlarındandır. Asli kurucu iktidarın yalnızca sosyolojik ve siyasal niteliği karşısında, türev kurucu iktidar siyasal bir tercihi yansıtması bakımından siyasal, buna karşın yetkisini ve geçerliliğini yürürlükteki Anayasadan alması nedeniyle de hukuksal bir iktidardır. Dünyadaki genel eğilimin tersine aynı zamanda sınırlı Anayasallık denetimine tabi bir iktidardır. Türkiye’de Anayasa değişikliklerinin Anayasa Mahkemesi denetimine tabi tutulması 1971 değişiklikleriyle olanaklı hale gelmiştir. 1961 Anayasası döneminde bu denetim kapsamında yoğun iptal kararları yaşanırken, 1982 Anayasası döneminde yapılan iki denetim başvuruların reddiyle sonuçlanmıştır. Son karar Anayasa değişikliğinin Cumhurbaşkanınca iadesinden önce ve sonra kabulü için farklı çoğunluklar gerektiğine ilişkin genel inancı geçersiz kılmıştır. Bu yazının amacı 1982 Anayasasına göre türev kurucu iktidarın denetiminin niteliğini ve kapsamını ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Anayasa, kurucu iktidar, Anayasa Mahkemesi, anayasa değişikliği, Türkiye

Kaynakça

• ALEXY, Robert (1994), Theorie der Grundrechte (Frankfurt: Suhrkamp, 2. Aufl.).
• ALİEFENDİOĞLU, Yılmaz (1988), “Yasaların Cumhurbaşkanınca Geri Gönderilmesi,” AİD (Cilt 21, Sayı 1).
• BÖCKENFÖRDE, E.-W. (2000), Anmerkungen zum Begriff Verfassungswandel, in: Staat, Nation, Europa (Frankfurt: Suhrkamp, 2. Aufl).
• CAN, Osman (2005), Demokratikleşme Serüveninde Anayasa ve Siyasi Partilerin Kapatılması (Ankara: Seçkin Yay.).
• DEPENHEUER, Otto (1988), Der Wortlaut als Grenze, Thesen zu einem Topos der Verfassungsinterpretation (Heidelberg: C. F. Müller).
• DEPENHEUER, Otto (2003), “Das Tabu im Verfassungsstaat,” DEPENHEUER, Otto (ed.), Recht und Tabu (Wiesbaden: Westdeutscher Verlag).
• EROĞUL, Cem (1974), Anayasayı Değiştirme Sorunu (Ankara: AÜSBF Yay.).
• EROĞUL, Cem (1987), “Anayasa Değişikliği, Esası Unutturmayı Amaçlayan Usul Tartışması,” Mülkiyeliler Birliği Dergisi (Sayı 86).
• GÖZLER, Kemal (1998), Kurucu İktidar (Bursa: Ekin Yay.).
• GÖZLER, Kemal (2000) Türk Anayasa Hukuku (Bursa: Ekin Yay.).
• GÖZLER, Kemal (2001), Anayasa Hukukuna Giriş (Bursa: Ekin Yay.).
• GÖZLER, Kemal (2007), Türk Anayasa Hukuku Dersleri (Bursa: Ekin Yay.).
• HEGEL, G.W.F. (1830), Enzyklopädie der philisophischen Wissenschaften in Grundrissen.
• HELLER, Hermann (1983), Staatslehre (Tübingen: Mohr Siebeck, 6. Aufl.).
• HESSE, Konrad (1993), Grundzüge des Verfassungsrechts der Bundesrepublik Deutschland (Heidelberg: C. F. Müller, 19. Aufl.).
• HUBER, Peter M. (1999), “Art. 146,” SACHS, Michael (ed.), Grundgesetz-Kommentar (München: C. H. Beck, 2. Aufl.).
• İBA, Şeref (2003), “Cumhurbaşkanınca Yayımlanması Kısmen veya Tamamen Uygun Bulunmayan Kanunların Meclise Geri Gönderilmesi,” AÜHFD (Cilt 52, Sayı 3): 299-316.
• ISENSEE, Josef (2003), “Verbotene Bäume im Garten der Freiheit- Das Tabu im Verfassungsstaat,” DEPENHEUER, Otto (ed.), Recht und Tabu (Wiesbaden: Westdeutscher Verlag): 115-140.
• JARASS, Hans/PIEROTH, Bodo (2000), Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland (München: C. H. Beck, 5. Auflage).
• JESTAEDT, Matthias (2002), “Verfassungsgerichtspositivismus, Die Ohnmacht des Verfassungsgesetzgebers im verfassungsgerichtlichen Jurisdiktionsstaat,” DEPENHEUER/HEINTZEN/JESTAEDT/AXER (eds.), Ethos und Nomos, Hommage an Josef Isensee zum 65. Geburtstag (Berlin: Duncker & Humblot).
• KAPANİ, Münci (2006), Politika Bilimine Giriş (Ankara: Bilgi Yay., 18. Bası).
• KRÜGER, Herbert (1964), Allgemeine Staatslehre (Stuttgart: Kohlhammer).
• LEIBHOLZ, Gerhard (1974), Strukturprobleme der modernen Demokratie (Frankfurt: Athenäum Fischer Taschenbuch Verlag, 3. Aufl.).
• MAUNZ, Theodor (1998), “Präambel,“ MAUNZ/DÜRIG/HERZOG (eds.), Kommentar zum Grundgesetz (München: C. H. Beck).
• MÜLLER, Friedrich / CHRISTENSEN, Ralf (2002), Juristische Methodik Bd. I, Grundlagen Öffentlichen Rechts (Berlin: Duncker & Humblot, 8. Aufl.).
• ONAR, Erdal (1993), Anayasayı Değiştirme Sorunu (Ankara).
• ÖZBUDUN, Ergun (2003), Anayasa Hukuku (Ankara: Yetkin Yay., 7. Bası).
• SCHMITT, Carl (1954), Verfassungslehre (Berlin: Duncker & Humblot).
• SOYSAL, Mümtaz (1969), Dinamik Anayasa Anlayışı, Anayasa Diyalektiği Üzerine Bir Deneme (Ankara: AÜSBFD Yay.).
• SOYSAL, Mümtaz (1977), 100 Soruda Anayasanın Anlamı (Ankara: Gerçek Yay., 4. Bası).
• STERN, Klaus (1984), Das Staatsrecht der Bundesrepublik Deutschland, Bd. I, (München: C. F. Müller, 2. Aufl.).
• TANÖR, Bülent/YÜZBAŞIOĞLU, Necmi (2002), 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku (İstanbul: YKY, 4. Bası).
• TEZİÇ, Erdoğan (2003), Anayasa Hukuku (İstanbul: Beta Yay., 8. Bası).
• TEZİÇ, Erdoğan (1986), “Cumhurbaşkanının Geri Gönderme Yetkisi,” Anayasa Yargısı, Cilt 3: 83- 94.
• TURHAN, Mehmet (1976), “Anayasaya Aykırı Anayasa Değişiklikleri,” AÜHFD (Cilt 33, Sayı 1-4): 63-104.
• UNRUH, Peter (2002), Der Verfassungsbegrif des Grundgesetzes, Eine verfassungstheoretische Rekonstruktion (Tübingen: Mohr Siebeck).
• WALTER, Robert/MAYER, Heinz (1976), Grundriß des österreichischen Bundesverfassungsgerichts
• (Wien: Manzsche Verlags- und Universitätsbuchhandlung).
• ZIPPELIUS, Reinhold/WÜRTEMBERGER, Thomas (2005), Deutsches Staatsrecht (München: C. H. Beck, 31. Aufl).