TÜRK HUKUKUNDA VİCDANİ RED

Yıl 2006, Cilt: 61 Sayı: 3, 103 - 130, 06.02.2015

Abdurrahman Eren

Öz

İnsan hakları hukukunda vicdani red konusu oldukça yeni ve tartışmalı bir konudur. Vicdani red geniş anlamda, pozitif hukukun öngördüğü zorunluluklara dini inançlar veya vicdani kanaatler doğrultusunda karşı gelmedir. Dar anlamda, savaş karşıtlığı ve zorunlu askerlik uygulamalarına karşı girişilen bir sivil itaatsizlik eylemidir. Vicdani red hakkı kapsamında, zorunlu askerlik uygulamasına alternatif olarak, kamu hizmeti öngörülmektedir. Vicdani red hakkını doğrudan tanıyan, Türkiye'nin taraf olduğu bir insan hakları sözleşmesi bulunmamaktadır. 1982 Anayasası'nın vatan hizmeti kenar başlıklı 72. maddesinde, hem zorunlu askerlik uygulaması hem de alternatif kamu hizmeti uygulamasına olanak tanınmıştır. Bu konu tamamen yasama organının takdirine bırakılmıştır. Türk hukukunda yasal düzeyde askerlik hizmeti zorunludur. Zorunlu askerlik hizmetine alternatif bir kamu hizmeti öngörülmemiştir. Zorunlu askerlik hizmetini yerine getirmemek veya halkı askerlikten soğutmak yasalarla suç olarak düzenlenmiştir. Bu makalede Türk hukukunda, vicdani red sorunu Anayasal ve yasal dayanakları doğrultusunda ve yargı kararları ışığında ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Vicdani red, Türk Hukuku, zorunlu askerlik, alternatif kamu hizmeti, insan hakları

Conscientious Objection in Turkish Law

Öz

Conscientious objection is a newand highly controversial issue in human rights law. Broadly conscientious objection is to disobey the obligations that are required by the positive law in accordance with one's religious beliefs or conscientious convictions. in a limited sense, it is an antimilitarist action of civil disobedience performed against obligatory military practices. As an alternative for obligatory military practices, public services are offered in terms of conscientious objection. There is currently no convention on human rights, which directly recognizes the right of conscientious objection and to which Turkey is a party. Both obligatory military practices and alternative public service practices are rendered possible in Article 72 with the side title "military service" of the Constitutional Law of 1982. This issue is completely left to the discretion of the legislative body. Military service is obligatory in legal terms in Turkish Law. No public services have been offered as an alternative to the obligatory military service. To evade obligatory military service or disinclining people from military services is denominated as crime by law. In this paper, the issue of conscientious objection in Turkish Law is reassessed in terms of Constitutional Lawand its legal basis, and within the framework of civil jurisdictions.

Anahtar Kelimeler

Turkish Law, obligatory military, Conscientious objection, alternative public service, human rights

Kaynakça

• COADY, C.A.J. (1997), "Objeeting Morally," The Journal of Ethics, 1: 375-397.
• EREN, Abdurrahman (2003), Özgürlüklerin Sınırlanmasında Demokratik Toplum Düzeninin Gerekleri (istanbul: Beta Yayıevi, 1 Baskı).
• EREN, Abdurrahman (2004), "1982 Anayasası'nın 90. Maddesindeki 2004 Değişikliği'nin Anlaşmaların Türk iç Hukukundaki Yerine Etkisi," Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi (Cilt:VIII, Sayı:3-4): 47-77.
• GÖLCÜKLÜ, Feyyazl GÖZÜBÜYÜK, Şeref (2002), Avrupa Insan Haklan Sözleşmesi ve Uygulaması (Ankara: Turhan Kitabevi, 3. Bası).
• INSAN HAKLARI KARARLAR DERLEMESI(1998-2000), istanbul: istanbul Barosu Yayınları, Cilt 1,2,3.
• JACQUES, Louis/BOGAERT, Van (2002), "The Limits of Conseientious Objeetion to Abortion in the Developing World," Developing World Bioethics (ISSN 1471-8731, Vol. 2, Number 2): 131-143.
• KUZU, Burhan (1999), Türk Anayasal Metinleri ve Ilgili Mevzuat (istanbul: Filiz Kitabevi).
• ÖKÇESiz, Hayrettin (1996), Sivilıtaatsizlik (istanbul: AFA Yayınları, 2. Baskı).
• ÖKTEM, Akif Emre (2002), Uluslar arası Hukukta Inanç Özgürlüğü (Ankara: Liberte Yayınları, 1. Baskı).
• SALMON, Daniel A. i SIEGEL, Andrew W. (2001), "Religious and Philosophical Exemptions from Vaeeination Requirements and Lessons Learned from Conseientious Objeetors from Conseription," Public Health Reports (July-August, Vol. 116): 289-295.
• 1 Daire 4.7.1997 tarih, Esas 1997/493 ve Karar 1997/489;
• 1. Daire, 21.10.1998 tarih, Esas 1998/504 ve Karar 1998/501;
• 1. Daire, 22.4.2003 tarih, Esas 2003/399 ve Karar 2003/396
• 1.Daire, 30.9.1998 tarih, Esas 1998/396 ve Karar 1998/405;
• 2. Daire, 11.2.1998 tarih, Esas 1998/77 ve Karar 1998/77;
• 3. Daire, 27.5.1997 tarih, Esas 1997/302 ve Karar 1997/302;
• 5 nei Daire, 21.6.1995 gün ve1995/419-419;
• http!www.savaskarşitlari.org
• http/www.eehr.eoe.int