TOCQUEVILLE VE MERKEZİYETÇİLİK SORUNU

Yıl 2006, Cilt: 61 Sayı: 3, 279 - 308, 06.02.2015

Mehmet Yetiş

Öz

Alexis de Tocqueville, ancien regime'in ortadan kaldırılmasıyla birlikte biçimlenmeye başlayan demokratik toplumu, merkeziyetçi politikaların özgül siyasal iktidar ilişkileri düzeyinde ağırlık kazandığı yeni tarihsel uğrağın bir bileşeni olarak değerlendirir. Tocqueville'in yeni döneme ilişkin kuramsal modelinde ele alındığı biçimiyle, merkeziyetçilik eğilimi iki ayrı başlık altında incelenir: yönetsel merkeziyetçilik ve hükümette merkeziyetçilik. Merkeziyetçilik sorunsalının locus classicus'u olarak değerlendirilebilecek olan birçok saptamayı içeren Amerika'da Demokrasi, Tocqueville'in siyasal yaklaşımının en çok övüldüğü ya da eleştirildiği temel izlekler bağlamında dikkatli bir şekilde yeniden okunmayı hak ediyor. Tocqueville'in iki farklı merkeziyetçilik biçimine ilişkin ayrıştırması, Avrupa toplumsal formasyonlarındaki merkezi iktidar pratiklerine yönelik kapsamlı bir eleştiri içerisinde konumlanır. Merkeziyetçilik tartışması, öncelikle, Fransa'nın demokratik devrim sonrasında bireyselleşme sürecinin siyasal merkeziyetçilikle güçlü bir biçimde eklemlendiği bir tarihsel blok olarak analizi için gerekli görülüyordu. Bu yazıda, Tocqueville'in siyaset felsefesinin de ayırt edici yönlerinin açıklığa kavuşturulmasına yardımcı olacak merkeziyetçilik sorunsalının değişik görünümlerinin ayrıştırılması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Alexis de Tocqueville, demokratik toplum, siyasal merkeziyetçilik, yönetsel merkeziyetçilik, ademi merkeziyetçilik

Kaynakça

• BOESCHE, Roger (1992), "Hedonism and Nihilism: The Predictions of Tocqueville and Nietzsche," LAWLER, Peter Augustine (ed.), Tocqueville's Politica/ Science: Ciassic Essays (New York ve Londra: Garland Publishing, Ine.): 37-58.
• CRAIUTU, Aurelian (1999), "Tocqueville and the Political Thought of the French Doctrinaires (Guizot, Royer-Collard, Remusat)," History of Politieal Thought, 20/3: 456-93.
• CRAIUTU, Aurelian (2003), Libera/ism under Siege: The Politieal Thought of the Freneh Doctrinaires (Lanham: Lexington Books),
• DE RUGGIERO, Guido (1959), The History of European Liberalism (Boston: Beacon Press) (Çev.: R. G, Collingwood).
• DESCIMON, Robert (2003), "Reading Tocqueville: Property and Aristocracy in Modern France," SCHWARTZ, Robert M. /SCHNEIDER, Robert A. (eds.), Tocqueville and Beyond: Essay
• SIEDENTOP, Larry (1994), Tocquevitle (Oxford: Oxford University Press).
• SOLTAU, Roger Henry (1959), French Political Thought in the 19th Century (New York: Russell & Russell).
• TOCQUEVILLE, Alexis de (1896), The Recollections of Alexis de Tocqueville (New York: Macrnillan) (Çev.: Alexander Teixeira de Mattas).
• TOCQUEVILLE, Alexis de (1948), Democracy in America, vol. 1 (New York: Alfred A. Knopf) (Çev.: Henry Reeve).
• TOCQUEVILLE, Alexis de (1953), Democracy in America, vol. 2 (New York: Alfred A. Knopf) (Çev.: Henry Reeve).
• TOCQUEVILLE, Alexis de (1955), The Old Regime and the French Revolution (New York: Doubleday Anchor Books) (Çev.: Stuart Gilbert).
• TOCQUEVILLE, Alexis de (1958), Journeys to England and Ire/Qnd, MAYER, J. P. (ed.) (New Haven: Yale University Press) (Çev.: George Lawrence ve K. P. Mayer).
• TOCQUEVILLE, Alexis de (2001), Writings on Empire Qnd Slavery (Baltimore ve Londra: The Johns Hopkins University Press) (Ed. ve çev.: Jennifer Pitts).
• TOCQUEVILLE, Alexis de (2003), Recollections: The French Revolution of 1848, MAYER, J. P.lKERR, A. P. (eds.) (New Brunswick ve Londra: Transactions Publishers) (Çev.: George Lawrence).
• WELCH, Cheryl B. (2001), De Tocquevitle (Oxford: Oxford University Press).
• WOLlN, Sheldon S. (2001), Tocqueville Between Two Worlds: The Making of Q Politica/ Qnd TheoreticQI Life (Princeton: Princeton University Press).
• ZETTERBAUM, Marvin (1967), Tocqueville Qnd the Problem of DemocrQcy (Stanford: Stanford University Press).