Erken Cumhuriyet Döneminde Toplumsal Muhalefet; Bursa Olayı

Yıl 2022, Cilt: 77 Sayı: 1, 151 - 177, 31.03.2022

İlbey Özdemirci

https://doi.org/10.33630/ausbf.961277

Öz

Bu çalışma, Erken Cumhuriyet Dönemi’nde iktidar ilişkilerinin, toplumsal muhalefetin görünürlüğü problemi üzerinde durularak eleştirel bir yaklaşımla yeniden düşünülmesini önermektedir. Bu suretle 1933 yılında Bursa’da yaşanan Türkçe ezan karşıtı olaylar, Tek Parti iktidarının dinsel yaşama dönük politikalarının, halkın talep ve beklentileri ile ilişkili biçimde nasıl değişime uğradığı sorunsallaştırılarak incelenmektedir. Buna bağlı olarak direniş kavramı üzerinde durularak, taşrada vücut bulan muhalefet, bu kavram üzerinden tartışılmıştır. Bu doğrultuda ilk olarak tarih yazıcılığı bakımından toplumsal muhalefet meselesine dair eleştirel bir yaklaşım önerilmekte, iktidarın dini alana yönelik uygulamaları bu çerçevede incelenmektedir. Ardından bu dönemde yürütülen ibadet dilini Türkçeleştirme politikası analiz edilerek, Bursa Olayı etrafında şekillenen toplumsal muhalefetin köken ve kapsamı üzerinde durulmaktadır. Çalışmada bu örnek vakadan hareketle, taşrada yerel ölçekli dinamikler ile bağlantılı biçimde somutlaştığı savunulan iktidar ilişkileri içerisinde direniş pratiklerinin, sahip olduğu belirleyici etkiye dikkat çekilmek istenmiş ve tarih yazıcılığı açısından toplumsal muhalefetin ele alınma biçimlerine yönelik alternatif bir yaklaşım geliştirilmesi hedeflenmiştir

Anahtar Kelimeler

Toplumsal muhalefet, Direniş, Türkçe ibadet, Kemalizm, Sekülerlik

Public Opposition during the Early Republican Era; The Bursa Incident

Öz

This article proposes to rethink power relations in the Early Republican Period, through a critical approach, with an emphasis on public opposition. In this way, the protests against the Turkish Ezan in Bursa in 1933 (known as the Bursa Incident) are analyzed by problematizing how the policies of One Party government regarding religious life have changed in connection with the demands and expectations of the public. Correspondingly, the opposition movements at the provincial parts of the country are analyzed in terms of the concept of "resistance". At first, the article claims a critical approach to public opposition in terms of historiography, and the practices of the government in the religious field are examined within this framework. Subsequently, the government policy on the vernacularization of worship language from Arabic into Turkish is analyzed through "Bursa Incident" in order to explain the basis and conditions of public opposition. Based on the "Bursa Incident" case, in this study, it is aimed to draw attention to the determinative impact of resistance practices in the power relations which are assumed to be embodied in the provinces in the context of local factors; besides an alternative approach is aimed to be developed regarding historiography, about the handling ways of public opposition.

Anahtar Kelimeler

Public opposition, Resistance, Prayer in Turkish, Kemalism, Secularity

Kaynakça

• Referans 1 Anderson, Benedict, (2015), Hayali Cemaatler (İstanbul: Metis Yayınları) (Çev. İskender Savaşır).