İbn Sînâ’nın El-Kânûn Fî’t-Tıbb Adlı Eserinde “Geriatri” İle İlgili Bölümler

Yıl 2010, , 41 - 47, 01.02.2010

Ahmet Acıduman Önder İlgili

https://doi.org/10.1501/Tipfak_0000000759

Öz

Anahtar Kelimeler

-

İbn Sînâ’nın El-Kânûn Fî’t-Tıbb Adlı Eserinde “Geriatri” İle İlgili Bölümler

Öz

Amaç: İbn Sînâ’nın Kânûn adlı ünlü eserinde yer alan “geriatri” ile ilgili bölümlerin sunulması ve değerlendirilmesi.Gereç-Yöntem: El-Kânûn fî’t-Tıbb’ın Tokatlı Mustafa Efendi tarafından yapılmış Osmanlıca-Türkçe çevirisi (Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Hamidiye Koleksiyonu, No: 1015 nüshası) esas alınarak, eserin yaşlılık ile ilgili bölümleri çağdaş Türkçeye çevrilmiştir. Bu metin diğer Türkçe çeviri metin (Kâhya tarafından yapılan) ve İngilizce çeviri metinlerle (Gruner ve Shah tarafından yapılan) karşılaştırılmış, bazı durumlarda Kânûn’un basılı Arapça metni ile de karşılaştırma yoluna gidilmiştir. Geriatri ile ilgili olarak değerlendirilen bölümler Kânûn’un birinci kitabında bulunmaktadır.Bulgular: İbn Sînâ’nın Kânûn’da yaşlı kişilerin sağlıklarını korumak için alınması gereken tedbirleri ele aldığı bölümde, yaşlıların yiyecekleri ve içecekleri, sindirimlerinin nasıl iyileştirilebileceği, dışkılama alışkanlıkları ve sorun olduğunda bunun giderilmesi için yapılacaklar, yaşlıların içeceği şaraplar, yaşlılara yapılacak masajlar ve yaşlıların yapacakları egzersizler üzerinde durduğu görülmektedir. İbn Sînâ’nın yazdıkları arasında yaşlanmanın önlenmesi ya da geciktirilmesi gibi bir kaygı bulunmadığı görülmektedir. O daha çok yaşlılık sürecinde ortaya çıkan sorunları gidermeye yönelik yöntemleri vermektedir.Sonuç: İbn Sînâ’nın, bağlı bulunduğu humoral patogenez kuramına uygun olarak, yaşlıların rahatsızlıklarının giderilmesi, daha konforlu bir yaşam sürmeleri ve bakımları konusunda, İslâm tıbbının öncüllerinden birisi olan Greko-Romen ekolü sürdürdüğü görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Geriatri, İbn Sina, Kanun, Tıp Tarihi

Kaynakça

• Morley E. M. A Brief history of geriatrics. Journal of Gerontology: Medical Sciences 2004; 59A(11): 1132-1152.
• Random House Compact Unabridged Dic- tionary, Special Second Edition. Random House, New York, 1996, pp 800-801
• Dobrowolski L. History of geriatrics. Geri- atrics 1971; 26 (4): 68-69, 72, 76.
• Ammar S. Ibn Al Jazzar & The medical School of Kaırouan (Revised English trans- lation-Foreword by John Kirkup). Interna- tional Society of History of Medicine, p 84.
• Bayat A.H. Tıp Tarihi. Sade Matbaa, İzmir, 2003, pp 189-191.
• İbn-i Sînâ. El-Kânûn fî’t-Tıbb, Birinci Kitap (Türkçeye çeviren Esin Kâhya). Atatürk Kül- tür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Kültür Merkezi, Ankara, 1995, pp XIX- XLII, 14-17, 276-279.
• İbn Sînâ. El-Kânûn fî’t-Tıbb (Osmanlıcaya Tahbîzü’l-Mathûn adıyla çeviren: Tokatlı Mustafa Efendi). İstanbul: Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Hamidiye Kolek- siyonu, No: 1015, pp 6a-b, 109a-b, 110a.
• Avicenna. A Treatise on The Canon of Medi- cine of Avicenna: incorporating a translation of the first book by O Cameron Gruner, re- printed. AMS Press Inc., New York, 1970, pp 432-436.
• Mazhar H. Shah. The General Principles of Avicenna’s Canon of Medicine. Naveed Clinic, Karachi, 1966, pp 31-35, 338-341.
• İbn Sînâ. El-Kânûn fî’t-Tıbb, 3 Cilt. Matbaatü’l-Âmire, 1294 H./1877, Cilt 1, pp 177-179.
• Arda B. Batı Ortaçağı’nda Hastalık Kavramı. Güneş Kitabevi, Ankara, 1997, pp 54-59.
• Uzel İ. Giriş. In: Uzel İ (ed): Şerefeddin Sabuncuoğlu. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kuru- mu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1992, pp 1-6.
• Arda B., Tıp Evriminde Ana Çizgiler. In: Arda B, Oğuz Y, Şahinoğlu-Pelin S (eds): Deontoloji, Genişletilmiş 2. Baskı, Antıp A.Ş., Ankara, 1999, pp 91-104.
• Daremberg Ch, de La Martinière Br. Hippocrate’ın Aphorismaları (Türkçesini hazırlayan Feridun Nafiz Uzluk). In: Uzluk FN (ed). Hippokrate’ın ve Salerno Tıp Oku- lunun Aphorismaları. Orkun Basımevi, An- kara, 1962, pp 42, 48, 49, 52, 54, 70.
• Stanley Lane-Poole (ed). An Arabic-English Lexicon by Edward William Lane in Eight Parts. Librairie du Liban, Beirut, 1997, Part 7, pp 2630, 2643.
• Redhouse JW. A Turkish and English Lexi- con, New Impression. Librairie du Liban, Beirut, 1987, pp 540, 1141, 1786, 1801, 1814, 1819.
• Devellioğlu F. Osmanlıca-Türkçe Ansiklope- dik Lûgat Eski ve Yeni Harflerle, 18. Baskı. Aydın Kitabevi, Ankara, 2001, pp 684, 709, 1110.