Roma, İstanbul ve Moskova Arasında Ukrayna'daki Kiliseler Sorununun Kökenleri

Yıl 2020, Cilt: 57 Sayı: 1, 179 - 196, 09.07.2020

Sevinç Alkan Özcan

Öz

1054 yılında karşılıklı aforoz yoluyla Katolik ve Ortodoks kiliseleri arasında resmileşen ve Great Schism olarak tanımlanan büyük ayrışma komünist rejimlerin çözülmesinin ardından Orta ve Doğu Avrupa (özellikle Estonya, Ukrayna ve Belarus) coğrafyasında yeniden gündeme gelmiştir. 2014 yılında Rusya’nın Kırım’ı ilhakının ardından ivme kazanan bu süreç 2019 itibariyle yeni bir döneme girmiş bulunmaktadır. 2018-19 yıllarında Kiev, Moskova ve İstanbul arasında yeniden alevlenen kilise tartışmaları büyük ölçüde son dönemdeki siyasi gelişmeler çerçevesinde yapılmaktadır. Hâlbuki 2018 yılının son aylarında gelişen süreçle Fener Rum Patrikhanesi’nin Ukrayna Ortodoks Kilisesi-Kiev Patrikhanesi’nin bağımsızlık talebini tanıdığını açıklaması genelde tüm Ortodoks dünya özelde ise Rus ve Ukrayna kiliseleri için yeni bir tarihi dönemece işaret etmektedir. Bu makalenin odak noktası bugünkü Ukrayna’daki kiliseler meselesinin tarihi arka planını ortaya koymak ve Ortodoksluk içindeki bugünkü ayrışmaların siyasi ve kimliksel kökenlerini anlamaktır. Bu makalede Rus Ortodoksluğu ve Polonya Katolikliğinin geçirdiği tarihi serüven içerisinde Ukrayna kimliğinin gelişimi irdelenmekte ve yaşanan tarihi kırılma noktalarının ışığında, Kiev, Moskova, Roma ve İstanbul arasındaki dini/kültürel fay hattında yer alan Ukrayna’daki kiliseler, aralarındaki tarihi ve kimliksel ayrışmalar etrafında analiz edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

ukrayna, ortodoksluk, katoliklik, unyat kilisesi, kiev patrikhanesi, rusya, fener, otosefal

Kaynakça

• Bociurkiw, Bohdan, “Politics and Religion in Ukraine: The Orthodox and the Greek Catholics”, Bourdeaux, Michael, (ed.), The Politics of Religion in Russia and the New States of Eurasia, New York: M.E. Sharpe, 1995, 131-162.
• Casanova, Jose`, Public Religions in the Modern World, Chicago: The University of Chicago Press,1994.