AN EVALUATION OF MEANING TRANSFORMATION TENDENCIES IN THE TRANSLATIONS OF MAUPASSANT'S STORY L'INUTILE BEAUTÉ

Yıl 2024, , 575 - 598, 15.12.2024

Gülseren Şen Dağtekin

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1574699

Öz

The short story L'Inutile Beauté holds an important place in the works of the French writer Maupassant, one of the most renowned novelists and short story authors in French and world literature. This article aims to examine three translations of the story: one in English, published in 1923, and two in Turkish, published in 2000 and 2023. The research question guiding this article is: To what extent is the reading performance of readers of these translations impacted by translation choices, particularly concerning the elements of mystery that underpin the story? To answer this question, and before evaluating the translations themselves, the article begins by introducing the author and providing a detailed summary of the story. It then presents a semiotic analysis of the story's most significant elements from a translation evaluation perspective, including an examination of text segmentation as well as an analysis of enunciation, focalization, narrative time and discourse time, narrative programs, and isotopies within the text. To conduct a thorough evaluation of the translations, this article applies an approach developed by Sündüz Öztürk Kasar, known as the “systematics of designification in translation.” This evaluation consists of observations and remarks on the resulting effects on meaning across thirty identified designificative tendencies. The text exhibiting the highest number of designificative tendencies is the translation entitled Sorun Yaratan Güzellik, with eighteen observed tendencies. The translation titled Beyhude Güzellik demonstrates ten instances of these tendencies, while the English translation, Useless Beauty, presents only two. As numerous studies in this field show, semiotics and literary semiotics provide a roadmap that can guide translators in the journey of transferring meaning from one language to another, as required by literary translation. Based on this evaluation, this article highlights that meaning shifts caused by designificative tendencies can affect the reading experience and performance of readers who access Maupassant’s stories through translations

Anahtar Kelimeler

French Literature, Translation Studies, Semiotics, Meaning Transformation Tendencies, Maupassant, Literary Translation, Realism

MAUPASSANT’IN L’INUTILE BEAUTÉ BAŞLIKLI ÖYKÜSÜNÜN ÇEVİRİLERİNİN ANLAM EVRİLMESİ EĞİLİMLERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Fransız ve dünya edebiyatının önde gelen isimlerinden öykü ve roman yazarı Guy de Maupassant’ın L’Inutile Beauté başlıklı öyküsü, yazarın eserleri arasında önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada incelediğimiz çeviriler, eserin 1924 yılında yayınlanan İngilizce çevirisi ile Türkiye’de 2000 ve 2023 yıllarında yayınlanan Türkçe çevirileridir. Bu çalışmada hedeflenen, “Öykünün üzerine kurulu olduğu bir gizem söz konusu olduğu için özellikle bu gizeme ilişkin kısımlar ile ilgili çevirmenlerin tercihleri okurun okuma etkinliğini nasıl etkilemektedir?” sorusuna cevap aramaktır. Çevirilerin değerlendirmesine başlamadan önce yazar ve öykü tanıtılmış, öykü ayrıntılı bir şekilde özetlenmiştir. Daha sonra, metnin çeviri açısından en önemli unsurları göstergebilimsel çözümleme ile ele alınmıştır. Bu çözümleme, metnin kesitlenmesi, öykünün sorunsalı ve metnin başlığı, birincil söyleyen ve tasarlanmış sözceleyenler, bakış açıları ve öyküdeki bilmece, öykü zamanı ve söylem zamanı, anlatı izlenceleri, eyleyenlerin donanımları, söyleyenlerin öznelik dönüşümleri, hakikate uygunluk ve metinde oluşan yerdeşlikler ile ilgili incelemeler aracılığıyla yapılmıştır. Çevirileri incelemek için Sündüz Öztürk Kasar’ın geliştirdiği “Anlam Evrilmesi Dizgeselliği”nden yararlanılmıştır. Çevirilerin değerlendirilmesi, çeviri metinlerde tespit edilen anlam evrilmesi eğilimleri (otuz örnek) hakkında yorumlardan ve gözlemlerden oluşmaktadır. En çok anlam evrilmesi eğilimi gösteren metin, on sekiz örnek ile “Sorun Yaratan Güzellik” başlıklı çeviridir. “Beyhude Güzellik” başlıklı çeviride ise on örnek bulunurken, Useless Beauty başlıklı çeviride yalnızca iki örnek tespit edilmiştir. Bu alanda yapılan birçok çalışmanın da gösterdiği gibi, göstergebilim ve çeviri göstergebilimi, yazınsal çeviri yapanların, edebi eserlerin bir dilden başka bir dile anlam yolculuğunu gerçekleştirmesinde başvurabileceği bir kılavuz niteliğindedir. Bu çalışma, çevirilerdeki anlam evrilmelerinden kaynaklanan müdahalelerin, Maupassant’ın öykülerinin çevirileri aracılığıyla okuyanların anlamlandırma sürecini de etkileyebileceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Fransız Edebiyatı, Çeviribilim, Göstergebilim, Anlam Evrilmesi Eğilimleri, Maupassant, Yazınsal Çeviri, Gerçekçilik

Kaynakça

• Genette, Gérard. 1972. Figures III. Paris: Seuil.
• Genette, Gérard. 1987. Seuils. Paris: Seuil.
• Greimas, Algirdas Julien. 1976. Maupassant : La Sémiotique du texte, exercices pratiques. Paris : Éditions du Seuil.
• Maupassant, Guy de. 1890a. "Lettre à Victor Havard, 18 janvier." Correspondance. http://maupassant.free.fr/correspondance/594.html (Erişim Tarihi : 10.09.2024).
• Maupassant, Guy de. 1890b. "Lettre à Victor Havard, 23 février." Correspondance. http://maupassant.free.fr/correspondance/597.html (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
• Maupassant, Guy de. 1890c. "Lettre à Victor Havard, 17 mars." Correspondance. http://maupassant.free.fr/correspondance/602.html (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
• Maupassant, Guy de. 1890d. "Lettre à Victor Havard, 20 mars." Correspondance. http://maupassant.free.fr/correspondance/603.html (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
• Maupassant, Guy de. 1890e. "Lettre à Victor Havard, 25 mars." Correspondance. http://maupassant.free.fr/correspondance/604.html (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
• Maupassant, Guy de. 1890f. L’Inutile Beauté. Paris: Victor-Havard.
• Maupassant, Guy de. 1924. “Useless Beauty.” Çev. A. M. C. McMaster, A. E. Henderson, & L. C. G. Quesada. Original Short Stories, Volume 6 of 13. New York: Alfred A. Knopf. https://www.gutenberg.org/ebooks/3082 (Erişim Tarihi: 08.09.2024).
• Maupassant, Guy de. 2000. “Sorun Yaratan Güzellik". Mutluluk. Çev. Semih Atayman. İstanbul: Bordo Siyah Yayınları.
• Maupassant, Guy de. 2020. “Sorun Yaratan Güzellik". Mutluluk. Çev. Semih Ataman. İstanbul: Karbon Kitaplar.
• Maupassant, Guy de. 2023. Beyhude Güzellik. Çev. Hikmet Kazel. İstanbul: Bordo Siyah Yayınları.
• Öztürk Kasar, Sündüz. 2009. “Pour une sémiotique de la traduction.” La traduction et ses métiers eds. C. Laplace, M. Lederer, & D. Gile, Caen: Lettres Modernes Minard, Coll. “Champollion 12” :163-175
• Öztürk Kasar, Sündüz. 2020. “De la désignification en traduction littéraire: Les Gens d’en face de Georges Simenon dans le contexte turc du point de vue de la sémiotique de la traduction.” Parallèles 32(1): 154-175.
• Öztürk Kasar, Sündüz. 2021. “Çevirmek Anlamı Eğip Bükme Sanatı Mıdır?”. Söylem, Anlam Ve Çeviri Üzerine Disiplinlerarası Tartışmalar / Interdisciplinary Debates on Discourse, Meaning and Translation. eds. Didem Tuna & Mesut Kuleli, Ankara: Anı Yayıncılık: 19-44.
• Öztürk Kasar, Sündüz. 2023. “Jean-Claude Coquet: Bir Yaşam, Bir Kuram.” Dünya Dilleri, Edebiyatları ve Çeviri Çalışmaları Dergisi 4(2): 224-247.
• Yücel, Tahsin. 1979. Anlatı yerlemleri: kişi, süre, uzam. İstanbul: Ada Yayınları.