TARİHİ TÜRK ŞİVELERİNDE BOL- > OL- FİİLİNİN İKTİDAR VE İMKÂN BİLDİRMESİ ÜZERİNE

Yıl 2018, , 608 - 631, 30.05.2018

Ayten Atay

https://doi.org/10.33692/avrasyad.510307

Öz

The ruralship (competency) of verbs in Turkish are realized bu compound verb
structure. There are a Naim verb and a helping verb in a compound verb. In this study the
compound form of bol->ol- helping verb which shows ruralship and competency by forming a
compound verb with a main verb -verbal verbs, verbal nouns, verbal adjectives and some
modals- in Turkish accents. Suffixes of main verbs in before the verb bol- are differantiel,
frequency of occurence shows alteration. Some of them are never used in a period, some of
them are used in every period and area. As an example one of compound verbs -sA to show
power and opportunity of the verb bol- those were made with tehir mode suffixes have seen
commonly since the Karahanlı Turkish.-A,-U,-I and -gAll and -p suffixes are used on this duty
substantially. In Turkish the verb bol- associates not only with the verbal adverb form but also
verbal noun and verbal adjective forms to show power and opportunity In old Turkish -mAk+I
bol- and +sız/+siz suffixes with possesive suffixes, -mAksIz bol- form determined. Toa lesser
extend verbal noun -gU and -gUIUk suffixes are seen. -taçı/-teçi, -ur/-ür, -ar/-er, -gan/-gen, -
mıĢ/-miĢ,- mas/-mes,-maz/-mez suffixes from verbal adjectives have been used on this duty. On
Çağatay Turkish opportunity statement with verbal adjectives increase instead of verbal
adverb. -ur/-ür, -ar/-er, -gan /-gen, -mıĢ/-miĢ, -mas/-mes suffixes are added to main verb to
determine power and opportunity.

Anahtar Kelimeler

Tarihi Türk ġiveleri, birleĢik fiil, yardımcı fiil bol-

Kaynakça

• ATA, Aysu (1997), Nasırü’d-din Bin Burhanü’d-din Rabguzi, Kısasü’l-Enbiya I, Ankara: TDK Yayınları BANGUOĞLU, Tahsin (1990), Türkçenin Grameri, Ankara: TDK Yayınları BARUTÇU, Sema (1998), Üç İtigsizler, Ankara: TDK Yayınları BARUTÇU, Sema (1996), ‘Alî Şîr Nevāyî, Muĥākemetü’l- Luġateyn, Ankara: TDK Yayınları CENGĠZ, Halil Erdoğan(1983), Divan Şiiri Antolojisi, Ankara: Bilgi Yayınevi CĠN, Ali (2012),Mesud Bin ahmed, Süheyl ü Nev-Bahār, İnceleme-Metin-Dizin, Konya: Eğitim Yayınevi DEMĠRCĠ, Kerim (2008) “DilbilgiselleĢme Üzerine Bir Ġnceleme ”, Bilig, Bahar, 45: 131-144 DENY, Jean (1941), Türk Dili Grameri (Çev. Ali Ulvi Elöve), Ġstanbul DEVELĠ, Hayati ( 1995), “-sa Eki Nedir? Kip mi, Zarf-Fiil mi? ”İlmî Araştırmalar-I(Dil, Edebiyat ve Tarih incelemeleri): 91-94 ECKMANN, Janos (1988) Çağatayca El Kitabı, (Çev. Günay Karaağaç), Ġstanbul, Ġstanbul Üniv. Edebiyat Fakültesi Yayınları ECKMANN János (1956 ), Nehcü’l-Feradis, II. Metin, Ankara: TDK Yayınları ERASLAN Kemal(1999), Mevlānā Sekkākî Divanı, Ankara: TDK Yayınları ERASLAN, Kemal (2004), “Tarihi Yazı Dilllerinde -ġu/-gü , -ķu/ -kü Ġsim-Fiil Eki, Yapısı, ĠĢlevi, KullanılıĢı ve GeniĢlemiĢ ġekilleri ”, Zeynep Korkmaz Armağanı, Ankara: TDK Yayınları, ERCĠLASUN, Ahmet Bican (1984) , Kutadgu Bilig Grameri –Fiil, no:33, Ankara: Gazi Üniversitesi Yayını ERDAL, Marcel (2004), A Grammar of Old Turkic, Brill Handbook of Oriental Studies, LeidenBoston. ERGĠN, Muharrem (1997), Dede Korkut Kitabı-I, Giriş-Metin-Faksimile, Ankara: TDK Yayınları ERGĠN, Muharrem (1997), Dede Korkut Kitabı-II, İndeks-Gramer, Ankara: TDK Yayınları ERGÖNENÇ Dilek ( 2006) “Nogay Türkçesinde Sıfat-fiillerle Kullanılan Bol- Fiilinin ĠĢlevleri”, Karadeniz Araştırmaları, 10: 148-156 ERGÖNENÇ, Dilek (2017), “ Ġhtimal ve Tahmin Anlamı Veren Kiplik Ġfadeleri ve Nogay Türkçesi Örneği ”, Dil Araştırmaları, 21: 51-60 ERSAN, Raziye (2015) Altun Yaruk Bağlamında Eski Uygurcada Fiil Birleşmeleri, Hacettepe Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, BasılmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Ankara GABAĠN, A.Von (1988), Eski Türkçenin Grameri (Çev. Mehmet Akalın), Ankara: TDK Yayınları GÜLSEVĠN, Gürer (1990) “Türkçede –sa ġart Gerundiumu Üzerine” Türk Dili, 467:276-279. KARAAĞAAÇ, Günay (1997), Lutfî Divanı, Ankara: TDK Yayınları