SULTAN II. ABDÜLHAMİD’İN HAREMEYN HASSASİYETİ

Yıl 2019, , 128 - 150, 30.06.2019

Hasan Barlak

https://doi.org/10.33692/avrasyad.590603

Cited By: 2

Öz

19. yüzyılda ortaya çıkan uluslararası hadiseler, hemen bütün dünyada Müslümanlar
aleyhine seyretmiş ve Osmanlı Devleti için de oldukça yıpratıcı olmuştur. Bu süreçte özellikle
ülkeleri işgal edilen Müslüman halklar Osmanlı Devleti‟ne daha çok yakınlaşmıştır. 1877-1878
yıllarında yaşanan Osmanlı-Rus Harbi‟nden (93 Harbi) sonra Osmanlı tebaasının büyük
çoğunluğunu Müslümanların oluşturması da, Sultan II. Abdülhamid‟i daha İslam merkezli bir
siyaset gütmeye sevk etmiştir. Bu doğrultuda padişah, hac ibadetinin yerine getirildiği Mekke ve
Hz. Muhammed‟in kabrinin bulunduğu Medine şehirlerine, yani İslam‟ın doğduğu merkezler
olarak Haremeyn‟e belirgin bir ilgi göstermiştir. Hadimu’l-Haremeyn unvanını taşıyan Sultan II.
Abdülhamid, Osmanlı Devleti‟nin Orta Doğu Arap vilayetlerinden biri olan Hicaz‟a özel bir
ehemmiyet vermiş ve Haremeyn hususunda unvanına yarışır bir tutum sergilemeye çalışmıştır.
II. Abdülhamid, Hicaz‟a yönelik yaklaşımları ile halifelik sıfatını bir derece daha meşrulaştırmak
ve bütün İslam dünyasını arkasına almak istemiştir. Onun Hicaz vilayetine verdiği önem devlet
salnamelerinden, Hicaz‟da gerçekleştirilen hayır harcamalarına kadar, pek çok uygulamada
görülür. II. Abdülhamid, Hicaz valilerine verdiği talimatlarla bölgenin her türlü sorundan uzak ve
huzurlu bir Osmanlı vilayeti olmasını temin etmeye çalışmıştır. 20. yüzyıla doğru ilerleyen bu
dönemde, Mekke kalelerine Osmanlı sancağı çekilmesi gibi, Hicaz‟ın bir derece daha
Osmanlılaştırılması için büyük bir gayret sarf edilmiştir. Osmanlı resmi yazışmalarında yüce
hilafet tacının mücevheri şeklinde dahi nitelenen Haremeyn, halifelik emareleri ile bezenmiş ve
her türlü harici etki ve girişimden sakınılmıştır.

Anahtar Kelimeler

II. Abdülhamid, Halife, Hicaz, Haremeyn, Hac

Kaynakça

• .