GENÇ TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN ABD’DE BIRAKTIĞI İZ: 1939 NEW YORK DÜNYA FUARI VE TÜRK STANTLARI

Yıl 2020, , 113 - 138, 01.12.2020

Evrim Şencan Gürtunca

https://doi.org/10.33692/avrasyad.831614

Öz

Bu çalışma, otuz üç devlet ve altmış altı milletin katıldığı, Yarının Dünyasını İnşa Etmek
temalı 1939 New York Dünya Fuarı ve fuardaki Türk stantlarıyla (pavyonlarıyla) ilgilidir. Fuarlar,
devletlerin kendilerini dünyaya tanıtması için seçilen en etkili yollardan biridir. Birçok ülke gibi
Türkiye de erken Cumhuriyet döneminde, kendini tanıtmak ve ülkeler arası ilişkileri geliştirmek
için gerek sabit gerekse tren fuarları veya yüzer sergilerle bu yolu tercih etmiştir.
1939 yılı, Türkiye açısından Atatürk’ün vefatının (1938) hemen sonrasına denk gelmesi;
dünya açısından ise II. Dünya Savaşının (1939-1945) başladığı yıl olması sebebiyle önem arz
etmektedir. Diğer yandan dünya, sadece fuarın açıldığı ABD’de değil, dünyanın neredeyse
tamamında ağır şekilde hissedilmiş çok büyük bir ekonomik krizden (1929) geçmiştir. Bu
atmosferde, böylesi büyük bir fuarın açılışı ve bu fuara, devrim sürecini tamamlamış olan
Türkiye’nin katılmış olması birçok araştırmacının olduğu gibi bizim de ilgimizi çekmiştir.
Bu çalışma için Türk basınının yanı sıra; Cumhurbaşkanlığı Devlet, British Pathé Video,
New York Public Library ve SALT Araştırma Arşivleri taranmıştır. İlaveten, fuara katılan
Celaleddin Ezine ve Kemal Sünnetçioğlu’nun anıları ile o dönemde henüz on iki yaşında olan
Paul Gillespie’nin özel arşivinde saklanan fuarla ilgili fotoğraflara ulaşılmış ve elde edilen veriler,
bu fuarla ilgili yapılan diğer akademik çalışmalarla desteklenmiştir. Fransızca ve İngilizce basına
yer verilmesi ve Atatürk dönemindeki benzer fuarlarla karşılaştırma yapılarak ortak veya farklı
yönlerin tespiti, bu çalışmanın özgün yanını oluşturmaktadır.
Sonuçta, genç Türkiye Cumhuriyeti’nin, diğer devletler karşısında verdiği bir sınavı daha
başarıyla tamamladığı görülmüş; böylece, fuarların ülkeler arası ilişkiler açısından kazanımları
ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Fuar,, Sergi,, 1939 New York Dünya Fuarı,

Kaynakça

• AKÇURA, Gökhan, (2009), Türkiye Sergicilik ve Fuarcılık Tarihi, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• ANONİM, (1939), “1939 New York Sergisi”, Arkitekt, S. 103- 104: s. 174-180.
• BOYAR, E. ve K. FLEET, (2017), Osmanlı İstanbul’unun Toplumsal Tarihi, (Çeviren:S. Çağlayan), İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• DERİN, Sevil, (2020), “1904 St. Louis Dünya Fuarı ve Osmanlı Temsiliyeti: Celal EsadArseven Sergisi”, Art-Sanat, C. 13: s. 87-116.