Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

TANIKLARIYLA TARAMA SÖZLÜĞÜ’NDE YER-YÖN KAVRAM ALANIYLA İLGİLİ SÖZLERLE OLUŞAN DEYİMLEŞMİŞ BİRLEŞİK FİİLLER

Yıl 2020, , 200 - 215, 15.12.2020
https://doi.org/10.33692/avrasyad.836106

Öz

Bireyin zihinsel düzlemindeki önemli kavramlardan bir de yer-yön kavramıdır. Her dilde
olduğu gibi Türkçenin sözvarlığında da yer-yön kavram alanına yönelik birçok sözcükle
karşılaşılır. Yer-yön sözcükleri, Türkçenin ilk yazılı kaynaklarından itibaren geniş bir kullanım
alanı bulan sözleridir. Dilde çok kullanılan sözlere kalıplaşmalar içinde daha sık rastlanır.
Kalıplaşma ile ortaya çıkan deyimlerde de yer-yön sözleri sık kullanılan sözlerdendir. Yer-yön
sözcüğü + fiil birliktelik kullanımından oluşan öbekler, anlam değişimlerine bağlı olarak birleşik
fiil formu kazanabilmektedir. Bu çalışmada Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü’nde yer-yön sözcüğü +
fiil birlikteliğinden oluşan deyimleşmiş birleşik fiiller üzerinde durulmuştur. Tanıklarıyla Tarama
Sözlüğü’nde aşağı-yukarı, ön-arka, karşı-yan, ileri-geri, iç-dış, sağ-sol karşıtlarıyla ilgili
sözcükler, deyimleşmiş birleşik fiiller oluşturmuştur. Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü’nde aşağıyukarı ve karşı-yan kavramlarıyla ilgili sözcüklerle oluşan deyimleşmiş birleşik fiillere daha sık
rastlanmıştır. Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü’nde yer-yön sözlerinin kullanıldığı deyimleşmiş
birleşik fiiller anlam açısından “alçakgönüllülük, değersizlik, güçlük / zorluk, utanma /
mahcubiyet, itibar / büyüklük / yücelik /üstünlük / güç, büyüklenme / kibir, ısrar / kararlılık,
bırakma-vazgeçme- erteleme, engel / karşı koyma / direnç gösterme, seçim yapma, kaçınma /
tarafsızlık, fırsat, destek / birliktelik / kazanç, hastalık, acı, heyecan, bunalım / sıkıntı,
karamsarlık / ümitsizlik, açığa vurma, sınır tanımazlık, yoksunluk, doğruluk / sağlık, terslik” gibi
farklı anlamlar ifade edebilmektedir. Sonuç olarak Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü’nde yer-yön
sözleriyle oluşan birleşik fiiller, gerek birliktelik kullanımları gerekse anlam özellikleri açısından
zengin bir görünüm sergilemektedir

Kaynakça

  • AKSAN, D. (1999). Anlambilim. Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. Ankara: Engin Yayınevi.
  • ATABAY, N., ÖZEL, S., KUTLUK, İ. (2003). Sözcük Türleri. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
  • BAAD (1996): Bölge Ağızlarında Atasözü ve Deyimler. Ankara: TDK Yayınları.
Toplam 3 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Yeter Torun Öğretmen Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 15 Aralık 2020
Gönderilme Tarihi 9 Temmuz 2020
Yayımlandığı Sayı Yıl 2020

Kaynak Göster

APA Torun Öğretmen, Y. (2020). TANIKLARIYLA TARAMA SÖZLÜĞÜ’NDE YER-YÖN KAVRAM ALANIYLA İLGİLİ SÖZLERLE OLUŞAN DEYİMLEŞMİŞ BİRLEŞİK FİİLLER. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(25), 200-215. https://doi.org/10.33692/avrasyad.836106

 27448 27618 27616   27615  27574 27609   27627


Avrasyad''de yayınlanan makaleler, Creative Commons Atıf-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC 4.0) ile lisanslanmıştır. Bilimsel araştırmaları kamuya ücretsiz sunmanın bilginin küresel paylaşımını artıracağı ilkesini benimseyen dergi, tüm içeriğine anında açık erişim sağlamaktadır. Makalelerdeki fikir ve görüşlerin sorumluluğu sadece yazarlarına ait olup Avrasyad''nin görüşlerini yansıtmazlar. Kullanım Şartları ve Gizlilik Politikası