TÜRKİYE’DE 2000-2018 YILLARI ARASINDA TESETTÜR OLGUSU İLE İLGİLİ YAPILMIŞ YÜKSEK LİSANS TEZLERİ BAĞLAMINDA TESETTÜR ALGISININ DEĞİŞİMİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLERİN ANALİZİ

Yıl 2021, , 18 - 36, 16.06.2021

Şerife Altıparmak Hatice Budak

https://doi.org/10.33692/avrasyad.951539

Öz

Türkiye’de Batılılaşma ve modernleşme projesi ile hedeflenen “medeniyet değişimi”,
toplumsal yapıda bir dizi yenilik ile sağlanmaya çalışılmıştır. Geleneksel değer ve pratiklerin,
modern değer ve pratiklerle ikame edilme sürecinde tesettür ve başörtüsü uzun süre tartışılacak
merkezi konulardan biri olmuştur. Türkiye’nin siyasi problemlerinden biri haline gelecek olan
başörtüsü hukuki düzenlemelerle kâh yasaklanmış kâh serbest bırakılmış lakin nihai bir çözüme
kavuşturulamamıştır. 2013 yılında kamusal alanda başörtüsü/türban yasağının kaldırılması ile
hukuken çözüme kavuşturulan türban meselesi siyasi ve akademik tartışmaların odağı olmaya
devam etmiştir. Bu çalışmanın amacı, 2000-2018 yılları arasında tesettür ve başörtüsü
kapsamında yapılmış yüksek lisans tezlerinin bulgularının analizi ile tesettür algısındaki değişimi
ve bu değişime etki eden faktörleri tespit etmek, mevcut konumu betimlemektir. Çalışma
amacına ulaşabilmek için YÖK Tez veri tabanı “başörtüsü, tesettür, moda, tesettür modası”
anahtar kelimeleri ile taranmış ve toplamda 49 çalışmaya ulaşılmıştır. Çalışmanın evrenini
oluşturan 49 çalışmadan 14’ü çalışma örneklemi olarak seçilmiştir. Örneklemi oluşturan yüksek
lisans tezleri doküman inceleme tekniği ile analiz edilerek bu çalışmanın verileri elde edilmiştir.
Çalışma verilerine dayanarak 2013 yılından itibaren yapılan çalışmaların tesettür-siyaset
ilişkisini incelemekten tesettürün moda, medya, statü-marka ve tüketimle olan ilişkisini
incelemeye doğru değiştiği, tesettürün çerçevesi naslarla çizilmiş dini bir vecibe olmanın
ötesinde moda, marka ve statü üçgeninde ticarileştiği, sahip olunan herhangi bir meta işlevi
kazanarak “görünürlük”, “fark edilmek” arzusuna hizmet ettiği, tesettür modası dergileri, tesettür
ikonları, stil danışmanları ve sosyal medya platformları aracılığıyla kadınların tüketim
alışkanlıklarının ve giyim tarzlarının yönlendirildiği, modern-seküler değerlerle harmanlanmış
yeni bir imaj ve kimlik sunulduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Başörtüsü, Tesettür, Tesettür Modası, Tüketim, Tesettür Algısı.

Kaynakça

• AKTAŞ, Cihan. 2006. Türbanın Yeniden İcadı. İstanbul: Kapı Yayınları.
• ALTIPARMAK, İ. Beyza. 2011. “Türban ve Örtünmenin Sosyolojik Anlamı Isparta Örneklemi”. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• APAYDIN, H. Yunus. 2011. “Tesettür”. ss. 538-543 içinde Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. 40. İstanbul: TDV Yayınları.