EMILE DURKHEIM’IN SOSYOLOJİK YAKLAŞIMINDA SAVAŞ VE SAVAŞIN TOPLUM ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Yıl 2021, , 248 - 265, 19.09.2021

Ahu Özmen Akalın

https://doi.org/10.33692/avrasyad.952177

Öz

Emile Durkheim, sosyolojinin gelişimine fikirleri, görüşleri, kuramları ile büyük katkı sağlamış, kendinden sonra gelen jenerasyonlara da büyük ilham kaynağı olmuştur. Tüm toplumsal olayların özünün toplumda aranması gerektiği görüşü, Durkheim’ı sosyolojizm akımının savunucusu yapmış ve bu tür bir düşünce Ekolü’nün de gelişmesine aracı olmuştur. Her şey toplumsaldır görüşünden yola çıkarak sosyolojik kuramını geliştiren Durkheim, savaşın da toplumsal bir olay olduğunu ve toplumda önemli etkiler bıraktığını savunmuştur. Yapılan derin bir literatür araştırmasından yola çıkarak gerçekleştirilen bu çalışmada, Emile Durkheim’ın bir toplumsal fenomen olarak tanımladığı savaşın sosyolojik analizi ve savaşın toplum üzerindeki dayanışma ve vatanseverlik gibi etkileri incelenmektedir. Çalışmanın temel amacı, Durkheim’ın sosyolojik düşüncesi ekseninde, savaşın sosyolojik etkilerini incelediği çalışmaları ortaya koyarak, günümüzde üzerinde derin incelemeler yapılan bu konuların araştırmalarının 19. yüzyılın sonlarından itibaren yapıldığını ve savaş, kolektif şiddet gibi konuların birer kuramsal perspektifinin bu dönemlerde ortaya konulduğunu açıklamaya çalışmaktır. Savaşın toplum üzerinde bıraktığı en önemli etkinin vatanseverlik ekseninde ortaya çıkan dayanışma olduğunu savunan Durkheim, savaşın da diğer tüm toplumsal olaylar gibi, hem olumsuz hem de olumlu işlevleri olduğunu kanıtlamaya çalışmıştır. Özellikle, hayatının son zamanlarında savaş ve vatanseverlik konularına daha detaylı bir şekilde değindiği, bir toplumun sürekliliğini ve varlığını koruyabilmesi için vatanına sahip çıkması, dünya barışını inşa etmek için, öncelikle ulusal barışın gerçekleşmesi gerektiğini savunduğu dikkat çekmektedir. Durkheim ve kendisiyle birlikte çalışan sosyal bilimcilerin o dönemde geliştirdikleri kuram ve fikirler, günümüzde bu konular ile ilgili yapılan çalışmalarda önemli birer kaynak oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Savaş, Dayanışma, Ulusal Dayanışma, Vatanseverlik, Toplumsal Değişim

Kaynakça

• Referans1 Aron, Raymond. 1967. Les Etapes de la Pensée Sociologique. Paris: Editions Gallimard.
• Referans2 Audoin-Rouzeau, Frédérique. 2008. Combattre. Une anthropologie historique de la guerre moderne (XIXe-XXIe siècle). Paris: Seuil.
• Referans3 Bafoil, François. 2016. “Durkheim, Weber au miroir de la guerre de 1914-1918. Les avatars du nationalisme”. Raisons politiques (63) (3): 135-150.
• Referans4 Birnbaum, Pierre. 1998. Sociologie des nationalismes. Paris: PUF.
• Referans5 Besnard, Philippe. 1987. L’anomie. Ses usages et ses fonctions dans la discipline sociologique depuis Durkheim. Paris: PUF.
• Referans6 Boudon, Raymon. 1983. La Logique du Social. Introduction à l’analyse sociologique. Paris : Hachette Littérature.
• Referans7 Bouthoul, Gaston. 1991. Traité de Polémologie, Sociologie des guerres. Paris: Payot.
• Referans8 Chandler, Daniel, Munday, Rod. 2011. “Sociologism”. A Dictionary of Media and Communication, Oxford University Press.
• Referans9 Chernilo, Daniel. 2008. “Classical Sociology and the Nation State, A Re-Interpretation”. Journal of Classical Sociology (8) (1): 27-43. Erişim adresi: https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/1468795X07084693.
• Referans10 Craig, John. E. 1979. “Maurice Halbwachs à Strasbourg”. Revue Française de Sociologie (20) (1): 273-293.
• Referans11 Davy, Georges. 1919. “Émile Durkheim”. Revue De Métaphysique Et De Morale (26) (2): 181–198. Erişim adresi: www.jstor.org/stable/40895568.
• Referans12 Durkheim, Emile. 1908. “Pacifisme et patriotisme”. Bulletin de la Société Française de Philosophie VIII: 44-67. Erişim adresi: http://dx.doi.org/doi:10.1522/cla.due.pac.
• Referans13 Durkheim, Emile, Denis, Ernest. 1915. Qui a voulu la guerre?: les origines de la guerre d'après les documents diplomatiques. Paris: Armand Colin.
• Referans14 Durkheim, Emile. 1959. Socialism and Saint-Simon. London: Routledge&Kegan Paul.
• Referans15 Durkheim, Emile. 1975. "Note sur l'influence allemande dans la sociologie française". Textes (1). Paris: Minuit. (Orijinali 1902 yılında yayınlanmıştır).
• Referans16 Durkheim, Emile. 1893/1967. De la division du travail social. Paris: PUF.
• Referans17 Durkheim, Emile. 1975. Textes, 3. Fonctions sociales et institutions (Le sens commun). Paris: Minuit.
• Referans18 Durkheim, Emile. 1991. L’Allemagne au dessus de tout, La mentalité allemande et la guerre. Paris: Armand Collin. (Orijinal çalışma 1915 yılında yayımlanmıştır).
• Referans19 Durkheim, Emile, Lavisse, Ernest. 1916/1992. Lettres à tous les Français. Paris: Armand Collin.
• Referans20 Durkheim, Emile. 1950/1995. Leçons de sociologie. Paris: PUF.
• Referans21 Düzce, Mesut. 2017. “Emile Durkheim’da Bir Sivil Din Olarak Milliyetçilik ve Vatanseverlik”. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi (10) (52): 645-653.
• Referans22 Eulriet, Irène. 2010. “Durkheim and Approaches to the Study of War.” Durkheimian Studies / Études Durkheimiennes (16): 59–76. Erişim adresi: www.jstor.org/stable/23871070.
• Referans23 House, James.S. 1977. “The Three Faces of Social Psychology”. Sociometry (40) (2):161-177.
• Referans24 Jankowski, Barbara. 2001. “Émile Durkheim aux marges de l’institution militaire”. Les Champs de Mars (10) (2): 31-50.
• Referans25 Mac Cabe, Joseph. 1916. Treitschke et la Grande guerre. Paris: Giard et Brière.
• Referans26 Malesevic, Sinasa. 2018. Savaşın ve Şiddetin Sosyolojisi. Ankara: Hece Yayınları.
• Referans27 Mergy, Jennifer. 1999. “La Politique de Demain': Un texte inconnu d'Emile”. Durkheim. Durkheimian Studies / Études Durkheimiennes. (5): 1-7. Erişim adresi: http://www.jstor.org/stable/23866801.
• Referans28 Merllié, Dominique. 2017. “Correspondance d’Émile Durkheim avec Lucien Lévy-Bruhl”, Revue européenne des sciences sociales. (55) (2) Erişim adresi: http://journals.openedition.org/ress/3921 ; DOI : https://doi.org/10.4000/ress.392.
• Referans29 Mucchielli, Laurent. 1993. “La guerre n 'a pas eu lieu : les sociologues français et l'Allemagne (1870-1940)” in Espaces Temps: 53-54. Erişim adresi: https://www.persee.fr/doc/espat_0339-3267_1993_num_53_1_3866).
• Referans30 Mucchielli, Laurent, Renneville, Marc. 1998. “Les causes du suicide : pathologie individuelle ou sociale? Durkheim, Halbwachs et les psychiatres de leur temps (1830-1930)”. Déviance & Société, Médecine et Hygiène (22) (1): 3-36.
• Referans31 Ramel, Frédéric. 2004a. “Les relations internationales selon Durkheim : un objet sociologique comme les autres”. Études internationales (35) (3): 495-514.
• Referans32 Ramel, Frédéric. 2004b. “Durkheim au-delà des circonstances : Retour sur l’Allemagne au-dessous de tout. La mentalité allemande et la guerre”. Revue française de sociologie. Presse de Sciences Po / Centre National de la Recherche Scientifique (45) (4): 739 – 751.
• Referans33 Raymon. Aron. 1967. Les Etapes de la Pensée Sociologique. Paris: Editions Gallimard.
• Referans34 San, Coşkun. 2010. “Toplumbilimsel Yöntem Açısından Durkheim ve Weber”, Sosyoloji Dergisi (3) (21): 17-39.
• Referans35 Schnapper, Dominique, Greaves Roger. 1994. “The Significance of the Ethnoreligious Field in Nation-Building”. International Journal of Sociology (24) (2/3): 61–80. Erişim adresi: www.jstor.org/stable/20628413.
• Referans36 Schnapper, Dominique. 2017. “Durkheim et la nation”. Revue internationale de philosophie (2) (2): 201-221. Erişim adresi: https://doi.org/10.3917/rip.280.0201.
• Referans37 Thiers, Eric. 2005. “Droit et culture de guerre 1914-1918. Le Comité d'études et documents sur la guerre”. Mil neuf cent. Revue d'histoire intellectuelle (23) (1): 23-48.