EARTHENWARE ANIMAL FIGURE DISCOVERED IN MONUMENT BELONG TO EARLY BRONZE AGE IN NAKHCHIVAN

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 3, 1 - 10, 01.03.2013

Toğrul Halilov

Öz

Old and has a rich history of Nakhchivan Autonomous Republic. This is a group of archaeological sites in the region belong to the Early Bronze Age. Found a large number of settlements in archaeological materials. These archaeological findings of pottery clay bowl sorts, ornaments, clay animal figures and so on. are formed. Azerbaijan plays an important role arkeoljisinde gil investigate animal figures. Some important conclusions can be drawn as a result of the scientific investigation of animal figürilerinin clay possible. In the thesis a part of earthenware figures (ox, goat, dog, horse, ) discovered in monument belong to early bronze age in Nakhchivan are learned. And they are compared with archaeological materials discovered archaeological monument of south Caucuses and Near East. Result of investigating is definite that earthenware animal figures reflected mode of life, religious-ideological views of plougher and cattle-breading tribes of Nakhchivan.

Anahtar Kelimeler

Earthenware animal figure, Nakhchivan, early bronze age, plougher and cattle-breading tribes, south

NAHÇIVAN'DAKI ERKEN TUNC ÇAĞI YERLEŞİMLERİNDE BULUNMUŞ KİL HAYVAN FİGÜRLERİ

Öz

Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin eski ve zengin bir geçmişi vardır. Bu bölgede bulunan arkeolojik yerleşimlerin bir grubu Erken Tunç Çağına aittir. Yerleşimlerden çok sayıda arkeolojik malzemeler bulunmuştur. Bu arkeolojik bulğular çanak, çömlek vb. kil kablardan, süs eşyalarından, kil hayvan figürlerinden vb. oluşurlar. Azerbaycan arkeoljisinde gil hayvan figürilerinin araştırılması önemli yer tutmaktadır. Kil hayvan figürilerinin araştırılması sonucunda bazı önemli bilimsel sonuçlara varmak olasıdır. Makalede Nahçivan’daki Erken Tunç Çağı yerleşimlerde bulunmuş kil figürinlerden bir grubu (boğa, keçi, köpek, at) araştırılmıştır. Bunlar Güney Kafkasya ve Orta Doğu arkeolojik yerleşimlerinden bulunmuş arkeolojik malzemelerle kıyaslamıştır. Bilimsel araştırma sonucunda belirlenmiştir ki, kil hayvan figürinleri eski çiftçi ve hayvancılıkla uğraşan aşiretlerin yaşam tarzını ve dini-ideolojik görüşlerini yansıtiyor.

Anahtar Kelimeler

kil hayvan figürleri, Nahçivan, Erken Tunc çağı, ciftçi ve hayvandar aşiretler, Güney Kafkasiya, Orta Doğu.

Kaynakça

• ABİBULLAEV O.A (1982) Eneolit i bronza na territorii Naxiçevanskoy ASSR, Bakü, Bilim, 314 s.
• AHMEDOV Q.M. (1989) Bu güne nece gelip çıkmışıq. Bakü: Az.SSR EA,
• AĞAYEV Q.H. (1192) Şahtahtının dörd tunç devri kabir abidesi hakkında.
• Azerbaycan'da arkeolojiya ve etnoqrafiya elimlerinin son sunuçlarına konulu elmi konferans materiyalleri. Bakü, Bilim, s. 98-101. AKİMUŞKİN İ.İ. (1990) Mir jivotnıx. Moskova, Mısl, ALİEV V.H. (1991)
• Azerbaydcanskoy SSR. İnstitut İstorii. Bakü, Bilim, Kultura epoxi Sredney bronzı Azerbaydjana. AN ALEKPEROV A.B. (1994) Terrokatı drevnoko Azerbaydjana. Bakü, Bilim,
• ALİYEV V.H. (1993) Gemikaya yerleşimi. Bakü, Azerneşr,
• ALİYEV V.H., AŞUROV S.H. (1992) Maxta tunç dönemi yerleşimleri hakkında.
• Azerbaycan'da Arkeolojiya ve Etnografya ilimlerinin son sonuçlarına ilişkin bilimsel konfransın materialları.Bakü, Nafta-Pres, ALİYЕV V.H. (1993) Gemikaya Yerleşimi. Bakü, Azerneşr,
• AŞUROV S.H. (2002) Nahçıvanın İlk Tunc Çağı Seramikasi. Bakü, Nafta-Pres,
• AVDIEV V.İ. (1953) İstoriya drevneqo Vostoka. Moskova, Nauka,
• BAHŞELIYEV V.B. (2002) Gemikaya Tanımlamalarının Poetikası. Bakü, Bilim,
• Bahşaliyev V.B. (2004) Nahçivan'in Eski Aşiretlerinin Manevi Kültürü. Bakü, Bilim,
• BREY U., TRAMP D. (1990) Arxeoloqiçeskiy slovar, Per.s anql., Moskova, Proqress,
• BELİÇKİY M. (1980) Zabıtıy mir şumerov. Moskova, Nauka,
• BELLİ O., KONYAR E. (2001) Excavaition of Van-Yoncatepe fortress and nekropolis (1997-1999) . İstanbul University s contributions to archaeology in Türkey (1932-2000) İstanbul, p.150-156.
• ÇAYLD K. (1956) Drevneyşiy Vostok v svete novıx raskopok. Moskova, Nauka,.
• DMİTRİEVA N.A., Vinoqradova N.A. (1989) İskusstvo drevneqo mira. Moskova, Detskaya literatura,
• DJAFAROV A.K. (1999) Sredniy paleolit Azerbaydjana. Bakü, Bilim, .
• FARMAKOVSKİY B.V. (1914) Arxaiçeskiy period v Rossii. Materialı po arxeoloqii Rossii, Vıp.34,
• FARECOV N.M. (2009) Azerbaycanın Kayaüstü Sanatı, Bakü, Azpoliqraf,
• FLİTTNER N.D. (1958) Kültüra i iskustvo Dvureçya i sosednıx stran. Leninkrat- Moskova, Nauka,.
• GÖYÜŞOV R. (1996) Azerbaycan Arkeolojisi, Bakü, Bilim,
• HALİLOV C.E. (1959) Batı Azerbaycan'ın Tunç Devri ve Demir Devrinin Başlarına
• Ait Yerleşimleri Bakü, Azerbaycan SSR EA, HALİLOV T.F. (2011) Gemikaya Anıtının Ortadoğu Kültürüyle Bağlılığı. Avrasiya
• (elektronok dergi), s. 23-29. İSMAYİLOV K.S. (1962) Qlinyannıe fikurki iz poseleniya Baba-Derviş bliz koroda
• Kazaxa Azerbaydjanskoy SSR , Dokladı AN.Az SSR, s. 95-99. KOŞAY H., TURFAN K. (1959) Erzurum-Karaz kazisi raporu. Türk Tarih Kurumu,
• Belleten XXIII, № 91, Ankara, s. 349-413. LEOYD S. (1984) Arxeoloqiya Mezopotomii. Moskova, Nauka,
• MÜSEYİBLİ N.E. (2008) Eski Azerbaycan'da köpeklerden kullanım ve köpek kultu.
• Azerbaycan Arheologisi ve Etnoqrafisi, Bakü, Nafta-Press, s. 5-30. MERPERT N.Y., Munçaev R.İ. (1982) Poselenie ubeydskoy kulturı Yarımtepe III ve severnoy Mesopotomii. Sovetskaya Arkeologiya, Moskova, Nauka, № 4, s. 144-150
• MUNÇAYEV R.M. (1962) Pamyatniki Maykopskoy kulturı v Çeçeno-İnquşesti,
• Sovetskaya Arxeolokiya, № 3, s. 15-25. MUNÇAEV R.M., MERPERT N.Y., BADER N.O. (1990) Tell Hazna I. Rossiyskaya
• Arkeoloqiya, Moskova, Nauka, № 3, s. 5-24. MUNÇAYEV R.M., MERPERT N.Y., AMİROV Ş.N. (2001) Tel Hazna I. Rossiyskaya
• Arkeoloqiya, Moskova. Nauka. S. 109-118
• NOVRUZLU E.İ., BAHŞELİYEV V.B. (1992) Şahbuz ilçesinin arkeolojik yerleşimleri. Bakü, Bilim,
• STRUVE V.V. (1936) Xrestomatiya po drevney istorii., Moskova, tom I,
• Qosud.uçebno pedaqoqiçeskoe izd-vo, STRUVE V.V. (1950) Xrestomatiya po istorii drevneqo mira., Moskova, tom T, Uçpedqiz,
• SЕYİDОV M.M. (1969) Аzerbаycаn Hаlkının Sоykökünü Düşünerken. Bаkü, Yаzıçı,
• SЕYİDОV M.M. (1994) Kаm-Şаmаn ve Onun Kаynаklаrınа Umumi Bаkış. Bаkü, Genclik
• SEİDOV A.Q.(1993) Pamyatniki Kuro-arakskoy kulturı Nahiçevani. Baku, Bilgi,
• YUSİFLİ Y.B. (1992) Eski Doğu tarihi. Bakü, Bakü Üniversitesi, http://www.indigodergisi.com/72/kevser-yalcin.htm http://www.forumcuaile.com http://www.gezi.gen. tr/destinasyonlar_bogazkale.asp 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 10 Toğrul HALİLOV Tablo I.