EUPHEMISM IN CONTEMPORARY RUSSIAN LANGUAGE

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 1, 78 - 85, 01.01.2012

Murat Uluoğlu SUZAN Uluoğlu

Öz

In every society a taboo system on certain issues has been formed. Some human situations and physiological processes, and death and deadly diseases are not mentioned directly. At the time of communication, the speaker must always make a choice between vulgar designation and its softened variant called euphemism while mentioning some elegant issues. The speaker choises euphemism when he thinks that the subject of communication would disturb the listener. Some euphemisms which go back to earlier times, attract the attention of scientists since they are nowadays used in many areas of linguistic communication. In Russia, scientific research about the subject has gained importance and accelerated after the dissolution of the Soviet Union, during the last ten years of 20th century. In this period, the methods of formation of euphemisms in Russian language have been identified; the reasons why some words have been accepted as taboo are dealt with; the purposes of forming such euphemisms and the diachronic methods in their analyses have been revealed; the basic tools used in the formation of euphemisms have been determined and the dictionary of euphemisms in Russian language has been published. The research covers the individual and social areas where euphemisms have been made. In addition, euphemisms in literary texts and those which are used instead of vulgar expressions are also studied. Despite many significant works, the theory of euphemisms in Russian language is stil in the process of emerging. Today there is no common criteria for the definition, the scope, and the classification methods used in the formation of euphemisms, which the scientists agree. In this work, firstly the definitions different scientists made about the euphemisms in Russian language and the basics of different views among them will be studied; and then the process of formation of euphemisms and different classifications made by the scientists through which linguistic tools and methods have been formed will be discussed in detail.

Anahtar Kelimeler

Euphemism, individual euphemism, linguistic prohibitions, linguistic methods and tools, softened exp

ÇAĞDAŞ RUSÇADA GÜZEL ADLANDIRMALAR

Öz

Her toplumda bazı konularla ilgili dilsel yasaklar (tabu) sistemi oluşturulmuştur. İnsanın bazı durumlarından, bazı fizyolojik süreçlerden, ölüm ve ölümcül hastalıklardan doğrudan bahsedilmez. Bildirişim anında konuşan bazı hassas konulara değinirken her defasında doğrudan ve kaba adlandırmalarla onun yumuşatılmış değişkesi olan güzel adlandırmalar arasında tercih yapmak zorunda kalır. Konuşma konusunun karşıdaki kişinin kırılmasına, acı duymasına veya rahatsız olmasına yol açacağını düşündüğü her durumda konuşan güzel adlandırmalara başvurur. Kökleri çok eskiye dayanan güzel adlandırmalar günümüzde dilsel iletişimin birçok alanında kullanıldığı için bilim adamlarının dikkatini çekmektedir. Rusya’da bu konuyla ilgili bilimsel çalışmalar ancak Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra XX.yy.’ın son on yıllık sürecinde hız ve önem kazanmıştır. Bu süre içerisinde Rus dilindeki güzel adlandırmaların oluşum yöntemleri tespit edilmiş, bazı sözcüklerin tabu sayılma nedenleri üzerinde durulmuş, güzel adlandırma oluşturma amaçları ve bunları art zamanlı olarak inceleme meseleleri ortaya konmuş, Rusça’da güzel adlandırma oluşumunda kullanılan temel araçlar belirlenmiştir. Rusça’daki Güzel Adlandırmalar Sözlüğü hazırlanmıştır. Araştırmalar güzel adlandırmaların oluşturulduğu bireysel ve sosyal alanları kapsamaktadır. Ayrıca edebi metinlerdeki güzel adlandırmalar, kaba sözlerin (obstsennaya leksika) yerine kullanılan güzel adlandırmalar da araştırılmaktadır. Birçok önemli çalışmaya rağmen Rusça’daki güzel adlandırmalarla ilgili teori henüz oluşum aşamasındadır. Günümüzde hala güzel adlandırmaların tanımı, kapsamı, güzel adlandırma oluşumunda kullanılan yöntemlerin sınıflandırılmasıyla ilgili bilim adamlarının uzlaştıkları ortak kriterler yoktur. Bu çalışmada Rusça’daki güzel adlandırmalarla ilgili farklı bilim adamlarının yaptıkları tanımlara ve bunların arasındaki fikir ayrılıklarının temel nedenlerine, güzel adlandırmaların oluşum süreçlerine, yapılan farklı sınıflandırmalara, hangi dil araçları ve yöntemleriyle oluştuklarına ayrıntılı olarak değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Bireysel güzel adlandırmalar, dilsel yasaklar, dilsel yöntem ve araçlar, güzel adlandırma, sosyal güzel adlandırmalar, yumuşatılmış ifade.

Kaynakça

• AKSAN D., (1998), Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dilbilim, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 439.
• AZNABAYEVA A.R., (2009), “Evfemizatsiya i disfemizatsiya leksiki russkogo yazıka v postperestroeçnıy http://www.bashedu.ru/vestnic/2009-2/35.pdf (15.07.2010).
• KRISİN L.P., (1994), “Evfemizmı v sovremennoy russkoy reçi”, Rusistika, Berlin, No:1- , s.28-49, http://www.philology.ru/linguistics2/krysin-94.htm (23.032010).
• POTAPOVA N.M., (2007), “Problema podhodov k ponimaniyu yavleniya evfemizma i ego msu.ru/archive/Lomonosov_2007/19/potapova_nm.doc.pdf (15.07.2010).
• SENİÇKİNA E.P., (2006), Evfemizmı russkogo yazıka, M.: Vısşaya şkola.
• SENİÇKİNA E.P., (2008), Slovar evfemizmov russkogo yazıka, M.: Flinta, Nauka.
• VAVİLOVA L.N., (2003), “K voprosu ob evfemizatsii sovremennoy russkoy reçi”,
• Russkaya i sopostavitelnaya filologiya: sistemno-funktsionalnıy aspekt, Kazan, s.40-44, http://www.ksu.ru/fil/kn7/index.php?sod=11 (16.07.2010).
• VAVİLOVA L.N., (2004), “K probleme evfemizatsii hudojestvennoy reçi (na materiale proizvedeniy L.Ulitskoy)”, Russkaya i sopostavitelnaya filologiya: issledovaniya molodıh uçyonıh, Kazan. gos. un-t, Filol. Fak-t, Kazan, s. 23-26, http://www.ksu.ru/f10/bibl/resource/articles.php?id=7&num=5000000 (16.07.2010). klassifikatsiy”, http://www.lomonosov