ТҮРКІ ДАНАЛЫҒЫ АРҚАУ БОЛҒАН

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 9, 1 - 10, 15.05.2016

Tokbolat Ensegenulı Esenbayeva Asel

https://doi.org/10.33692/avrasyad.509304

Öz

Берілген мақалада «Авеста» - зороастризм діні тараған шығыс халықтарының бірталайының ортақ мұрасы екендігі айтылған. Әлемге кең тараған xристиан, будда, ислам тағы басқа діндердің жасалуына себепші болған зороастризм діні Авеста шығармасында қаралғандығы расталады. Космологиялық-әлем жаратылысы, бөлшектер туралы мифтер, жануарлар жайлы, жақсылық әкелуді құдіретті тұлғалар мен жаманшылық жасауды мейірімсіз бейнелер жөніндегі мифтер және алғашқы адам мен әуелгі кемеңгер батырлар жайлы мифтер, сондай-ақ, дәстүр-салт, наным-сенім, өмір сүру ережелеріне қатысты мифтер бар екендігі мәлімделеді.
“Авеста” шығармасын Орта Азияда, соның ішінде Әмудария мен Сырдария өзендерінің төменгі ағысындағы Хорезм өңіріндегі xалықтардың көне руxани мұралары негізінде қалыптасқан деген пікір ғылыми негізде тұжырымдалды. Орта Азиялық скиф-сақ тайпалары тәжік xалқының арғы аталарының бірі екендігі айтылды. Біздің арғы бабамыз – Тұран қолбасшысы әрі данасы Афрасияб (Апрасияп) туғызған шешендік сөздер де «Авеста» шығармасын жасауға арқау болғандығы көрсетілді. Жалғыз жаратушы – Тәңірге табыну көне түркілер арасында көне заманнан қалыптасқандығы ғалымдардың пікірлері арқылы берілген. Көне түркілердің алғашқы қауымдық, бақташылық дәуірден бері қарай жасаған мәдени, рухани мұралары да “Авеста” шығармасының жасалуына себепші болғандығы мәлімделген.

Anahtar Kelimeler

Авеста, Зороатуштра, Түркі, Зороастризм, Афрасияб

Kaynakça

• ABRAMAZON S.M., (1990), Kyrgizi i ih ethnogeneticheskie i istoriko-culturnie svyazi, Frunze: Kyrgyzstan.