TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE YARI YARDIMCI FİİLLER

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 15, 1140 - 1167, 28.11.2018

Sertan Alibekiroğlu

https://doi.org/10.33692/avrasyad.510035

Cited By: 4

Öz

Türkçede fiiller, bir iş, oluş ve durum bildirmek, kısacası hareketlerin adlarını karşılamak için kullanılan sözcüklerdir. Genel olarak hareketlerin adlarını karşılamakla birlikte kimi fiiller isim cümleleri, birleşik çekimler ya da birleşik fiil yapılarında yardımcı fiil olarak kullanılmaktadır. Türkiye Türkçesinde isim cümleleri ve birleşik çekimlerde i- cevher fiilinin; fiil + zarf-fiil + tasvir fiili şeklindeki birleşik fiil yapılarında -(A)bil-, -(I)ver-, -(A)yaz-, -(A)kal- vb. fiillerin; isim + yardımcı fiil kuruluşundaki birleşik fiil yapılarında ise ol-, et-, eyle-, kıl- vb. fiillerin kullanıldığı görülmektedir. Ġsim + yardımcı fiil şeklindeki birleşik fiillerin kuruluşunda kullanılan ol-, et-, eyle-, kıl- fiillerinin sözlük anlamları, asıl fiillerde olduğu gibi açık değildir. Birleşik fiil kuruluşunda da birer yapım eki gibi görev görürler bu nedenle de (asıl) yardımcı fiiller olarak adlandırılırlar. Asıl yardımcı fiillerin yanı sıra sözlük anlamları açık olan kimi fiillerin de, Türkiye Türkçesinde, isim + fiil kuruluşundaki birleşik fiil yapılarında kullanıldığı görülmektedir. Bu fiillerin temel özelliği sözlük anlamlarındaki açıklıktır. Genel bir kabul görmemekle birlikte kimi Türk Dili çalışmalarında bu fiillere yer verilmiş, örneklendirilmiş ve bunlar, asıl yardımcı fiillerden farklı oldukları belirtilmek için, yarı yardımcı fiil olarak adlandırılmışlardır. Bu çalışmada isim + yardımcı fiil şeklindeki birleşik fiil kuruluşlarında yardımcı fiil olarak görev alan kimi asıl fiiller (yarı yardımcı fiiller) üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Türkçesi, birleşik fiil, yardımcı fiil, yarı yardımcı fiil

Kaynakça

• ALĠBEKĠROĞLU, Sertan, (2014). Çağdaş Türk Lehçelerinde Yardımcı Fiiller. (Fırat Ün. Sos. Bil Ens., Türk Dili ve Ed. ABD, Basılmamış Doktora Tezi.), Elazığ.