HATAY’IN ANAVATANA KATILMA SÜRECİ

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 7, 193 - 209, 15.07.2015

Figen Atabey

https://doi.org/10.33692/avrasyad.509271

Cited By: 9

Öz

Hatay sorunu, Fransa’nın Suriye’ye bağımsızlık verme kararı üzerine 1936 yılında ortaya
çıkmış ve 1939’da İkinci Dünya Savaşı’nın başlamasından birkaç ay önce, Hatay’ın Türkiye’ye
bağlanması ile sonuçlanmıştır. İskenderun Sancağı (Hatay) Suriye ile birlikte Birinci Dünya
Savaşı sonrasında Fransa’nın nüfuz bölgesine dahil edilmiştir. İskenderun Sancağı (Hatay),
Misak-ı Milli sınırları içerisinde olmasına rağmen 20 Ekim 1921 tarihli Ankara Antlaşması ile bu
sınırların dışında kalmıştır. Bahse konu antlaşma ile Sancak özel bir statü ile Fransız mandası
altında bulunan Suriye topraklarına dahil edilmiştir. 1921 Ankara Antlaşması’nın Sancak’a ilişkin
hükümleri 1923 Lozan Barış Antlaşması’nın 3.maddesi ile de teyit edilmiştir. Hatay, 1936
yılından itibaren Türk dış politikasının birinci derecede önemli meselesi haline gelmiştir. 1936
yılında Fransa’nın Suriye’ye bağımsızlık vereceğini açıklaması üzerine Türkiye Cumhuriyeti,
Hatay’ın bağımsızlığı için Milletler Cemiyeti’ne başvurmuştur. Türkiye’nin yoğun çabaları üzerine
Hatay 1937’de anayasası ile birlikte “ayrı bir varlık” olarak kabul edilmiş, 1938’de de “Hatay
Devleti” kurulmuştur. Hatay bu haliyle yaklaşık bir yıl bağımsız bir devlet olarak kalmıştır. İkinci
Dünya Harbi yaklaşırken Almanya ve İtalya’nın yayılmacı politikaları karşında Türkiye’nin
jeopolitik önemini kavrayan Fransa, Hatay’ı Türkiye’ye vermeye razı olmuştur. Bu kapsamda 23
Haziran 1939 günü Türkiye ile Fransa arasında imzalanan “Türkiye ile Suriye arasında toprak
sorunlarının kesinlikle çözümüne ilişkin Antlaşma” ile Hatay, Türkiye sınırlarına katılmıştır.
Fransa ile Hatay sorununun çözümü üzerine aynı gün Türk-Fransız Ortak Deklarasyonu
imzalanmış ve Türkiye, İkinci Dünya Harbi öncesi politikasını anti-revizyonist devletlerle işbirliği
içinde olacağı yönünde belirlemiştir. Sonuç itibarı ile dönemin şartlarını çok iyi değerlendiren
Türkiye, ulu önder Atatürk’ün ifadesi ile ulusal davası olan Hatay meselesini uluslar arası hukuk
ve diplomasi yolu ile çözüme ulaştırmayı başarmıştır.

Anahtar Kelimeler

hatay sorunu, iskenderun sancağı, türkiye

Kaynakça

• AKÇORA, Ergünöz, (2010), “Hatay’ın Anavatan’a İlhakının Türk Dış Politikasındaki Yeri”, Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası (Makaleler), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, 335-362.