İSLÂM DÜŞÜNCESİNDE ESKATOLOJİYE YÖNELİK HETERODOKSAL BİR YORUM: KAZANILAN ÖLÜMSÜZLÜK

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 16, 607 - 620, 24.03.2019

Saim Gündoğan

https://doi.org/10.33692/avrasyad.543852

Cited By: 1

Öz

İslâm düşünce tarihinde, gerek teolojik gerekse felsefî problemlere yönelik farklı çözüm
arayışları hep ileri sürülmüştür. Bu arayışların en temel hedefi, dinsel fikirlerin ve dilin ardında
bulunan önemli noktaların ortaya çıkarılması ve izah edilmesi yönündeki işlevselliği
aydınlatmaktır. Bu amaçla, düşünce tarihinde geniş ve ciddi bir yer kapsayan, özellikle de
egzistansiyel açıdan büyük bir önem ve değer taşıyan ölümden sonra hayat problemi hakkında
farklı yorumların ileri sürüldüğü görülmektedir. Bu yorumlar arasında öne çıkan farklı
yaklaşımlardan biri, İslâm düşünürleri olan Farabî ve Muhammed İkbal tarafından ele alınan
kazanılan ölümsüzlük görüşüdür.
Kazanılan ölümsüzlük, bireyin benliğini hem teorik hem de pratik anlamda sürekli olarak
geliştirmesi, zenginleştirmesi ve olgunlaştırmasının bir sonucu olarak ayrıcalıklı bir pozisyona
ulaşma diye ifade edilebilir. Kazanılan ölümsüzlük, verilen bir şey değil, nazarî ve amelî uzun
gayretler sonucunda kazanılan bir şeydir. Farabî, kazanılan ölümsüzlük konusunda, nefs
kavramını gündeme getirir ve anılan görüşlerini bu bağlamda ortaya koyar. İkbal ise benliğin
hayat aktivitesiyle olgunlaşıp ve böylelikle ölümsüzlüğü elde edebileceği fikrini ileri sürer.
Bu çalışmanın amacı, ölümden sonra hayat konusunda ikna edici, umut verici ve soyut
ile somut dayanaklarla ifade edilebilen, düşünce tarihinde konunun tartışmalarının seyrini
etkileyebilecek olan ve İslâm düşünürlerinin önemini vurgulayan bir kavram olma mahiyeti
taşıyan kazanılan ölümsüzlük görüşünü tartışmaya sunmaktır. Bu tartışma yapılırken takip
edilecek yöntem, sistematik karşılaştırma yöntemidir. Muhtemel sonuçlar, İslâm düşünce
tarihinin birçok konuda olduğu gibi, ölümden sonra hayat konusunda da farklı yaklaşımları
gündeme getirdiğini ortaya koymak, eskatolojik tartışmalar yapılırken yeni bir kavrama
odaklanmasını sağlamak, Farabî ve İkbal’in problemlere yönelik özgün görüşlerinin daha iyi
bilinmesini aydınlığa kavuşturmaktır

Anahtar Kelimeler

Teoloji, Eskatoloji, Farabî, Muhammed Ġkbal, Kazanılan Ölümsüzlük

Kaynakça

• .