İRAN’IN IRAK’A YÖNELİK DIŞ POLİTİKASI: İDEOLOJİ VE REALİZM ARASINDA ÜÇ SAVAŞIN ANALİZİ

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 19, 390 - 406, 30.09.2019

Duygu Dershan Orhan

https://doi.org/10.33692/avrasyad.628322

Öz

İran’ın Irak’la olan ilişkileri son on beş yılda çatışmadan işbirliğine doğru bir değişim yaşamıştır. 1980-1988 yılları arasında savaşan iki komşu, bugün stratejik işbirliği içerisindedir. İran, Irak siyaseteindeki en önemli dış aktörlerden birisi olarak görülmektedir. Bu durumda şüphesiz ki, 2003 yılında ABD'nin Irak'ı işgal ederek, Saddam rejimini devirmesi ve Irak'ın merkezinde Şii ağırlıklı bir yönetimin kurulması etkili olmuştur. İran'ın 1979 İslam Devrimi'nden bu yana ideolojik bir devlet olduğu ve Irak'a yönelik politikasının temel belirleyicisinin de Irak'taki Şii gruplar olduğu düşünülmektedir. İran’ın Irak’ta çeşitli Şii gruplarla olan ilişkileri, Irak’ın Amerikan işgali sonrasında girdiği dönüşümle birlikte derinleşmiştir. Bu makale, İran'ın Irak'a yönelik politikasını 3 savaş döneminde; İran-Irak Savaşı (1980-1988), Körfez Savaşı (1990-1991) ve Irak Savaşı (2003) incelemektedir. Çalışma, İran'ın Irak'a yönelik politikasında her dönemde hem realist hem de ideolojik unsurlar olduğunu ancak bunların ağırlığının dönem dönem değiştiğini ortaya koymaktadır. Bu bağlamda, İran'ın Irak'a yönelik politikasında kullandığı Şii unsurunun temellerinin sadece ideolojik olmadığı, stratejik ve ulusal çıkarlarını muhafaza etmede bir araç olarak kullanıldığı değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İran, Irak, dış politika, ideoloji

Kaynakça

• AMERİKANIN SESİ, (2006), “Suudi Arabistan Irak’a Müdahale Edebilir”, 29.11.2006. https://www.amerikaninsesi.com/a/a-17-2006-11-29-voa11-88007227/846399.html. (Accession date: 27.03.2019).