EMİRHAN YENİKİ’NİN TUGAN TUFRAK (DOĞDUĞUM TOPRAK) VEEYTELMEGEN VASİYET (SÖYLENMEMİŞ VASİYET)ADLI ESERLERİNDE KUŞAK ÇATIŞMASI TEMASI

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 20, 85 - 93, 20.12.2019

Gözde Güngör

https://doi.org/10.33692/avrasyad.634451

Öz

1960
sonrası dönemde Kazan-Tatar Türkleri Edebiyatı’nın nesir sahasında yeni bir
edebi yönelim gözlenir. Sovyet Edebiyatı’nda Krestyanskiy Realizm (Крестьянский
реализм) [Köylü Realizmi] olarak adlandırılan bu akıma Tatar Edebiyatı’nda
“Avıl Realizmi”  (Köy Realizmi) denmiştir.

Emirhan
Yĕniki’nin “Rehmet İpteşler” (1951-52) adlı hikâyesi Tatar edebiyatında “köy
realizmi” akımı doğrultusunda kaleme alınan ilk eserlerden biri olarak kabul
edilmekteyse de Kazan-Tatar edebiyatında bu akımın olgun örnekleri 1960’dan sonra
görülmüştür. R. Töhvetullin, G. Beşirov, A. Gıylacĕv, E. Yĕniki, M. Mehdiyĕv bu
türün temsilcileridirler.

Köy
hikâyesi edebi türünde içerik olarak köyün ve köylünün gündelik yaşantısı
betimlenir ve toplumsal sorunlar köy hayatı hudutları dâhilinde dile getirilir.
İçeriğe bağlı olarak idealize edilen eser kişileri de değişim
göstermektedir:  Savaş devri edebiyatında
cephe önünde ya da gerisinde yaptıklarıyla yüceltilen “fedakâr Sovyet yurttaşı”
yerini bu devir edebiyatında “fedakâr köylü”ye bırakır.Köy hikâyesi bir edebi
tür olarak mevcut siyasi ideoloji sınırları dâhilinde eleştiri özgürlüğü
tanımakla birlikte içerikte özellikle Tatarların milli meselelerine değinme imkânı
da sağladığı için yazarlar tarafından benimsenmiştir.

Köy
realizmi akımı doğrultusunda eser kaleme alan yazarlardan biri de Emirhan
Yĕniki’dir. Onun Tugan Tufrak” (1959) ve Eytělmegen Vasiyet (1965) adlı
eserleri köy hikâyesi türünün örneklerindendir. Makalede Yĕniki’nin bu iki
eserinin teması ve eser kişileri üzerinden köy realizmi akımı ele alınacak ve
bu akımın milli kimlik bilincine katkısı değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Emirhan Yeniki, Köy Realizmi, Kazan-Tatar Edebiyatı, Köy Hikayesi

Kaynakça

• Hatipov, F. M. (2007). Emirhan Yĕniki: Tormış Yolı hem İcatı, Kazan: Megarif.Hatipov, F. M. – Svĕrigin (2011). Emirhan Yĕniki İcatınıň Poĕtik Aheňnerĕ, Kazan: Tatarstan Kitap Neşr Lipovetskii, Mark Naumovic (1999). Russian Postmodernist Fiction: Dialogue with Cross, London: M. E. SharpeYeniki, Emirhan. (2014). Eytĕlmegen Vasiyet. Kazan: Tatarstan Kitap Neşriyatı. Zahidullina, D. F. -Yosıpova, N. M. (2011). XX Gasır Tatar Edebiyatı Tariḫı, II, Kazan: Kazan Univĕrsitĕti.