SPOR YAPMANIN DUYGUSAL ÖZ FARKINDALIĞI AÇIKLAMADAKİ ROLÜNÜN İNCELENMESİ: BETİMSEL BİR ÇALIŞMA

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 22, 402 - 419, 15.06.2020

Aylin Zekioğlu Arkun Tatar Berra Bekiroğlu Sami Çamkerten

https://doi.org/10.33692/avrasyad.752561

Öz

Bu çalışmada, spor yapmanın duygusal öz farkındalık üzerindeki etkisinin gösterilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla elde ettiğimiz bulgular ışığında profesyonel sporcu olmayan örneklemde, spor yapma sıklığı açısından duygusal öz farkındalık düzeylerinin incelenmesi planlanmıştır. Çalışmaya, %50,7’si kadın (752 kişi) ve %49,3’ü erkek (731 kişi) olmak üzere, 18-70 yaş arasında (ortalama=29,32±10,42 yıl) 1483 kişi katılmıştır. Katılımcıların %19,4’ü (288 kişi) düzenli olarak spor yaptığını, %45,6’sı (676 kişi) ara-sıra spor yaptığını ve %35,0’ı (519 kişi) hiç spor yapmadığını bildirmiştir. Çalışmanın dışlama kriteri olarak profesyonel sporcu olmak ve / veya sportif bir ortamda çalışmak alınmış, bu kişiler yaptığımız çalışmaya dahil edilmemiştir. Katılımcılar A Duygusal Öz Farkındalık Ölçeği-10 ve Duygusal Öz Farkındalık Ölçeği-11’i cevaplamıştır. Ölçeklerden elde edilen puanlara bakıldığında, çok yönlü iki değişkenli varyans analiziyle (MANOVA) karşılaştırılmıştır. Spor koşulu açısından yapılan karşılaştırmalar sonucunda, spor yapma sıklığı arttıkça duygusal öz farkındalık düzeyinin de arttığı görülmüştür. Spor yapma koşulu dışında kalan diğer sosyo-demografik gruplar için yapılan karşılaştırmalarda yaş, medeni durum ve öğrenim düzeyi gruplarının her iki ölçek toplam puanı açısından farklılık göstermediği, buna karşın hayattan memnuniyet düzeyi ve depresif hissetme durumu gruplarının ise her iki ölçek toplam puanı açısından farklılık gösterdiği görülmüştür. Elde edilen sonuçlar genel olarak değerlendirildiğinde, spor yapmanın, duygusal öz farkındalık üzerinde etkili bir durumsal değişken olduğu anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Spor, fiziksel aktivite, duygusal öz farkındalık

Kaynakça

• BACH, M., Bach, D. (1996). Alexithymia in somatoform disorder and somatic disease; a comparative study. Psychotherapy and Psychosomatics, 65(3), 150-152.
• BARCHARD, K. A., Bajgar, J., Leaf, D. E., Lane, R. D. (2010). Computer scoring of the Levels of Emotional Awareness Scale. Behavior Research Methods, 42(2), 586-595.
• BARRETT, L. F., Lane, R. D., Sechrest, L., Schwartz, G. E. (2000). Sex differences in emotional awareness. Personality and Social Psychology Bulletin, 26(9), 1027-1035.
• BERGER, B. G., Motl, R. W. (2000). Exercise and mood: a selective review and synthesis of research employing the profile of mood states. Journal of Applied Sport Psychology, 12(1), 69-92.
• BHOCHHİBHOYA, A., Branscum, P., Taylor, E. L., Hofford, C. (2014). Exploring the relationships of physical activity, emotional intelligence, and mental health among college students. American Journal of Health Studies, 29(2), 191-197.
• BODEN, M. T., Thompson, R. J. (2015). Facets of emotional awareness and associations with emotion regulation and depression. Emotion, 15(5), 399-410.
• BOSTANİ, M., Saiiari, A. (2011). Comparison emotional intelligence and mental health between athletic and non-athletic students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 2259-2263.
• BROOCKS, A., Bandelow, B., Pekrun, G., George, A., Meyer, T., Bartmann, U., Hillmer-Vogel, U., Rüther, E. (1998). Comparison of aerobic exercise, clomipramine, and placebo in the treatment of panic disorder. American Journal of Psychiatry, 155(5), 603-609.
• CANAN, F., Ataoğlu, A. (2010). Anksiyete, depresyon ve problem çözme becerisi algısı üzerine düzenli sporun etkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11, 38-43
• CARTON, S., Bayard, S., Paget, V., Jouanne, C., Varescon, I., Edel, Y., Detilleux, M. (2010). Emotional awareness in substance-dependent patients. Journal of Clinical Psychology, 66(6), 599-610.
• CHAN, J. S., Liu, G., Liang, D., Deng, K., Wu, J., Yan, J. H. (2018). Therapeutic benefits of physical activity for mood: a systematic review on the effects of exercise intensity, duration, and modality. The Journal of Psychology, Special Issue, 1-24.
• COOPER, R. K., Sawaf, A. (1997). Executive EQ: emotional intelligence in leadership and organizations. New York: The Berkley Publishing Group.
• CRAFT, L. L. (2005). Exercise and clinical depression: examining two psychological mechanisms. Psychology of Sport and Exercise, 6(2), 151-171.
• D’ANTONİO, E., Kahn, J., Mckelvey, J., Berenbaum, H., Serper, M. R. (2015). Emotional awareness and delusions in schizophrenia and schizoaffective disorder. Comprehensive Psychiatry, 57, 106-111.
• DECHAMPS, A., Lafont, L., Bourdel-Marchasson, I. (2007). Effects of Tai Chi exercises on self-efficacy and psychological health. European Review of Aging and Physical Activity, 4(1), 25-32.
• ERİCKSON, K. I., Gildengers, A. G., Butters, M. A. (2013). Physical activity and brain plasticity in late adulthood. Dialogues in Clinical Neuroscience, 15(1), 99-108.
• FANTİNİ-Hauwel, C., Boudoukha, A.H., Arciszewski, T. (2012). Adult attachment and emotional awareness ımpairment: a multimethod assessment. Socioaffective Neuroscience Psychology, 2(1), 1-8.
• FERNANDES, J., Arida, R. M., Gomez-Pinilla, F. (2017). Physical exercise as an epigenetic modulator of brain plasticity and cognition. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 80, 443-456.
• FOGARTY, M., Happell, B., Pinikahana, J. (2004). The benefits of an exercise program for people with schizophrenia: a pilot study. Psychiatric Rehabilitation Journal, 28(2), 173-176.
• FRASER-Thomas, J. L., Côté, J., Deakin, J. (2005). Youth sport programs: an avenue to foster positive youth development. Physical Education and Sport Pedagogy, 10(1), 19-40.
• FREWEN, P., Lane, R. D., Neufeld, R. W. J., Densmore, M., Stevens, T., Lanius, R. (2008). Neural correlates of levels of emotional awareness during trauma script-ımagery in posttraumatic stress disorder. Psychosomatic Medicine, 70(1), 27-31.
• GAYMAN, A. M., Fraser-Thomas, J., Dionigi, R. A., Horton, S., Baker, J. (2017). Is sport good for older adults? A systematic review of psychosocial outcomes of older adults’ sport participation. International Review of Sport and Exercise Psychology, 10(1), 164-185.
• GİACOBBİ, P. R., Hausenblas, H. A., Frye, N. (2005). A naturalistic assessment of the relationship between personality, daily life events, leisure-time exercise, and mood. Psychology of Sport and Exercise, 6(1), 67-81.
• GOODWİN, R. D. (2003). Association between physical activity and mental disorders among adults in the United States. Preventive Medicine, 36(6), 698-703.
• GOODWİN, V. A., Richards, S. H., Taylor, R. S., Taylor, A. H., Campbell, J. L. (2008). The effectiveness of exercise interventions for people with Parkinson's disease: a systematic review and meta‐analysis. Movement Disorders, 23(5), 631-640.
• GRUBB, W. L., McDaniel, M. A. (2007). The fakability of Bar-On's emotional quotient inventory short form: catch me if you can. Human Performance, 20(1), 43-59.
• HOGAN, C. L., Mata, J., Carstensen, L. L. (2013). Exercise holds immediate benefits for affect and cognition in younger and older adults. Psychology and Aging, 28(2), 587-594.
• IGARASHİ, T., Komaki, G., Lane, R. D., Moriguchi, Y., Nishimura, H., Arakawa, H., Gondo, M., Terasawa, Y., Sullivan, C. V., Maeda, M. (2011). The reliability and validity of the Japanese version of the Levels of Emotional Awareness Scale (LEAS-J). BioPsychoSocial Medicine, 5(1), 2-9.
• KRANZLER, A., Young, J. F., Hankin, B. L., Abela, J. R., Elias, M. J., Selby, E. A. (2016). Emotional awareness: a transdiagnostic predictor of depression and anxiety for children and adolescents. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 45(3), 262-269.
• KUZUCU, Y. (2008). Duygusal Farkındalık Düzeyi Ölçeğinin uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(29), 53-64.
• LEE, C., Russell, A. (2003). Effects of physical activity on emotional well-being among older Australian women: cross-sectional and longitudinal analyses. Journal of Psychosomatic Research, 54(2), 155-160.
• LEE, K. U., Kim, H. R., Yi, E. S. (2014). The effect of push factors in the leisure sports participation of the retired elderly on re-socialization recovery resilience. Journal of Exercise Rehabilitation, 10(2), 92-99.
• Lİ, G. S. F., Lu, F. J., Wang, A. H. H. (2009). Exploring the relationships of physical activity, emotional intelligence and health in Taiwan college students. Journal of Exercise Science and Fitness, 7(1), 55-63.
• LUCİBELLO, K. M., Parker, J., & Heisz, J. J. (2019). Examining a training effect on the state anxiety response to an acute bout of exercise in low and high anxious individuals. Journal of Affective Disorders, 247, 29-35.
• MANDOLESİ, L., Polverino, A., Montuori, S., Foti, F., Ferraioli, G., Sorrentino, P., Sorrentino, G. (2018). Effects of physical exercise on cognitive functioning and wellbeing: biological and psychological benefits. Frontiers in Psychology, 9, 1-11.
• MATA, J., Thompson, R. J., Jaeggi, S. M., Buschkuehl, M., Jonides, J., Gotlib, I. H. (2012). Walk on the bright side: physical activity and affect in major depressive disorder. Journal of Abnormal Psychology, 121(2), 297-308.
• MİDDLETON, L. E., Barnes, D. E., Lui, L. Y., Yaffe, K. (2010). Physical activity over the life course and its association with cognitive performance and impairment in old age. Journal of the American Geriatrics Society, 58(7), 1322-1326.
• NOVİCK-Kline, P., Turk, C. L., Mennin, D. S., Hoyt, E. A., Gallagher, C. L. (2005). Level of emotional awareness as a differentiating variable between individuals with and without generalized anxiety disorder. Journal of Anxiety Disorders, 19(5), 557-572.
• PASAND, F. (2010). Emotional intelligence in athletes and non-athletes and its relationship with demographic variables. British Journal of Sports Medicine, 44(Suppl 1), 56.
• PERRON-Gélinas, A., Brendgen, M., Vitaro, F. (2017). Can sports mitigate the effects of depression and aggression on peer rejection? Journal of Applied Developmental Psychology, 50, 26-35.
• PETRİDES, K. V., Furnham, A. (2001). Trait emotional intelligence: psychometric investigation with reference to established trait taxonomies. European Journal of Personality, 15(6), 425-448.
• PETRUZZELLO, S. J., Landers, D. M., Hatfield, B. D., Kubitz, K. A., Salazar, W. (1991). A meta-analysis on the anxiety-reducing effects of acute and chronic exercise. Sports Medicine, 11(3), 143-182.
• POT, N., Keizer, R. (2016). Physical activity and sport participation: a systematic review of the impact of fatherhood. Preventive Medicine Reports, 4, 121-127.
• SHACHAR, K., Ronen-Rosenbaum, T., Rosenbaum, M., Orkibi, H., Hamama, L. (2016). Reducing child aggression through sports intervention: the role of self-control skills and emotions. Children and Youth Services Review, 71, 241-249.
• SCHUCH, F. B., Vancampfort, D., Richards, J., Rosenbaum, S., Ward, P. B., Stubbs, B. (2016). Exercise as a treatment for depression: a meta-analysis adjusting for publication bias. Journal of Psychiatric Research, 77, 42-51.
• SHAMSAEE, F. (2013). The comparison of emotional intelligence in athletes and non athletes. Advances in Environmental Biology, 7(11), 3461-3465.
• SİLVEİRA, H., Moraes, H., Oliveira, N., Coutinho, E. S. F., Laks, J., Deslandes, A. (2013). Physical exercise and clinically depressed patients: a systematic review and meta-analysis. Neuropsychobiology, 67(2), 61-68.
• STEVENS, M., Rees, T., Polman, R. (2019). Social identification, exercise participation, and positive exercise experiences: evidence from parkrun. Journal of Sports Sciences, 37(2), 221-228.
• SUBİC-Wrana, C., Beutel, M.E., Knebel, A., Lane, R. D. (2010). Theory of mind and emotional awareness deficits in patients with somatoform disorders. Psychosomatic Medicine, 72(4), 404-411.
• TOEPOEL, V. (2013). Ageing, leisure, and social connectedness: how could leisure help reduce social isolation of older people? Social Indicators Research, 113(1), 355-372.
• TATAR, A., Bekiroğlu, B., Çelikbaş, B., Özdemir, H., Yağızer, R., Battal, F., Kurt, G. D., Ören, Z., & Astar, M. (2017). Duygusal Öz Farkındalık Ölçeği’nin Türkçe’ye çevrilmesi ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 6(4), 1484-1493.
• TATAR, A., Özdemir, H., Çelikbaş, B. (2018). Gelir getiren bir işte çalışan ve çalışmayan kadınlarda duygusal öz-farkındalık düzeylerinin incelenmesi. İş'te Davranış Dergisi, 3(1), 31-41.
• TATAR, A., Özdemir, H., Çelikbaş, B., & Özmen H. E. (2018). A Duygusal Öz Farkındalık Ölçeği’nin geliştirilmesi ve klinik olmayan örneklemde duygusal öz farkındalığın kaygı ve depresyondaki rolünün incelenmesi. Social, Mentality and Researcher Thinkers Journal, 4(13), 793-806.
• TOK, S. (2008). Performans sporcusu ve spor yapmayan üniversite öğrencilerinde duygusal zeka ile kişilik özelliklerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış doktora tezi, Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• VEIRMAN, E., Brouwers, S. A., Fontaine, J. R. J. (2011). The assessment of emotional awareness in children: validation of the Levels of Emotional Awareness Scale for Children. European Journal of Psychological Assessment, 27(4), 265-273.
• ZAMANİAN, F., Haghighi, M., Forouzandeh, E., Sedighi, Z., Salehian, M. H. (2011). A comparison of emotional intelligence in elite student athletes and non-athletes. Annals of Biological Research, 2(6), 179-183.
• ZEKİOGLU, A., Tatar, A., Ozdemir, H. (2018). Analysis of sports and social skill relation in a non-sportive group. Journal of Education and Training Studies, 6(8), 108-115.
• Zekioğlu, A., Bekiroğlu, B., Tatar, A., Özdemir, H. (2019). Beden imgesinin egzersiz veya spora katılım ile sosyo-demografik değişkenler açısından incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(89), 261-278.