ESKİ TÜRK EDEBİYATI ALANINDA BELAGAT ÇERÇEVESİNDE YAPILAN ÇALIŞMALAR ÜZERİNE BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 25, 51 - 91, 15.12.2020

Murat Keklik Sema İnci

https://doi.org/10.33692/avrasyad.836092

Öz

Belagat ilmi klasik Türk edebiyatı araştırmaların en önemli inceleme alanlarındandır. Klasik Türk edebiyatı edebî ürünlerinde ve Osmanlıcanın ifade üslubunda zevk-i selimi belirleyen bir ölçüt olarak kendini göstermiştir. Eski Türk edebiyatı sahasında yapılan araştırmalarda belagatin kendisi veya bir bölümü, edebi metinlerdeki belagat sanatları, belagat sanatlarının sanatçının üslubundaki yeri, belagat sanatlarının sağladığı ifade zenginlikleri incelenmiştir. Belagati kuramsal açıdan ele alan ilk eserler ise Osmanlı döneminde kaleme alınmıştır. Arap ve Fars belagat kitapları esas alınarak kaleme alınan bu eserler, Tanzimat dönemine kadar klasik anlayışla devam etmiştir. Tanzimat’la beraber Batı’ya yönelme ivme kazanmış, Batı’ya yönelen sanatçılar, Arap ve Fars belagat kitapları yanında Fransızca retorik kitaplarını da örnek alarak eserler kaleme almışlardır. Çalışmada Tanzimat’tan sonra eski Türk edebiyatı alanında -veya bu alanı ilgilendiren- belagat çerçevesinde yapılmış olan çalışmalar tespit edilmeye çalışılmıştır. 2007 yılında Cumhuriyet sonrası belagat çalışmalarıyla ilgili iki literatür çalışması yapılmıştır. Çalışmamıza ise Tanzimat’tan itibaren günümüze kadar belagatle ilgili yapılan çalışmalar konu edilmiş olup daha önce yapılmış literatür taramalarından yararlanılmıştır. Belagat çerçevesinde yapılan çalışmalar kitap, makale ve tez olmak üzere üç grup halinde tasnif edilmiştir. Tanzimat sonrası belagatle ilgili yapılan çalışmaların gelişim çizgisi, odak noktası ve araştırmacıların belagate yaklaşımı yapılan çalışmalar üzerinden gösterilmeye çalışılmış, belagatle ilgili çalışmalarda gelinen nokta hakkında bir fikir verilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

belagat,, bibliyografya,, eski Türk edebiyatı,

Kaynakça

• BİLGEGİL, Kaya (2015), Edebiyat Bilgi ve Teorileri, Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları.
• BOLELLİ, Nusreddin (2006), Belâgat (Beyân, Meânî, Bedî’ İlimleri-Arap Edebiyatı), İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yay.
• ÇORAK, Reyhan (2007), “Divan Edebiyatı’nda Estetik Konusunda Yapılan Çalışmalar”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C. V, S: 9, s. 447-465.