BİR OSMANLI BÜROKRATI: MEHMED ESAD SAFVET PAŞA (1815-1883)

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 28, 353 - 362, 19.09.2021

Çetin Aykurt

https://doi.org/10.33692/avrasyad.974414

Öz

Mehmed Esad Safvet Paşa, XIX. yüzyıl Osmanlı tarihinin önemli şahsiyetlerindendir. Ticaret, Maârif, Adliye, Nafia ve Hariciye Nâzırlığı yapmıştır. Paris sefirliği görevinde bulunması Batıyı daha iyi tanımasına vesile olmuştur. İdareciliği sırasında taltiflerinin yanında azilleri de olmuştur. Kendisine tevdi edilen her görevi ciddiyet ve dürüstlük içinde yapmıştır.
Safvet Paşa’nın, Bâbıâli’ye farklı lisanlarda gelen yazıların tercüme edildiği Tercüme Odası’nda yetişmesi kendisinin diplomat vasfı kazanmasına büyük katkı sağlamıştır. Osmanlı Devleti, Safvet Paşa’nın diplomatik vasfından istifade ederek, Balkanlar’da çıkan ayaklanmalarda, Tersane Konferansı’nda ve Ayastefanos antlaşmasında görevlendirmiştir. Kıbrıs’ın İngilizler’e terki, Safvet Paşa’nın hiç arzulamamasına rağmen sadâreti döneminde gerçekleşmiştir. İçerdeki toplumsal huzursuzluk ve dışarıdan yapılan baskılar neticesinde Kânûn-ı Esâsî’nin hazırlanması bir zaruret haline gelmiştir. Osmanlı Devleti’nin bu konuda görevlendirdiği kişilerden birisi olan Safvet Paşa, hazırladığı 130 maddelik taslak metin ile Kânûn-ı Esâsî’nin hazırlanmasına katkıda bulunmuştur.
Safvet Paşa’nın Maârif Nâzırlığı, birçok yeniliklerin yapıldığı bir dönem olmuştur. Maârif Nâzırlığı sırasında hazırlanan Maârif-i Umûmiyye Nizamnâmesi, Osmanlı eğitim sistemine batılı anlamda eğitim kurumlarının kurulmasına zemin hazırlamıştır. Safvet Paşa, eğitim konusunu bir devlet sorunu olarak değerlendirmiş ve bu doğrultuda çalışmalar yaparak Osmanlı eğitim sistemine ivme kazandırmaya çalışmıştır.
Safvet Paşa’nın Osmanlı Devleti’ne katkıda bulunduğu bir alan da müzeciliktir. Eski eserlerin korunması ve saklanması konusunda büyük bir hassasiyet göstermiştir. Valiliklere gönderdiği talimat ile devlet içindeki eski eserlerin belirlenmesini istemiştir. Bu uygulaması Osmanlı müzeciliğinin gelişmesi için önemli bir adım olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mehmed Esad Savfet Paşa, Şahsiyet, Osmanlı Devleti

Kaynakça

• Abdurrahman Şeref,(1339), Tarih Musahabeleri, İstanbul: Matbaa-ı Amire.
• AKYILDIZ, Ali, (2018), Osmanlı Merkez Bürokrasisi (1836-1856), İstanbul: Timaş Yayınları.
• ALASYA, Halil Fikret,(2002), “Kıbrıs”, TDV İslam Ansiklopedisi, C.25,s. 380-383,Ankara.
• AYDIN, Mehmet Âkif, (2001), “Kânûn-ı Esâsî” TDV İslam Ansiklopedisi, C.24,s.328-330, İstanbul
• BAYKAL, Bekir Sıtkı,(1943), “Bismarck’ın Osmanlı İmparatorluğunu Taksim Fikri” A.Ü.DTCF Dergisi, C.1,S.5, s.3-12, Ankara
• BİLİM, Cahit ,(1990), “Tercüme Odası” A.Ü. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S.1,s.29-43,Ankara.
• ÇAĞATAY, Neşet (1990), “Türk Yüksek Öğretim Tarihine Genel Bakış” Belleten, C.LIV, S.211, s.1209-1220, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.
• ÇAL, Halit,(2009), “Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Müzeler”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C.7,S.14,s.315-333,İstanbul.
• DANIŞMEND,İsmail Hami,(1972),İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, C.4,İstanbul: Türkiye Yayınevi.