SAHRA VE ORTADOĞU KAYNAKLI ÇÖL TOZLARININ TÜRKİYE’DEKİ EKOSİSTEMLERE ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 28, 413 - 426, 19.09.2021

Selcen Özkan

https://doi.org/10.33692/avrasyad.994338

Cited By: 2

Öz

Evrenin başlangıcından itibaren güneş sisteminden gelen ve varlığını sürdürebilen gaz ve tozlarla dünyamızın oluşumu şekillenip gerçekleşmiştir. Uzay tozları ile yanardağ patlamaları, çeşitli iklim ve atmosfer olaylarının ortaya çıkardığı doğal tozların yanı sıra ekosistemlerdeki varlıkların ve sanayileşme faaliyetlerinin sonucunda üretilen tozlar, hava, toprak ve sularda kirliliği artırmış ve sürdürülebilir bir hayat için tehdit noktasına ulaşmıştır. Bu makalede, öncelikle tozun tanımı ve toz kaynakları üzerinde durulmuştur. Günümüze kadar yapılan bilimsel çalışmalardan yararlanmak suretiyle Yeryüzündeki tozun oluşumu ve kaynaklarıyla ilgili genel hatlarıyla bilgi verilmiştir. Daha sonra Türkiye’deki örneklerini de göz önünde bulundurularak tozun, insan sağlığına ve çevreye olan zararları işlenmeye çalışılmıştır. Toz bulutlarının ve kümelerinin gazlarla birlikte güneşin zararlı ışınlarını kestiği, toz zerreciklerinin ise güneş ışığını yansıtarak serinlettiği gibi hususlar başta olmak üzere Amazon Yağmur Ormanlarına yağan Sahra Tozlarının toprağı gübreleyerek tazeleyip beslediği, dolayısıyla tozun ekosistemlerdeki bir kısım olumlu etkilerinin de bulunduğuna değinilmiştir. Özellikle olumlu ve olumsuz yönleri bilimsel bakımdan kanıtlanmış olan Sahra ve Ortadoğu kaynaklı çöl tozlarının taşınımı dâhil olmak üzere, Türkiye’deki ekosistemleri doğrudan etkileyen aerosol ve partikül maddelerin yol açtığı sonuçlar incelenerek konuya dikkat çekilmiştir. Ayrıca, çöl tozlarının taşınımının küresel ısınma, iklim değişikliği ve kuraklık, tarım arazilerinin tahribatı gibi konulara etkisi, Türkiye’de en çok tozlanmaya maruz kalan bölgeler, erozyon, yağan tozların tahmini ve miktarı ile bu hususta yapılan çalışmalar değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Toz, Uzay Tozları, Mineral Çöl Tozları, Toz Taşınımı, Toz, Uzay Tozları, Mineral Çöl Tozları, Toz Taşınımı,

Kaynakça

• Akbay, Cuma - Abdulbaki Bilgiç , 2020, “Afşin ve Elbistan İlçelerinde Toplumun Termik Santrallerin Çevreye ve İnsan Sağlığına Etkileri Konusundaki Görüşleri” Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, Cilt 23, Sayı 6, 2020, 1587 – 1597
• Atabay, Eşref, 2015, Kapadokya/Tıbbi Jeoloji-MezotelyomaAksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir, Ankara, Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Ataman. G, 1978, “The Zeolitic Tuff of Cappadocia and Their Probable Association with Certain Types of Lung Cancer and Pleural Mesothelioma”, Comptes Rendus de l’Academie de Science Paris, 287, p. 207-210