TÜRK OCAKLARI’NIN KAPATILMASI SÜRECİNDE MALATYA TÜRK OCAĞININ TASFİYESİ

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 29, 44 - 60, 20.12.2021

Ahmet Tunç

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1035625

Öz

Osmanlı Devleti 20. yüzyılın başlarında Siyasi, ekonomik ve sosyal sebeplerle eski
gücünü kaybetmiş, sınırları da küçülmüştür. Devletin bu durumunun bir neticesi olarak nasıl
kurtulacağına yönelik tartışmalar, fikir hareketlerini ortaya çıkarmıştır. Bu fikir hareketlerinden
biri de Türkçülük olup, bu akımın etkisiyle Türk Ocakları ortaya çıkmıştır. Bir grup Tıbbiyeli genç
tarafından Türk Ocakları 1912 yılında kurulmuştur. Türk Ocakları, bir sivil toplum kuruluşu olarak
Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında etkin bir rol
oynamıştır. Türk Ocakları hem iç siyasi sebepler hem de dış siyasi ve iktisadi nedenlerden
dolayı kapatılmıştır. Türk Ocakları daha sonra Kurtuluş Savaşı sürecinde daha sistematik bir
şekilde teşkilatlanmaya başlamıştır. Kurtuluş Savaşı’ndan sonra Türk Ocakları tekrar açılmıştır.
Zamanla Türk Ocakları’nın ülke genelinde giderek sayılarının artması, siyasi ve ekonomik olarak
önemli bir merkez haline gelmesi dönemin iktidar partisi olan Cumhuriyet Halk Fırkası’nı tedirgin
etmiştir. Tedirgin olan CHF, Türk Ocakları’nın kapatılması konusunu 1931 yılında gündeme
getirmiştir. Türk Ocakları 1931 yılında gerçekleşen olağanüstü kurultayda alınan kararla
kapatılmıştır. Ocakların kapatılmasıyla mallarının tasfiyesi için bir komisyon kurulmuştur. Bu
komisyon kapatılan bütün ocakların mallarının tasfiye işlemlerini gerçekleştirmiştir. Malların
satışı ve tasfiyesi işlemi sadece ocakların borçlarını ödemek amaçlı yapılmamıştır. Nitekim bu
satışlardan elde edilen gelir ile borçların tamamı ödendiği gibi malların bir kısmı partiye
devredilmiş ve buradan elde edilen kaynağın bir kısmı başka alanlarda kullanılmıştır. Malları
tasfiye edilen bu ocaklardan biri de 29 Ekim 1925 tarihinde resmi bir şekilde kurulan Malatya
Türk Ocağı’dır. Bu çalışmada Malatya Türk Ocağı mallarının tasfiye konusu arşiv belgelerine
göre değerlendirmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca Malatya Türk Ocağı’na bağlı olan Darende ve
Adıyaman Türk Ocakları’nın borçlarının olup olmadığıyla ilgili tasfiye komisyonu ile CHF
arasında gerçekleşen resmi yazışmalar incelenerek konu aydınlatılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Halk Fırkası, Türk Ocakları, Tasfiye Encümeni

Kaynakça

• Akçiçek, Eren., & Karayaman, Mehmet. 2007. Atatürk’ün Türk Ocakları’nı Ziyaretleri ve Yaptığı Konuşmalar, İzmir: Türk Ocakları Ankara Şubesi.
• Akçura, Yusuf. 1978. Türkçülük “Türkçülüğün Tarihi Gelişimi”, İstanbul: Türk Kültür Yayını.
• Akçura, Yusuf. 1981. Yeni Türk Devleti’nin Öncüleri: 1928 Yılı Yazıları, yay. haz. Nejat Sefercioğlu, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.