BİR EPİK KAHRAMAN: MANAS’IN YOLDAŞI ALMAMBET

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 29, 131 - 150, 20.12.2021

Serdar Şimşek

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1035645

Cited By: 3

Öz

Toplumların kimlik ve aidiyet bilinci kazanmasında önemli işlevler üstlenen
kaynaklardan biri de destanlardır. Kahramanlık çağının değerlerini temsil eden olağanüstü
bahadırların düşmanlarıyla giriştiği mücadeleleri esas alan destanlar, esasen milletlerin sözlü
tarihlerini, kültürel yapılarını yansıtması bakımından son derece önemlidir. Türk destancılık
geleneğinin başat anlatılarından Manas destanı da Kırgız Türklerinin kültürel kimliğini
şekillendiren en önemli kültür hazinesidir. Söz konusu destan, tip ve motif zenginliği bakımından
da dikkati çekmektedir. Özellikle kahraman Manas’ın epik macerasında onunla birlikte
mücadele eden kırk yiğit, kahraman için vazgeçilmez bir değere sahiptir. Her biri farklı
hususiyete sahip kırk yiğit arasında, merkezî kahraman Manas’ın en yakınlarından biri olan
Almambet'in önemli yeri bulunmaktadır. Destanda tıpkı Manas gibi, biyografisine yer verilen
kahramanlardan biri olan Almambet gerek sahip olduğu üstün vasıfları gerekse epik hikâyedeki
rolü bakımından destanın önde gelen figürlerinden birini teşkil etmektedir. Destanın çeşitli
varyantlarında Almambet’in epizodu yer almaktadır. Bu epizot, destanın İslam idealini
vurgulayan önemli epizotlardan biri kabul edilmektedir. Zira Almambet, İslamiyet için kendi
yurdunu terk etmektedir. Bu çalışmada destanın merkezî kahramanı Manas’ın en önemli yoldaşı
Almambet'in kimliği, özellikleri ve destandaki rolü üzerinde durulacaktır. Destanın bütün
varyantlarında karşımıza çıkan Almambet'in kimliği ve tipolojik özelliklerinin tespit edilmesi, tarihî
ve destani şahsiyetinin incelenmesi, destan kahramanlarının tipolojik özelliklerini esas alan
araştırmalara önemli bilgiler sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kırgız, Folklor, Destan, Manas Destanı, Almambet.

Kaynakça

• Akmataliyev vd. 2016. Er Eşim-Makal-Lakaptar. El Adabiyatı Seriyası 13. Tom. Bişkek: Print Ekspress.
• Aliyev, S. 1995. Cayçı. Manas Entsiklopediyası. I. Tom. Bişkek. 195.
• Botoyarov, K. 1995. Kırk Çoro. Manas Entsiklopediyası. I. Tom. Bişkek. 379.