VELÂYETNÂME-İ HACI BEKTÂŞ-I VELİ’DE XIII. YÜZYIL ANADOLUSUNDA İKTİSADİ YAŞAM HAKKINDA

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 30, 55 - 67, 17.03.2022

Tunay Karakök

Öz

Tarihçilerin kültür ya da medeniyetlerin geçmişlerine dair bilgilere ulaşırken kullandıkları
en önemli çalışma yöntemi olan doküman analizi sayesinde elde edilenler, belirli bir çerçeve
içerisinde ve birbiri ile ilişki kurularak ilgili kültür medeniyet hakkında bütünü gösteren bir resim
elde edilmeye çalışılmaktadır. İşte bu çalışmada da konu dâhilinde örneklem olarak seçilen
Vilâyetnâme-i Hacı Bektâş-ı Veli’den elde edilenlerle yola çıkarak; XIII. yüzyıl Anadolusu’nun
iktisadi hayatına dair çıkarımlarda bulunulmaya çalışılmıştır. Menâkıb-ı Hünkâr Hacı Bektâş-ı
Velî yahut Vilâyetnâme-i Hacı Bektâş-ı Veli adı ile de bilinen eser; XV. yüzyılın sonu XVI.
yüzyılın başlarında Uzun Firdevsi’nin kaleme aldığı belirtilen bir nüsha olup, 1200’ler ile
1300’lerin ilk çeyreğinde yaşadığı bilinen Hacı Bektâş-ı Velî’yi anlatmaktadır. Hacı Bektâş-ı
Velî’nin düşünce, yaşayış, uygulama ve etkinliklerinin propagandası maksadını güden, XIII.
yüzyıl Anadolusunun en tanınmış, en çok nüshası olan ve bu sayede en çok okunma imkânı
bulunan menâkıbnâmelerden biri olan Vilâyetnâme-i Hacı Bektâş-ı Veli ışığında; hem siyasi,
hem ekonomik hem de dini olarak sancılı bir dönem geçirdiğini gördüğümüz Anadolu
coğrafyasının siyasi, dini, ekonomik ve sosyo-kültürel alanlardaki toplum hayatı hakkında
çıkarımların yer aldığı bu çalışma; metin kapsamında ele alınan konu hakkında amaç, yöntem,
ana problem ve alt problemlerin verildiği bir giriş, XIII. yüzyıl Anadolusunun siyasi
panoramasının verildiği birinci bölüm, Hacı Bektâş-ı Veli’nin ve eserinin ele alındığı ikinci bölüm
ve eserden elde edilen ekonomik yaşama dair bulguların verildiği üçüncü bölüm ile birlikte
çalışmanın bulgular ışığında genel bir değerlendirmesinin yapıldığı sonuç bölümlerinden
oluşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Anadolu, Ekonomik Hayat, Hacı Bektâş-ı Veli, Velâyetnâme

Kaynakça

• Cahen, Claude. 1994. Osmanlı’dan Önce Anadolu’da İlk Türkler. İstanbul.
• Cahen, Claude. 2016. 13. Yüzyılın Başlarında Anadolu’da Ticaret. Çev. Aykut Derman, Cogito, 29, İstanbul, 132-143.