GİRİT İSYANI’NDA YUNAN GÖNÜLLÜLER (1866-1869

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 31, 364 - 379, 25.06.2022

Hayrettin Pınar

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1131701

Öz

Mora’da başlayan isyan ile bağımsız Yunanistan’ın kuruluşuna giden kapılar ardına
kadar açılmıştır. Fransa, İngiltere ve Rusya’nın ittifak halinde 1827 yılında gerçekleştirdikleri
Navarin Baskını ile Yunanistan’ın fiilen bağımsız bir devlet haline getirildiği tüm dünyaya ilân
edilmiştir. Yeni devlet kurulduğu andan başlayarak hem içerideki dinamiklerden hem de
kurucularına duyduğu minnetten kaynaklanan bir mecburiyet ile yüzleşmek zorunda kalmıştır.
Bu mecburiyetin doğal sonucu olarak genç Yunan Krallığı’nın kurucu siyasî aktörleri, geniş
Osmanlı coğrafyasında yaşayan soydaşları ile birleşme hayalini devletin meşruiyeti ile eşanlamlı
hale getirmişlerdir. Bu hayal vazgeçilmez bir hedef haline getirilerek Megali Idea biçiminde tarif
edilmiş ve 19.yüzyıl boyunca Osmanlı topraklarında sık sık test edilmeye çalışılmıştır. Girit, bu
zorunlu ve yayılmacı politikanın sahneye konulduğu en önemli Osmanlı topraklarından biri
olmuştur. Nitekim 1866 yılının bahar aylarında Girit bir defa daha isyana teslim olunca
Yunanistan, adanın Osmanlı Devleti’nden koparılarak Atina ile birleşmesi amacıyla hayli ciddî
bir çaba içine girmiştir. İsyanın başladığı ilk günlerden itibaren bizzat devlet tarafından hem sivil
hem de askerî unsurlardan gönüllü birlikleri oluşturularak Girit’e gönderilmiştir. Bu
organizasyonda görev almaya hevesli pek çok isim devlet tarafından teşvik edilmiş ve
Yunanistan, açıkça haydutluk anlamına gelen bu faaliyetine neredeyse hiçbir endişe duymadan
yaklaşık üç yıl boyunca devam etmiştir. Mora ve diğer Yunan topraklarından hem gönüllü/çete
liderleri hem de devlet tarafından toplanan gönüllülerin Girit’e gönderilmesindeki ana hedef,
Osmanlı Devleti’ni askerî olarak yenilgiye uğratmaktan daha çok isyanın uzaması ve büyük
devletlerin müdahalesini sağlamaktan ibarettir. İsyanın ilk günlerinden itibaren Fransa ve
Rusya’nın sunduğu destek, Yunanistan’ın, Avrupa müdahalesi hakkındaki arzusunun makul bir
zemine dayandığını göstermektedir. Ancak Bâbıâli’nin takip ettiği kararlı politika ve diplomasinin
yanı sıra Fransa ve Rusya’nın aksine İngiltere’nin, Osmanlı ile aynı perdede karar kılması,
Atina’nın mukadder mağlubiyeti ile sonuçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bâbıâli, Yunanistan, Megali Idea, Girit, Gönüllü

Kaynakça

• Bitis, Alexander. 2006. Russia and the Eastern Question: Army, Government and Society (1815-1833). Oxford: Oxford University Press.
• Clogg, Richard. 1997. Modern Yunanistan Tarihi. (D. Şendil, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Jusdanis, Gregory. 1998. Gecikmiş Modernlik ve Estetik Kültür: Milli Edebiyatın İcat Edilişi. (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Kazancakis, Nikos. 1993. Kaptan Mihalis. (Nevzat Hatko, Çev.). İstanbul: Can Yayınları.