REDDEDİLME DUYARLILIĞI ile SOSYAL MEDYA BAĞIMLILIĞI ARASINDAKİ İLİŞKİDE ARACI ve DÜZENLEYİCİ ETKİLER

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 37, 108 - 122, 15.12.2023

Ezgi Kaşdarma

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1401991

Öz

Sosyal medya bağımlılığı, günlük yaşam aktivitelerini aksatacak kadar yoğun bir şekilde sosyal medyanın kullanımı olarak tanımlanır. Sosyal bir ortamdaki diğerleri tarafından reddedilme durumuna karşı yüksek düzeyde hassasiyet gösterme anlamına gelen reddedilme duyarlılığı sosyal medya bağımlılığının temel yordayıcılarından birisidir. Mevcut çalışmada reddedilme duyarlılığı ile sosyal medya bağımlılığı arasındaki ilişkide yüz yüze iletişim yerine çevrimiçi iletişim tercihinin aracı etkisinin sınanması amaçlanmıştır. Ayrıca reddedilme duyarlılığının sosyal medya bağımlılığı ve çevrimiçi iletişim tercihi ile ilişkilerinde cinsiyetin düzenleyici etkisi incelenmiştir. İlgili amaçlar doğrultusunda “Reddedilme Duyarlılığı Ölçeği”, “Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği” ve “Genelleştirilmiş Problemli İnternet Kullanım Ölçeğinin” çevrimiçi iletişim tercihi alt ölçeği kullanılarak 234 üniversite öğrencisinin verileriyle kavramsal modelin analizi gerçekleştirilmiştir. Önerilen çalışma modeli SPSS 24 programının Process Macro yazılımıyla incelenmiştir. Beklenildiği üzere reddedilme duyarlılığı arttıkça sosyal medya bağımlılığının arttığı ve bu ilişkide çevrimiçi iletişim tercihinin aracı rolü olduğu bulunmuştur. Reddedilme duyarlılığı ile çevrimiçi iletişim tercihi arasındaki ilişkide cinsiyetin düzenleyici rolü bulgulanmış; bu iki değişken arasındaki ilişki yalnızca erkek katılımcılarda elde edilmiştir. Reddedilme duyarlılığı ile sosyal medya bağımlılığı arasındaki ilişkide çevrimiçi iletişim tercihinin aracı rolünün test edilmesinin yanı sıra önerilen kavramsal modelde cinsiyetin düzenleyici etkisinin ilk kez bu çalışma kapsamında sınanması çalışmanın özgün yönüdür. Mevcut çalışmada üretilen bulgular, sosyal medya bağımlılığının önlenmesi adına gelecekte gerçekleştirilecek çalışmalara ve üretilecek sosyal politikalara katkı sunma potansiyeline sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal medya bağımlılığı, reddedilme duyarlılığı, çevrimiçi iletişim

Kaynakça

• Abbasi, Irum Saeed. 2019. "Social media addiction in romantic relationships: Does user's age influence vulnerability to social media infidelity?." Personality and Individual Differences 139: 277-280.
• Alheneidi, Hasah, Loulwah AlSumait, Dalal AlSumait, Andrew P. Smith. 2021. "Loneliness and problematic internet use during COVID-19 lock-down." Behavioral Sciences 11(1): 1-11.
• Baek, Young Min, Young Bae, Hyunmi Jang. 2013 "Social and parasocial relationships on social network sites and their differential relationships with users' psychological well-being." Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking 16(7): 512-517.
• Burke, Moira, Cameron Marlow, and Thomas Lento. 2010. "Social network activity and social well-being." In Proceedings of the SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems: 1909-1912.
• Cacioppo, John T., James H. Fowler, Nicholas A. Christakis. 2009 "Alone in the crowd: the structure and spread of loneliness in a large social network." Journal of Personality and Social Psychology 97(6): 977-991.
• Caplan, Scott E. 2002 "Problematic Internet use and psychosocial well-being: development of a theory-based cognitive–behavioral measurement instrument." Computers in Human Behavior 18(5): 553-575.
• Caplan, Scott E. 2003 "Preference for online social interaction: A theory of problematic Internet use and psychosocial well-being." Communication Research 30(6): 625-648.
• Caplan, Scott E. 2005 "A social skill account of problematic Internet use." Journal of Communication 55 (4): 721-736.
• Caplan, Scott E. 2010 "Theory and measurement of generalized problematic Internet use: A two-step approach." Computers in Human Behavior 26 (5): 1089-1097.
• Caplan, Scott E., Andrew C. High. 2007 "Online social interaction, psychosocial well‐being, and problematic Internet use." Internet addiction: A Handbook and Guide to Evaluation and Treatment: John Wiley.