BİR SİYASETNAME ÖRNEĞİ OLARAK ALİ ŞİR NEVAİ’NİN MAHBÛBÜ’L-KULÛB’UNDE İDEAL DEVLET VE ADİL YÖNETİCİ VİZYONU

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 39, 1 - 16, 15.06.2024

Aliye Yılmaz Selami Turan

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1219284

Öz

Mahbûbul-kulub, Çağatay edebiyatının kurucu ismi olan Ali Şir Nevai’nin son eseridir. Eğitici ve öğretici özellik taşıyan eser, nasihat ve tavsiye verme konusunda içerdiği muhteva itibarıyla siyasetname türüne bir örnektir. Konu itibarıyla Siyasetnameler, devrin hükümdarına, vezirlere ve diğer yönetim kadrolarına öğüt vermek, onlara doğru ilkeleri hatırlatmak üzere kaleme alınır. Ancak yönetimin yanı sıra bütün sosyal sınıfı içine alacak genişlikte tespit ve tavsiyeler içeren örneklere de rastlarız. Nitakım Ali Şir Nevai, hayatının son senesinde kaleme aldığı Mahbubu’l-Kulub adlı eserin, hükümdar dışında devlet yönetiminde rol alan büyük bir gruba dair tespitleri ve onlara verilen öğütleri kapsamaktadır.
Ali Şir Nevai, siyasette olduğu gibi edebiyatta da büyük bir atılım göstererek Türk edebiyatına temel teşkil edecek Çağatay Türkçesiyle eserler kaleme almıştır. O mümtaz bir edebiyatçı ve dil bilgini olmanın yanı sıra başarılı bir devlet adamı olma özelliğiyle de dikkatleri üzerine çekmiştir. Hal böyle olunca, Mahbubu’l-kulub’un, devrin tüm özelliklerine hem vakıf hem hâkim olan biri tarafından kaleme alındığından, yadsınamayacak kadar zengin ve önemli bilgiler taşıdığını söylemek mübalağa olmaz.

Anahtar Kelimeler

Mahbubu'l-kulub,, Çağatay Edebiyatı,, Siyasetname,, Ali Şir Nevai.

Destekleyen Kurum

.

Proje Numarası

.

Teşekkür

.

Kaynakça

• Açık, Tuncay. 2016, “Kutadgu Bilig’de Devlet Yönetimi”, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, VI (I), 419-438.
• Bakırcı, Fatih. 2018, “Ali Şîr Nevâyî’nin Mahbûbu’l-Kulûb’unun Etkisinde Yazılmış Bir Risale”, Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, S. 12: 98-122.
• Bulut, Serdar. 2017, “Asya Coğrafyası’nın Büyük Edibi Ali Şîr Nevâî’nin Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri ve Türk Dili’ne Katkıları”, Asya Studies, C. I: 23-41.
• Çetindağ, Yusuf. 2003, “Eleştiri Terimleri Açısından Herat Mektebi Tezkirelerinin Anadolu Tezkirelerine Tesiri”, Bilig, C. XXIV: 109-132.
• Kaya, Önal. 2007, "Ali Şîr Nevâyî’nin Divânları”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, IV( I): 46- 56.
• Nevâî, Alî Şîr. 2002, Bedâyi’u’l-vasat, (haz.) Kaya Türkay, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Nevâyî, Alî Şîr. 2003, Garâ’ibü’s-sıgar, (haz..) Günay Kut, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Nevâyî, Ali Şîr. 2006, Nevâdirü’ş-şebâb, (haz.) Metin Karaörs, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Nevâyî, Ali Şîr. 2020, Mahbûbu’l Kulûb, (2. Baskı) İstanbul, Ötüken Yayınları.
• Nizamülmülk. 2009, Siyasetname, çev. Mehmet Taha Ayar, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Oruç, Cihan. 2016, “Sultan Hüseyin Baykara’nın Timurlu Devleti Tahtına Çıkmasından Sonra Timurlu Soyundan Bazı Mirzalar ile Giriştiği Mücadeleler”, Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, I (II): 99-128, https://dergipark.org.tr/tr/pub/utad (03.02.2024).