Ahmed Esad Pasha Among Grand Viziers Of The Period With Recession

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 40, 58 - 66, 15.09.2024

Çetin Aykurt

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1436241

Öz

One of the statesmen who attempted to get rid of the recession which the Ottoman State fell into in the XIX. century was Ahmed Esad Pasha, too. With the fact that he became an Erkan-ı Harbiyye captain from the Mekteb-i Harbiyye, he started to take charge at the state levels. He served as the chief of the Military Council and minister of the Navy once and a grand vizier twice. In addition, he served as the governor of Konya, Syria and Aydın. His tenure as a military attaché at an embassy in Paris caused him to know the West better. During his administration, in addition to his rewards, there are also dismissals. In these dismissals, that those surrounding Ahmed Esad Pasha influenced the padishah was one of important causes.
Ahmed Esad Pasha is among the founders of the educational institution called Cemiyyet-i Tedrîsiyye-i İslâmiyye. Also, by the proposal of Ahmed Esad Pasha, a school together with the name Dârüşşafakati’l-İslâmiyye. At this school, the curriculum which Ahmed Esad Pasha brought from Paris was applied.
Ahmed Esad Pasha won contentment of persons who he worked together with at some of works which he was appointed to, but this situation led to that other persons in the administration were jealous of Ahmed Esad Pasha and that an environment against him was created after a while. The biggest argument in the activities carried out against him was how a young and inexperienced person was appointed as a grand vizier. This environment led him to become less esteemed in Sultan Abdülaziz’s eyes.
When Ahmed Esad Pasha was Konya Governor, he won appreciation of the local people by his prudent attitude which he showed during a drought that emerged in Central Anatolia. This point was reflected in poems, too.
That Ahmed Esad Pasha did not use the necessary initiative in the rebellions in the Balkans has been a criticism matter for him. On the other hand, he exhibited exemplary behaviors in the economic recession which gained an acceleration during his period, too.

Anahtar Kelimeler

Ahmed Esad Pasha, Abdülaziz, The Ottoman State, Ottoman Finance, Personality

BUHRANLI DÖNEMİN SADRAZAMLARINDAN AHMED ESAD PAŞA

Öz

XIX.yüzyılda Osmanlı Devleti’nin içine düştüğü buhranı atlatmak için gayret gösteren devlet adamlarından birisi de Ahmed Esad Paşa’dır. Mekteb-i Harbiyye’den, Erkân-ı Harbiyye yüzbaşısı olması ile birlikte devlet kademelerinde görev almaya başlamıştır. Birer defa Dâr-ı Şûrâ-yı Askeriyye reisliği ve Bahriye nâzırlığı ve iki defa sadrazamlık görevlerinde bulunmuştur. Bunun yanında Konya, Suriye ve Aydın valiliklerini yapmıştır. Paris sefâreti ataşemiliterliği görevinde bulunması Batıyı daha iyi tanımasına katkı sağlamıştır. İdareciliği esnasında taltiflerinin yanında azilleri de söz konusudur. Bu azillerin olmasında Ahmed Esad Paşa’nın çevresindekilerin padişahı etki altında bırakması önemli etkenlerden biri olmuştur.
Ahmed Esad Paşa, Cemiyyet-i Tedrîsiyye-i İslâmiyye adlı eğitim kurumunun kurucularındandır. Yine Ahmed Esad Paşa’nın teklifi ile Dârüşşafakati’l- İslâmiyye adıyla bir mektep kurulmuştur. Bu mektepte Ahmed Esad Paşa’nın Paris’ten getirdiği ders programı uygulanmıştır.
Ahmed Esad Paşa, atandığı görevlerin bazılarında birlikte çalıştığı kişilerin teveccühünü kazanmıştır; ancak bu durum yönetimdeki diğer kişilerin onu kıskanmasına ve bir müddet sonra aleyhinde ortam oluşturulmasına sebep olmuştur. Aleyhinde yürütülen faaliyetlerde en büyük argüman da genç ve tecrübesiz bir kişinin nasıl sadrazamlığa atandığı olmuştur. Bu ortam onun Sultan Abdülaziz’in gözünde yıpranmasına neden olmuştur.
Ahmed Esad Paşa, Konya Valisiyken Orta Anadolu’da çıkan kuraklık esnasında gösterdiği basiretli tutumu ile yöre halkının takdirini kazanmıştır. Bu husus şiirlere de yansımıştır.
Ahmed Esad Paşa’nın Balkanlar’da çıkan isyanlarda gerekli inisiyatifi kullanmaması kendisi için eleştiri konusu olmuştur. Buna karşın döneminde ivme kazanan ekonomik buhranda da örnek davranışlar içinde bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ahmed Esad Paşa, Abdülaziz, Osmanlı Devleti, Osmanlı Maliyesi, Şahsiyet

Kaynakça

• Abdurrahman Şeref ,1339. Tarih Musahabeleri, İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Ahmed Lûtfî Efendi,1991. Ahmed Lûtfî Tarihi XIV,(Yay.Haz.: Münir Aktepe),Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Ahmet Mithat,1294. Üss-i İnkılâb I, İstanbul: Takvîmhâne-i Âmire.
• Ayhan,Halis ve Hakkı Memiş.1994 “Dârüşşafaka” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi,C.9,7-9,İstanbul.
• Beşirli, Mehmet,2004. “Sultan Abdülaziz’den Birinci Dünya Savaşı’na Osmanlı Donanması”A.Ü.Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi,Sayı:25,243-274.
• Ergun,Sadettin Nüzhet ve M. Ferit Uğur,2002. Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı, Konya:T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü.
• Gencer,Ali İhsan,1989. “Ahmed Esad Paşa” Türk Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.2,64,İstanbul.
• İnal,İbnülemin Mahmud Kemal,2013.Osmanlı Devrinde Son Sadrazamlar I-IV,İstanbul:İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kuş, Ayşegül,2018. “Tozer’in Turkish Armenia and Eastern Asia Minor Adlı Yapıtında Yozgat ve Çevresinde Yaşanan Kıtlığın (1873-1875) Doğal ve Sosyo-Ekonomik Nedenleri” OTAM,44,107-132, Ankara.
• Mehmed Memduh,1328. Mir’at-ı Şuunat, İzmir:Ahenk Matbaası.
• Mehmed Süreyya,1308.Sicill-i Osmânî II, İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Midhat Paşa,1325.Tabsıra-i İbret I, İstanbul:Hilal Matbaası.
• Midhat Paşa, 1325. Mirat-ı Hayret II, İstanbul:Hilal Matbaası.
• Pakalın, Mehmed Zeki,1940.Son Sadrazamlar ve Başvekiller I, İstanbul: Ahmet Sait Matbaası.
• Stanford J.Shaw,2010.Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye II, (Çev.:Mehmet Harmancı), İstanbul: E Yayınları.
• Şemseddin Sami,1316. Kamus’ül âlâm II, İstanbul: Mihran Matbaası.
• Tekdemir, Aziz,2013. “1867 Paris Sergisi ve Sultan Abdülaziz’in Sergiyi Ziyareti” Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi,C.3,1-19,Edirne.