“RAHATLATICI YİYECEK (COMFORT FOOD)” OLARAK GÖRÜLEN YİYECEKLERİN KÜLTÜREL VE DUYGUSAL ANLAMLARI

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 45, 104 - 126, 15.10.2025

Zeynep Güngör

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1698311

Öz

Bu çalışmanın konusunu “rahatlatıcı yiyecek (comfort food)” kavramı ve bu kavramın kültürel ve duygusal bağlamının incelenmesi oluşturmaktadır. Rahatlatıcı yiyecekler, genel olarak tüketimi psikolojik ve duygusal rahatlık veren, kişiye geçmiş anılarını ve belirli kişileri anımsatan, negatif ve pozitif duygu durumlarında tüketilen yiyecekler olarak tanımlanmaktadır. Bu bağlamda çalışma, Türk toplumundaki bireylerin rahatlatıcı yiyecekler hakkındaki görüşlerini, rahatlatıcı yiyecek tüketme nedenlerini ve bu yiyeceklerin toplumsal, kültürel ve duygusal anlamlarını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Literatürde daha çok Batı kültürü bağlamında ele alınan bu kavramın Türk kültüründe nasıl anlaşıldığı, bireylerin bu yiyeceklere yükledikleri anlamları, bu yiyeceklerin toplumsal bellekteki yerinin araştırılmasının ve kültürler arası farklılık ve benzerliklerin ortaya konmasının önemli olduğu düşünülmektedir. Nitel metodoloji benimsenen bu çalışma, olgubilim deseni ile tasarlanmıştır. Çalışmada görüşme tekniği kullanılmıştır. Farklı yaş, cinsiyet ve sosyo-kültürel geçmişe sahip 30 birey ile yarı-yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla veriler toplanmıştır. Elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Çalışma sonucunda rahatlatıcı yiyeceklerin, bireylere; duygusal rahatlık verdiği, olumsuz duygulardan kurtulmalarına, iyi hissetmelerine ve geçmişi anmalarına yardımcı olduğu, bireylerde huzur, güven, nostalji, birliktelik hislerini uyandırdığı ve ritüeller üzerinden kültürel, duygusal ve toplumsal bağların taşıyıcısı olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. Ayrıca rahatlatıcı yiyeceklerin duygusal ve psikolojik rahatlık vermesinin yanı sıra insanlar ile duygusal bağları güçlendirme, kültürel kimliğin korunmasına destek olma ve toplumsal aidiyet hissini güçlendirme gibi işlevleri de olduğu bulgularına da ulaşılmıştır. Bu yönüyle çalışma, Türk kültürüne özgü beslenme alışkanlıklarının duygusal ve sosyal yansımalarına ışık tutmaktadır. Uluslararası literatürde rahatlatıcı yiyecekler genellikle bireysel baş etme mekanizması olarak ele alınırken, bu çalışmada rahatlatıcı yiyeceklerin Türk kültüründe daha çok nostalji, kültürel aktarım ve kolektif kimlik ile ilişkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Comfort Food , Konfor Gıda , Rahatlatıcı Yiyecek , Yemek ve Duygu , Yemek ve Kültür , Kolektif Kimlik , Kültürel Aktarım , Nostalji

THE CULTURAL AND EMOTIONAL MEANINGS OF FOODS CONSIDERED AS “COMFORT FOOD”

Öz

The subject of this study is the concept of “comfort food” and the examination of its cultural and emotional context. Comfort foods are generally defined as foods that provide psychological and emotional comfort when consumed, evoke past memories and specific individuals, and are consumed during both negative and positive emotional states. In this context, the study aims to reveal the perspectives of individuals in Turkish society on comfort foods, the reasons for consuming such foods, and the social, cultural, and emotional meanings they carry. While the concept is mostly addressed within the context of Western culture in the literature, it is considered important to explore how it is understood in Turkish culture, the meanings individuals attach to these foods, their place in collective memory, and to identify cross-cultural similarities and differences. This study adopts a qualitative methodology and is designed using a phenomenological approach. The data were collected through interviews with 30 individuals of different ages, genders, and socio-cultural backgrounds using a semi-structured interview form. The obtained data were subjected to content analysis. The findings indicate that comfort foods provide emotional relief, help individuals overcome negative feelings, make them feel better, and help them remember the past. They evoke feelings of peace, security, nostalgia, and togetherness, and act as carriers of cultural, emotional, and social bonds through rituals. In addition to providing emotional and psychological comfort, comfort foods were also found to strengthen emotional bonds between people, support the preservation of cultural identity, and enhance the sense of social belonging. In this respect, the study sheds light on the emotional and social reflections of eating habits unique to Turkish culture. While comfort foods are generally considered an individual coping mechanism in international literature, this study concludes that in Turkish culture, they are more closely associated with nostalgia, cultural transmission, and collective identity.

Anahtar Kelimeler

Comfort Food , Food and Emotion , Food and Culture , Collective Identity , Cultural Transmission , Nostalgia

Kaynakça

• Albayrak, Rukiye, Tarhan, Nebahat Tuğba, Gençtürk, Nazlıcan, Özkök, Ferah ve Sünnetçioğlu, Serdar. (2022). Tüketicilerin Konfor Gıda Tercihleri Üzerine Bir Araştırma. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research; 6(2), 499-518.
• Beadsworth, Alan ve Keil, Teresa. (2002). Sociology on the Menu: An Invitation to the Study of Food and Society. New York: Routledge.
• Bellesia, Giovanna. (2017). Comfort Food, Acquired Taste, and Fusion Cuisine: A Migrant Journey. Italian Language and Literature: Faculty Publications, 85-98.
• Beşirli, Hayati. (2010). Yemek, Kültür ve Kimlik. Milli Folklor; (87), 159-169.
• Beşirli, Hayati. (2017). Yemek Sosyolojisi - Yiyeceklere ve Mutfağa Sosyolojik Bakış. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Beşirli, Hayati. (2020). Yemek, Kültür ve Kimlik İlişkisi Üzerine Değerlendirmeler. H. Beşirli, & Z. S. Tekten Aksürmeli içinde, Kültür ve Kimlik: Disiplinlerarası Yaklaşımlar (s. 9-24). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Cambridge University Press and Assessment. (2025). Comfort food. Cambridge Dictionary. https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl%C3%BCk/ingilizce/comfort-food (Erişim Tarihi: 08.05.2025)
• Dubé, Laurette., LeBel, Jordan. L. ve Lu, Ji. (2005). Affect Asymmetry and Comfort Food Consumption. Physiology & Behavior; 86(4), 559-567.
• Geertz, Clifford. (2010). Kültürlerin Yorumlanması. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Jones, Michael. Oven ve Long, Lucy. M. (2017). Comfort Food: Meanings and Memories. Jackson: University Press of Mississippi.
• Lin, Fang Yi. (2024). Comfort Food for Generation Z: A Case Study in Taiwan. Journal of Ethnic Foods; 11(15), 1-13.
• Locher, Julie. L., Yoels, William. C., Maurer, Donna. ve Van Ells, Jillian (2005). Comfort Foods: Exploratory Journey Into The Social and Emotional Significance of Food. Food and Foodways; 13(4) , 273–297.
• Mintz, Sidney. W. (1997). Şeker ve Güç: Şekerin Modern Tarihteki Yeri. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Neria, Maria P. (2024). Childhood memories and emotional benefits: An Exploratory Study of the Role of Comfort Food in Identity Building and Maintenance of First and Second Generation Latino Immigrants in Western Oregon. Oregon: Oregon State University.
• Özgüneş, Reşad. Emre. (2020). Geçmişe Özlemi Lezzetlerde Yaşamak: Gastronostalji. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi; 5(1) , 60-75.
• Öztürk, Gülsevdi ve Koç, Fatma. (2023). Comfort Food Kavramı Üzerine Bir Değerlendirme. İ. K. Tüzün, & M. Ö. (Ed.) içinde, Turizm Alanında Çok Yönlü Araştırmalar II (s. 289-304). Gaziantep: Özgür Yayınları.
• Senemoğlu, Nuray. (1997). Gelişim, Öğrenme ve Öğretim. Ankara: Spot Matbaacılık.
• Sezgin, Aybuke. Ceyhun ve Karaman, Elif, Esma. (2021). Yeme-İçme Kültürü Etrafında Oluşan Halk İnanışları. S. Kılıç içinde, Halkbilimi Bağlamında Türkiye'de Yeme-İçme Kültürü (s. 106-134). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Soffin, Meagan. T. ve Batsell, W. Robert. (2019). Towards a Situational Taxonomy of Comfort Foods: A Retrospective Analysis. Appetite; 137, 152-162.
• Spence, Charles. (2017). Comfort Food: A Review. International Journal of Gastronomy and Food Science; 9, 105-109.
• Şimşek, Neslihan ve Yalım Kaya, Serpil. (2018). Bireylerin Rahatlamak ve İyi Hissetmek İçin Tükettikleri Gıdalar: Comfort Food İçin Türkçe Terim Önerisi. 4. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Sempozyumu Tam Metin Bildiri Kitabı (s. 262-273). Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi.
• Şimşek, Neslihan, Çakıcı, A, Celil ve Kaya, Serpil, Yalım. (2019). Konfor Gıda Tüketimi: Mersin’den Örnekler. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi; 3(1), 59-65.
• Tolman, Edward. C. (1949). There is more than one kind of learning. Psychological Review; 56 (3), 144-155.
• Troisi, Jordan, D. ve Wright, Julian, W. (2017). Comfort Food: Nourishing Our Collective Stomachs and Our Collective Minds. Teaching of Psychology; 44(1), 78-84.
• Troisi, Jordan, D., Gabriel, Shira, Derrick, Jaye, L. ve Geisler, Alyssa. (2015). Threatened Belonging and Preference for Comfort Food Among The Securely Attached. Appetite; 90, 58-64.
• Visser, Margaret. (1999). Food and Culture: Interconnections. Social Research; 66 (1), 117-130.
• Yıldırım, Ali ve Şimşek, Hasan. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.