EKLEKTİK PARADİGMA PERSPEKTİFİNDEN TÜRK MUHAFAZAKARLIĞI; YENİ MUHAFAZAKARLARIN SEKÜLERLEŞME TECRÜBELERİ

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 43, 456 - 479, 15.06.2025

Fatma Begüm Özel , Alper Mumyakmaz

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1682634

Öz

Bu çalışma Türk muhafazakârlığında daha çok yeni muhafazakâr sınıf olarak tanımlanabilecek kesimin sekülerleşme süreçlerini eklektik paradigma perspektifinden incelemektedir. Dini inanç ve pratiklerin zayıfladığını savunan sekülerleşme teorisi ile geleneksel ve dini değerlerin artışı içerisinde sıkı bağları savunan muhafazakâr düşüncenin birbiri ile eklemlenmesi, eklektik paradigmayı oluşturur. Eklektik paradigmaya göre din ve modernite arasında karşılıklı bir ilişki ve etkileşim söz konusudur. Modernitenin ve dinin birbirini etkilemesi gündelik yaşam içerisinde Türkiye’de kendisini açıkça göstermektedir. Türkiye’de de özellikle iktisadi alan, kapitalizm ile bütünleştikçe modern toplumsal hayat karşısında yeni bir muhafazakârlık anlayışı ortaya çıkmıştır. 28 Şubat süreci sonrasında yaşanan siyasi gelişmeler ve yaşanan ekonomik krizler sonrasında siyasal İslamcılık neoliberal politikaların yeni uygulayıcısı ve aktörü olarak milli görüş düşüncesinden uzaklaşıp demokrat muhafazakâr bir söylemle iktidara gelmiştir. Yirmi yılı aşkın siyasi süreç içerisinde Türk muhafazakârlığı giderek çeşitlenmiş ve renklenmiş bununla birlikte seküler yaşam şekilleri daha da artmıştır. Bu çerçevede nitel bir araştırma yöntemi olarak derinlemesine mülakat yöntemiyle Elazığ ili merkez ilçesinde on kişi ile görüşme yapılmış elde edilen veriler fenomenolojik (hermeneutik) bir yaklaşımla yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Muhafazakârlığı , Yeni Muhafazakarlık , Sekülerleşme , Eklektik Paradigma

TURKISH CONSERVATISM FROM THE PERSPECTIVE OF THE ECLECTIC PARADIGM: SECULARIZATION EXPERIENCES OF THE NEW CONSERVATIVES

Öz

This study examines the secularization processes of the group that can be defined as the new conservative class within Turkish conservatism from the perspective of the Eclectic Paradigm. The articulation of secularization theory which argues that religious beliefs and practices are in decline with conservative thought, which advocates for the preservation and strengthening of traditional and religious values, constitutes the foundation of the Eclectic Paradigm. According to this paradigm, there is a reciprocal relationship and interaction between religion and modernity. The mutual influence of modernity and religion visibly manifests itself in everyday life in Turkey. In particular, as the economic sphere in Turkey has increasingly integrated with capitalism, a new understanding of conservatism has emerged in response to modern social life. Following the political developments of the February 28 process and subsequent economic crises, political Islam moved away from the Milli Görüş (National View) ideology to come to power with a democrat-conservative discourse as the new implementer and actor of neoliberal policies. Over a political period spanning more than twenty years, Turkish conservatism has increasingly diversified and gained new shades, while secular lifestyles have also proliferated. Within this framework, in-depth interviews were conducted with ten participants in the central district of Elazığ province as part of a qualitative research method, and the data obtained were interpreted using a phenomenological (hermeneutic) approach.

Anahtar Kelimeler

Turkish Conservatism , Neo-Conservatism , Secularization , Eclectic Paradigm

Kaynakça

• Akçaoğlu, Aksu. 2019. Zarif ve Dinen Makbul: Muhafazakâr Üst-Orta Sınıf Habitusu. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Akkaş, Hasan H. 2004. Muhafazakâr Düşünce ve Edmund Burke. Ankara: Kadim Yayınları.
• Akkır, Ramazan. 2015. Türkiye’de Muhafazakârlık. İstanbul: Kutup Yıldızı Yayınları.
• Amman, Tayfun. 2010. Ailenin Açık ve Örtük Sekülerleşmesinin Sosyolojik Analizi. Retrieved from https://isamveri.org/pdfdrg/D207487/2010/2010_AMMANM.pdf
• Aydınalp, Halil. 2018. Din ve Dünyevîleşme: Kuzey Kıbrıs Örneği. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• Beneton, Philippe. 2011. Muhafazakârlık. Çev. C. Akalın. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Berg, Bruce L. - Lune, Howard. 2019. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Çev. H. Aydın. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Berger, Peter L. 2011. Kutsal Şemsiye: Dinin Sosyolojik Teorisinin Ana Unsurları. Çev. A. Coşkun. 4. Baskı. İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Bora, Tanıl. 1997. “Muhafazakârlığın Değişimi ve Türk Muhafazakârlığının Bazı Yol İzleri”. Toplum ve Bilim. 6(74), 6-30.
• Casanova, José. 1994. Public Religion in the Modern World. Cambridge: Cambridge University Press. Naklen aktaran Volkan Ertit. 2019. Sekülerleşme Teorisi. Ankara: Liberte Yayınları.
• Chris, R. Tame. (1977). “The Revolution of Reason: Peter Gay, the Enlightenment, and the Ambiguities of Classical Liberalism”. Journal of Libertarian Studies, 1(3), 217–227.
• Creswell, John W. 2013. Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. Sage Publications.
• Çiğdem, Ahmet. 1997. “Muhafazakârlık Üzerine”. Toplum ve Bilim: Türk Muhafazakârlığı, 74, 39.
• Çiğdem, Ahmet. 2013. Aydınlanma Düşüncesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Darende, Ömer F. 2019. “Sekülerleşme Tartışmaları”. M. A. Kirman - V. Ertit (Edit.), Sekülerleşme: Klasik ve Çağdaş Yaklaşımlar (ss. 49-70). Ankara: Kadim Yayınları.
• Dobbelaere, Karel. 2015. “Sekülerleşmenin Anlamı ve Kapsamı”. Çev. M. S. Ünal. M. A. Kirman - İ. Çapcıoğlu (Ed.), Sekülerleşme: Klasik ve Çağdaş Yaklaşımlar (s. 65-66). Ankara: Otto Yayınları.
• Dubiel, Helmut. 2013. Yeni Muhafazakârlık Nedir? Çev. E. Özbek. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Erbil, Doğu. 1986. “Muhafazakâr Düşüncenin Temelleri”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 41(1), 1.
• Ertit, Volkan. 2015. Endişeli Muhafazakârlar Çağı: Dinden Uzaklaşan Türkiye. Ankara: Orient Yayınları.
• Giddens, Antony. 1996. Beyond Left and Right: The Future of Radical Politics. Cambridge: Polity Press.
• Giordan, Giuseppe. 2016. Handbook of Religion and Society. D. Yamane (Ed.). Springer. Retrieved from file:///C:/Users/Casper/Downloads/83.pdf.
• Heywood, Andrew. 2013. Siyasi İdeolojiler. Çev. A. K. Bayram, Ö. Tüfekçi, H. İnaç, Ş. Akın, B. Kalkan. Ankara: Adres Yayınları.
• Horkheimer, Max - Adorno, Theodor. W. 2014. Aydınlanmanın Diyalektiği. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Husserl, Edmund. 1975. Experience and Judgment. Chicago, IL: Northwestern University Press.
• Kaufman, Sharon. R. 1994. “In-Depth Interview”. In J. F. Gubrium - A. Sankar (Eds.), Qualitative Methods in Aging Research (pp. 123-136). Sage Publications.
• Kirman, Mehmet A., - Sarı, Hasan. 2019. “Post-seküler Toplumda Anlam Arayışını ve Tasavvufu Yol Metaforu Üzerinden Okumak”. In M. A. Kirman & V. Ertit (Eds.), Sekülerleşme Tartışmaları (pp. 197–218). Kadim Yayıncılık.