MEMDUH ŞEVKET ESENDAL’IN HİKÂYELERİNDE HUZUR VE MUTLULUK MÜCADELESİ

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 44, 320 - 340, 15.09.2025

Dilber Tahiroğlu

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1685219

Öz

Modern hikâyenin Türk edebiyatındaki önemli temsilcilerinden Memduh Şevket Esendal, yazdığı çok sayıda hikâyeyle bu türe yeni bir seviye kazandırır. Bu anlayışı besleyen faktör ise ilk dönem hikâyelerinde Maupassant, ikinci dönem hikâyelerinde ise Çehov tarzı hikâyeler yazmasıdır. Esendal bu hikâyelerde işlenen temalarda toplumu oluşturan küçük, orta hâlli insanı merkeze oturtur. Dahası “küçük insan”ın dünyasında var olmak için verdiği mücadele neticesinde elde edilen huzur da Esendal’ın birçok hikâyesinde okuyucunun dikkatini çeker. İnsanın bu huzur arayışını Esendal, cinsellik cinsel tatminsizlik, kadın-erkek ilişkisi, bunalımlar, kendini beğenmişlik, sevgisizlik, evlilik, evlilikte eş seçimi, değerlerin yozlaşması, bürokrat ve memur kesimin halkla olan ilişkisi, ezilen, horlanan, yok sayılan insanların zavallılığı vb. konuları irdeleyerek sağlamaya çalışır. Bütün hikâyeleri incelendiğinde Esendal’ın ısrarla üzerinde durduğu bu insanlardan kiminin bireysel, kiminin psikolojik, kiminin de toplumsal bir huzur arayışı peşinde olduğu göze çarpar. Söz konusu hususlar dikkate alınarak Esendal’ın hikâyelerinde (Bir Kucak Çiçek, Bizim Nesibe, Güllüce Bağları Yolunda, Gönül Kaçanı Kovalar, Kelepir, Mendil Altında, Otlakçı, Sahan Külbastısı ) küçük yani “orta hâlli” insanın ne türden bir huzur ve mutluluk mücadelesi içinde olduğu bu çalışmanın ana konusudur.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Dönemi Türk Hikâyesi, , Memduh Şevket Esendal, , Anton Çehov, , modern insan, , insan arayışı

THE STRUGGLE FOR PEACE AND HAPPINESS IN MEMDUH ŞEVKET ESENDAL’S SHORT STORIES

Öz

Memduh Şevket Esendal, one of the most prominent representatives of the modern short story in Turkish literature, brings a new perspective to the genre and elevates this genre to a new level through his extensive body of work. A key factor in this literary approach is his adoption of the Maupassant style in his early period and the Chekhovian style in his later stories. In these stories, Esendal places the ordinary, middle-class individual at the centre of his themes. In addition, the sense of peace and happiness achieved through the struggles of the “common man” to find his place in the world is a recurring theme in many of Memduh Şevket Esendal’s short stories. In his quest to address the human search for inner peace, Esendal critically engages with themes such as sexuality, sexual dissatisfaction, gender relations, psychological turmoil, vanity, lovelessness, marriage and spouse selection, the erosion of moral values and the relationships between bureaucrats, civil servants and the public. His stories also address the plight of the oppressed, marginalised and disregarded members of society. A comprehensive analysis of his works reveals that Esendal persistently explores individuals engaged in various forms of the quest for peace - some on a personal level, others through psychological means, and still others in a societal context. With these aspects in mind, this study examines the nature of the struggle for peace and happiness among the ordinary, middle-class individuals depicted in Esendal’s short stories, including Bir Kucak Çiçek, Bizim Nesibe, Güllüce Bağları Yolunda, Gönül Kaçanı Kovalar, Kelepir, Mendil Altında, Otlakçı, and Sahan Külbastısı.

Anahtar Kelimeler

Turkish short story in Rebublican era, , Memduh Şevket Esendal, , Chekhovian style short story, , modern individual, , search for peace

Kaynakça

• Arısoy, M. Sunullah. 1952. “Memduh Şevket Esendal’la Bir Konuşma”. Varlık, S. 383, s.8.
• Çetişli, İsmail. 1991. Memduh Şevket Esendal. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Enginün, İnci. 2000. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Esendal, Memduh Şevket. 2000. Bir Kucak Çiçek. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Esendal, Memduh Şevket. 2005. Gönül Kaçanı Kovalar. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Esendal, Memduh Şevket. 2022. Bizim Nesibe. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Esendal, Memduh Şevket. 2022. Güllüce Bağları Yolunda. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Esendal, Memduh Şevket. 2022. Kelepir. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Esendal, Memduh Şevket. 2022. Otlakçı. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Esendal, Memduh Şevket. 2023. Mendil Altında. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Esendal, Memduh Şevket. 2023. Sahan Külbastısı. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Hançerlioğlu, Orhan. 2006. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Mengüşoğlu, Takiyettin. 1988. İnsan Felsefesi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yalçın Çelik, S. Dilek. 2002. “Türk Edebiyatında Kısa Hikâye Hakkında Yapılan Çalışmalar”. Türkbilig. S. 3, s. 106-129.