A STUDY ON ALMASBEK’S UYGURUM POEM

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 44, 388 - 406, 15.09.2025

Ahmet Karaman , Sultan Karakaya

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1692888

Öz

One of the pioneers of contemporary Uyghur poetry, Mehemmetimin Obulkasımov, continues to present unique works to Uyghur literature under the pen name Almasbek. As a versatile artist, Almasbek produces works in a wide range of fields, from poetry to verse drama and literary criticism. For this reason, Almasbek is known as a writer, journalist and folklorist in addition to his poetry. However, poetry has a special place in Almasbek's art. The basis for his beginnings in poetry are the classical poems that his grandfather taught him in his childhood. These years are the best years for the poet. His encounter with the poems of many classical poets such as Ali Şir Nevâî, Meşrep, Şeyh Sadi in his childhood is an important factor in his becoming a strong poet. When we look at Almasbek's poems, we see that his love for Uyghurs occupies a large place. We see that his love for Uyghurs permeates almost every line in Almasbek's poems in his published poetry books. This love sometimes appears as a warning to his people and sometimes as a reminder of their past. In his poems, Almasbek generally attributes the backwardness and oppression of the Uyghur people to ignorance and indifference. Therefore, he tries to keep the Uyghur identity alive by reminding us of the bright pages of Uyghur history. In this study, the poem Uyghur’um published in the newspaper ‘Türki Elemi’ (May 2023 No:5, 250) was evaluated. The quatrains in the poem “Uyghurum” that we examined are almost a chronological order of Uyghur history. The quatrains of the poem, which begins with the happiness and pride of being born as a Uyghur, touch upon different events and people who have left their mark on Uyghur history.

Anahtar Kelimeler

Uyghur , Uyghur poetry , Almasbek , Uyghur literature , Poetry

ALMASBEK’İN UYGURUM ŞİİRİ ÜSTÜNE BİR İNCELEME

Öz

Çağdaş Uygur şiirinin öncülerinden olan Mehemmetimin Obulkasımov, Almasbek mahlasıyla Uygur edebiyatına eşsiz eserler armağan etmeye devam etmektedir. Almasbek çok yönlü bir sanatçı olarak şiirden manzum drama ve edebiyat eleştirilerine kadar çok çeşitli sahalarda eserler vermektedir. Bu nedenle Almasbek, şairliğinin yanında yazar, gazeteci, halkbilimci kişiliğiyle de tanınır. Ancak Almasbek’in sanatında şiirin ayrı bir yeri vardır. Şiire başlamasının temelinde çocukluğunda dedesinin okuttuğu klasik şiirler vardır. Şair için bu yıllar en güzel yıllardır. Ali Şir Nevâî, Meşrep, Şeyh Sadi gibi pek çok klasik şairin şiirleriyle çocukluk yıllarında tanışması onun güçlü bir şair olmasında önemli etkendir.
Almasbek’in şiirlerine baktığımızda Uygur sevgisi geniş bir yer tutmaktadır. Almasbek’in yayımlanmış şiir kitaplarında yer alan şiirlerinde Uygur sevgisinin neredeyse her dizeye sindiğini görmekteyiz. Bu sevgi kimi zaman halkını uyaran, kimi zaman da onlara geçmişini hatırlatan bir biçimde karşımıza çıkmaktadır. Almasbek şiirlerinde genel olarak Uygur halkının geri kalmışlığını ve ezilmişliğini; cehalete ve vurdumduymazlığa bağlamaktadır. Onun için de Uygur tarihinin parlak sayfalarını hatırlatarak Uygur kimliğini canlı tutmaya çalışmaktadır. Bu çalışmada ‘Türki Elemi’ gazetesinde yayımlanan Uygur’um şiiri değerlendirilmiştir. İncelediğimiz Uygur’um adlı şiirde yer alan dörtlükler âdeta Uygur tarihinin kronolojik olarak dizilmiş biçimidir. Uygur olarak dünyaya gelmenin mutluluğu ve övüncüyle başlayan şiirin dörtlüklerinde Uygur tarihinde iz bırakmış farklı olay ve kişilere değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Uygur , Uygur şiiri , Almasbek , Uygur edebiyatı , Şiir

Etik Beyan

Çalışmamızı etik ilkelere bağlı kalarak hazırladığımızı beyan ederiz.

Destekleyen Kurum

Herhangi bir kurumdan destek alınmamıştır.

Kaynakça

• Almasbek 2008. Tatatunga ve Tayanhan. Almatı: Mir Neşriyati.
• Amin, Maalouf. 2000. Ölümcül Kimlikler (Çev. Aysel Bora). İstanbul: YKY Yayınları.
• Arsal, Sadri Maksudi. 1979. Milliyet Duygusunun Sosyolojik Esasları 4. Baskı. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Arziyev, Ruslan. 2013. Mingdin Tulpar. Uygur Avazı.
• Elkun, Aziz Isa (Ed.). 2023. Uyghur Poems. London: Everyman's Library. s 137.
• Ismayilov, Rabiq. 2014. Hemmidin ela Weten. Qazaqstan shairlirining shéirliri. Almatı: Mir Neşriyati.
• Kaşgarlı, Raile Abdülvahit. 2017. Çağdaş Uygur Edebiyatı Tarihi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Koraş, Hikmet. 2015. Vatan Şairi Bir Uygur Mehemmetimin Obulkasimov (Almasbek). Konya: Kömen Yayınları.
• Kösoğlu, Nevzat. 1992. Millî Kültür ve Kimlik 1. Basım. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Mahmut, Abduhaliq. 2013. Elning Derdini Küyligen Edip. Uygur Avazı.
• Ögel, Bahaeddin. 1991. Türk Kültür Tarihine Giriş, 4. cilt, Ankara: KB Yayınları.
• Pamuk, Akif. 2014. Kimlik ve Tarih. İstanbul: Yeni İnsan Yayınları.
• Vatandaş, Celalettin. 2010. Ulusal Kimlik, Türk Ulusçuluğunun Doğuşu. : Açılım Kitap.
• Yelok, Veli Savaş. 2007. Erkin Vâhidov’un Şiirleri Üstüne Dil ve Üslup Çalışması. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Zeynalov, Selimahun. 2007. Shéiriyat Gülzari Tallanma. Almaty: Mir Neşriyatı.
• URL-1: https://www.youtube.com/watch?v=BmxgjTjwQ_4 (05.02.2025).